تاثیرسرب برپیری زودرس مغز

برخی آلاینده‌ها می‌توانند آسیبهایی به سلامت انسان برسانند که سالها بعد از آنکه فرد در معرض آن ماده آلاینده قرار گرفت خود را نشان می‌دهد. این مطالعات که جزو یک حوزه جدید تحقیقاتی است نشان می‌دهد قرار گرفتن در معرض سرب سن مغز را پنج سال بیشتر از آنچه واقعا هست بالا می‌برد. این نکته نشان می‌دهد هرچند بیش از ‪ ۲۰سال قبل میزان سرب محیط ناگهان کاهش یافت، بازهم آثار گسترده آن باقی است. دکتر برایان شوارتز از دانشگاه جانز هاپکینز می‌گوید بخشی از آنچه پیری طبیعی خوانده می‌شود، درواقع ناشی از عوامل محیطی فراوان نظیر سرب است. شوارتز که سرپرستی تحقیق در زمینه آثار تاخیری سرب را برعهده دارد می‌گوید سایر آلاینده‌ها نظیر جیوه و آفت کش‌ها نیز همین تاثیر را دارند. درواقع برخی تحقیقات جدید بیانگر آن است که قرار گرفتن در معرض آفت‌کش‌ها خطر ابتلا به پارکینسون را حدود یک دهه بعد افزایش می‌دهد.
براساس اعلام کارشناسان چنین مطالعاتی بر روی جیوه انجام نشده است. آثار تاخیری چیز تازه‌ای نیست. برای مثال، سیگار و آزبست می‌توانند سالها بعد به بروز سرطان بینجامند. اما در سالهای اخیر دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که قرار گرفتن در معرض سایر آلاینده‌ها در اوان زندگی بعدها به بروز بیماری می‌انجامد. دکتر "فیلیپ لاندریگان" از دانشکده پزشکی ماونت ساینای در نیویورک می‌گوید این حوزه تحقیقاتی نوظهوری است. اگر ماده‌ای سلولهای مغزی را در اوان زندگی نابود کند مغز از ظرفیت ذخیره خود استفاده می‌کند تا آنکه با بالا رفتن سن سلولهای بیشتری از دست می‌رود. در این زمان است که علایمی نظیر فراموشی یا رعشه ظاهر می‌شود. لیندا برن‌بام مدیر سم‌شناسی تجربی در سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید نوزادان موشهایی که در معرض مواد شیمیایی نظیر پی‌سی‌بی‌ها قرار می‌گیرند در جوانی آثار بسیار جزیی از این ماده شیمیایی نشان می‌دهند. اما ضررهای شدیدتر در حرکت و یادگیری زمانی بروز می‌کند که حیوان به سن پیری می‌رسد. مطالعات حیوانی همچنین شواهد روشنی نشان می‌دهد که بیانگر آن است که قرار گرفتن در معرض مواد مضر در رحم می‌تواند بعدها به سلامت انسان آسیب برساند. بطور مثال جوندگانی که قبل از تولد در معرض پی‌سی‌بی یا دیوکسین قرار می‌گیرند زمانی که بالغ می‌شوند بیشتر مستعد ابتلا به سرطان هستند.
مطالعه آثار تاخیری در انسانها دشوار است زیرا بطور طبیعی افراد باید مدت طولانی تحت نظر باشند. تحقیق بر روی سرب آسانتر است زیرا دانشمندان می‌توانند مقدار سرب تجمع یافته در استخوان ساق پا را طی چند دهه اندازه بگیرند و مقدار سربی را که فرد در گذشته در معرض آن بوده است محاسبه کنند. اما وجود سرب در خون، بیانگر آن است که فرد به تازگی در معرض این ماده قرار گرفته است. تقریبا تمام آمریکایی‌ها در خونشان سرب دارند اما مقدار آن بسیار کمتر از گذشته است. کاهش تدریجی مقدار سرب در بنزین از سال ‪ ۱۹۷۶‬تا ‪ ۱۹۹۱‬علت این کاهش است. با این کار و اقدامات جانبی میانگین سرب خون در بزرگسالان آمریکایی تا سال ‪ ۳۰ ،۱۹۸۰‬درصد و تا سال ‪ ۸۰ ، ۱۹۹۰‬درصد کاهش یافت. تحقیقات شوارتز و دکتر هوارد هو از دانشگاه میشیگان بیانگر آن است که آثار درازمدت دورانی که مقدار سرب بالا بوده است هنوز هم احساس می‌شود. در سال ‪ ۲۰۰۶‬شوارتز و همکارانش نتایج مطالعه‌ای بر روی هزار تن از ساکنان بالتیمور منتشر کردند. این افراد ‪ ۵۰‬تا ‪ ۷۰‬سال سن داشتند و تا قبل از حذف سرب از بنزین، مقدار سرب کافی در بدن جذب کرده بودند. بیشترین جذب سرب طی سالهایی ‪ ۱۹۶۰‬تا ‪ ۱۹۷۰‬اتفاق افتاده است و عمدتا از طریق استنشاق هوای آلوده به دود اگزوز خودروها و سایر منابع در محیط اتفاق افتاده است. محققان با اسکن استخوان ساق پا از نظر میزان سرب، مقدار همیشگی سرب در بدن هر فرد را محاسبه کردند. سپس یک دسته آزمایشهای توانایی ذهنی از آنها انجام شد. محققان دریافتند هرچه میزان سرب همیشگی بیشتر می‌شود عملکرد فرد در انواع عملکردهای ذهنی نظیر حافظه دیداری و کلامی و توانایی زبانی کاهش می‌یابد. تفاوت در عملکرد قوای ذهنی در افرادی که بیشترین و کمترین دوز سرب را در بدن داشتند معادل دو تا شش سال افزایش سن بود که به عقیده محققان تاثیر زیادی است. این محققان در تحقیق سال ‪ ۲۰۰۴‬بر روی ‪ ۴۶۶‬مرد با میانگین سنی ‪ ۶۷‬سال روش دیگری را بکار گرفتند. این مردان دو نوبت آزمایش توانایی ذهنی با فاصله چهار سال انجام دادند. در کسانی که بالاترین میزان سرب استخوان را داشتند افت قوای ذهنی بیشتری در فاصله دو آزمایش مشاهده شد. این تاثیر معادل پنج سال پیری است. سرب تنها عامل کاهش قوای ذهنی مرتبط با سن نیست و چندین عامل دیگر نیز نقش دارند. "برادلی وایز" از موسسه ملی پیری می‌گوید در این صورت آلودگی هوا به سایر عوامل احتمالی موثر بر پیری نظیر ازدیاد فشار خون، دیابت، سکته، تنش عاطفی و سطح تحصییلات آموزش می‌پیوندد.
هیچ کس دقیقا نمی‌داند علت کاهش قوای ذهنی با بالا رفتن سن چیست.
با آنکه تحقیقات هو و شوارتز بیانگر نقش سرب است، اما وایز و برخی دیگر می‌گویند آنها این ارتباط را اثبات نمی‌کنند. دکتر مارگیت ال‌بلیکر مدیر مرکز نرولوژی زیست محیطی و شغلی در بالتیمور می‌گوید عوامل بسیاری در نحوه پیری دخالت دارند اما فرضیه سرب را بسیار جالب و نیازمند مطالعات بیشتر می‌داند. اندرو رولند از دانشگاه نیومکزیکو می‌گوید شواهد جدید این تحقیق باید مردم را نگران کند. این دو گروه تحقیقاتی عوارض مضری را برای میزان پایین سرب بر روند پیری مغز یافته‌اند که سوالات مهمی را مطرح می‌کند. هو گفت برای جوانترها پیشگیری راهبرد واضحی است. وی خواستار اتخاذ استانداردهای سخت گیرانه‌تر در مورد میزان سرب موجود در محیط کار شد. مناطق کم درآمد می‌توانند برای حذف سرب در خانه‌های قدیمی که بسیاری از آن‌ها هنوز رنگهای سرب‌دار دارند اقدام کنند. سرب روی دیوارها، رادیاتور و در زیر لایه‌های فوقانی رنگ وجود دارد. در جاهایی که رنگ‌ها فرومی‌ریزند قرار گرفتن در معرض سرب هنوز ادامه دارد. هنوز سرب در محیط زیست وجود دارد و قرار گرفتن در معرض این ماده در بسیاری از کشورهای در حال توسعه درحد بالایی است.
سرب می‌تواند از راه جفت وارد بدن جنین شود. سرب موجود در بدن زنانی که در دهه ‪ ۱۹۷۰‬بزرگ شده‌اند به اندازه‌ای است که می‌توانند سرب را به جنین خود منتقل کنند. کودکانی که در قرن بیست و یکم به دنیا آمده‌اند بسیار کمتر از کودکان بزرگتر از خود باید نگران باشند. خطر سرب در برخی اسباب بازی‌ها به خوبی شناخته شده است، اما راههای بسیار دیگری وجود دارد که می‌تواند انسانها را در معرض این فلز قرار دهد. کودکان کم سن و سال به ویژه به علت اینکه به سرعت در حال رشد هستند درمعرض خطر قرار دارند. آسیب به مغز و دستگاه عصبی، کندی رشد و سایر مشکلات در این کودکان وجود دارد. در بزرگسالان قرار گرفتن بیش از حد در معرض سرب می‌تواند به مشکلاتی در تولیدمثل، ازدیاد فشار خون، مشکلات حافظه و تمرکز حواس بینجامد. میزان سرب در هوا از اواخر دهه ‪ ۱۹۷۰‬به دنبال حذف سرب از بنزین کاهش یافته است. براساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا امروزه مهمترین منبع سرب موجود در هوای کارخانجات صنعتی و عمدتا در مناطق صنعتی و شهری است.
● سایر منابع سرب:
تخریب رنگ سربی می‌تواند خرده‌ها و غبار سرب تولید کند که کودکان این ذرات را می‌بلعند. مصرف سرب در ساختمان از سال ‪ ۱۹۷۸‬در آمریکا ممنوع شده است اما این نوع رنگ‌ها هنوز در خانه‌های قدیمی یافت می‌شوند. امکان آلودگی خاک به سرب و انتقال این عنصر به محیطهای بسته وجود دارد. آب آشامیدنی می‌تواند سرب لوله‌ها یا لحیم‌کاری در خانه‌های قدیمی را جذب کند. مصرف‌کنندگان می‌توانند تقاضای آزمایش آب مصرفی خود را نمایند. آثار سرب را می‌توان با دست یا لباس از محیطهای کاری که این فلز در آنجا استفاده می‌شود به خانه منتقل کرد. توصیه شده است کارگران چنین مشاغلی قبل از رفتن به خانه دوش بگیرند و لباس خود را عوض کنند و لباسهای کار خود را جداگانه بشویند. غذا و مایعاتی که در بلورهای سربی یا ظروف لعابی سربی نگه داری می‌شوند این فلز را جذب می‌کنند.
برخی داروهای سنتی حاوی سرب است.
سرب در برخی کارهای تفننی نظیر سفالگری، یا ساختن شیشه‌های رنگی (ارسی) تزیینی یا صیقل‌کاری مبلمان استفاده می‌شود.

منبع : روزنامه تفاهم