پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

اسکولیوزیس


اسکولیوزیس
اسکولیوز یک انحنای غیر طبیعی در ستون فقرات است .در صورتیکه تنه ی فردی را از پهلو نگاه کنیم ، بطور طبیعی در ناحیه ی کمر یک انحنا بسمت داخل ( گودی کمر ) مشاهده میشود ، در ناحیه ی پشتی (برخلاف ناحیه ی کمری) برجستگی به بیرون مشاهده میشود . حالا در صورتیکه همین شخص را از پشت نگاه کنیم باید کل ستون فقرات را تقریبا در یک امتداد ببینیم ، مگراینکه انحنای غیر طبیعی ستون فقرات به راست یا چپ وجود داشته باشد ، که اصطلاحا تحت عنوان اسکولیوزیس نامیده میشود.در خیلی از مبتلایان به اسکولیوزیس ، چرخشی نیز در ستون فقرات بچشم میخورد .این انحنای غیر طبیعی میتواند یک ناحیه ی ستون فقرات را درگیر کند و یا در نواحی مختلف مشاهده شود.
اختلالات تکاملی ، ستوان فقرات ، ضعف عضلانی ساختمان های اطراف ستون فقرات در اثر علل مختلف مثلا بیماری های سیستم عضلانی ، و یا بیماریهای درگیر کننده اعصاب محیطی یا مرکزی ( مثلا فلج مغزی ، باز ماندن مادرزادی نخاع ، دیستروفی های عضلانی ، و غیره ) ، که درحقیقت با مکانیسم عدم حمایت از فرم طبیعی ستون فقرات از جمله علت های ایجاد کننده ی اسکولیوزیس بشمار میروند.از هر هزار کودک ، سه تا پنج نفر شان بحدی از این انحنا رنج میبرند که محتاج عمل جراحی خواهند بود.
شروع اسکولیوزیس اغلب از سنین کودکی است ولی در بسیاری از مواقع در سنین بالاتر تشخیص داده میشود !اسکولیوز بالغین بیشتر در اثر بیماری های دژنراتیو ( پیر شدن ) ستون فقرات حادث میشود. شایعترین فرم این بیماری ، نوع ایدیوپاتیک آن است که هیچ علت مشخصی در ایجاد آن یافت نمی شود.درد علامت شایعی در این بیماران نیست و نکته ی مهم این که بسیاری از موارد در گروه خفیف جای میگیرند و تنها درمان آنها مراقبت ، و ورزش درمانی خواهد بود.
در موارد شدیدتر چرخش دنده ها بهمراه ستون فقرات باعث چرخش همزمان دنده ها گشته و علاوه بر نمای ظاهری حتی میتواند موجب اختلالات تنفسی نیزپدید آورد .
گرچه کودکان کم سن نیز میتوانند دچار اسکولیوزیس باشند اما شایعترین حالت ، درگیری نوجوانان در سنین ده سالگی یا حتی کمتر ، و با منشا ناشناخته است که اصطلاحا اسکولیوز ایدیوپاتیک نامیده میشود. این فرم بیش از هشتاد درصد موارد را بخود اختصاص میدهد .
محل اسکولیوز ، فرم S یا C شکل آن ، درجه ی انحراف ، سمت تقعر ، و دو یا سه بعدی بودن این بیماری منشاء تقسیم بندیهای مختلف آن بشمار میروند. بیماریهای نسوج همبندی بدن ، عدم تعادل هورمونی ، و آنومالی های سیستم عصبی از جمله عوامل ایجاد کننده ی این بیماری شناخته شده اند.
این بیماری در برخی از خانواده ها شایعتر از سایرین است اما هنوز ژنی بعنوان مقصر اصلی در این تفاوت شیوع شناسائی نشده است.
اسکولیوز شیرخوارگی ( بین سنین نوزادی تا سه سالگی ) در پسرها شایعتر است . درحالیکه اسکولیوز نوجوانان ( همان نوع ایدیوپاتیک )در دخترها بیشتر دیده میشود.
ریسک فاکتورها ئی که با شیوع بالاتر این بیماری همراهند عبارتند از : جنس مؤنث ، سنین پائینتر ، زاویه و میزان اسکولیوز ( هر چه بیشتر باشد ، احتمال پیشرفت آن بیشتر خواهد بود ) ، محل اسکولیوزیس ( احتمال پیشرفت در مواردی که در قسمت های بالاتر ستون فقرات واقعند بیشتر از مواردیست که در قسمت های تحتانی تر واقعند ) .
● علائم و نشانه ها :
برجستگی شانه ،‌ عدم تقارن شانه ها و قفسه سینه ، دفورمیتی و برجستگی دنده ها ( که با خمیده شدن بیمار به جلو بیشتر نمایان میگردد ) ، بلندی نسبی یکی از مفاصل ران ، ....
اسکولیوزیس میتواند باعث دردهای پشت و کمر ، اختلال تنفس ، ظاهر دفورمه ، کاهش حجمهای ریوی و تحت تاثیر قرار گرفتن قلب ، و... شود .
معاینه دقیق در سنین دبستان یا راهنمائی در تشخیص زودهنگام این بیماری بسیار مفید و ارزشمند خواهد بود.
هر انحنای به طرفین در ستون فقرات را اسکولیوز نمی نامیم بلکه در صورتی این اصطلاح اطلاق می شود که زاویه ی آن بیشتر از ده درجه باشد.معمولا این میزان انحنا را میتوان با معاینه معمولی نیز دید ، در صورت نیاز و برای تعیین دقیقتر میان انحنا ، همچنین تصمیم گیری برای عمل جراحی ، تصاویر رادیولوژیکی ارزشمندند.
با توجه به اینکه شروع این بیماری تدریجی بوده و با دردی همراه نیست ، معمولا بمرور پیشرفت میکند و در مراحل بعدی تشخیص داده میشود ، در حالیکه تشخیص زودرس آن و درمان بموقع ، همراه با مراقبتهای کافی ، در جلوگیری از تشدید آن و کاهش عوارض احتمالیش بسیار مؤثر و مفید خواهد بود.نکته ی مهم این که معمولا این بیماری زمانی شکل میگیرد و پیشرفت میکند که کودک بسیار خجالتی بوده و معمولا از انظار دوری میکند ( ۱۰-۱۶ سالگی ) و این مسئله نیزتشخیص آن را بیشتر به تاخیر می اندازد.
● برخی از عوارض اسکولیوزیس :
در موارد شدید و پیشرفته ( بالای هفتاد درجه ) فشار دنده ها ی دفورمه و بدشکل ، بر ریه ها میتواند تنقس را دچار مشکل نماید و در موارد بسیار شدید ( بیش از صد درجه ) آسیب های قلبی و ریوی بسیار محتمل و قابل پیش بینی هستند .عفونت های ریوی در این بیماران شایعتر است .
پوکی استخوان در اینها بیشتر از سایرین پدید می آید ، شیوع دردهای پشت و کمر در اینها بالاتر از سایرین بوده ، آرتروز مفاصل مختلف بطور شایع تری در اینها دیده می شود.اختلالات خلقی و خو و مشکلات روحی روانی در این افراد نسبتا شایع است و گوشه گیری و افسردگی بیشتر از گروه های همسن و سالشان دیده میشود.
نکته ی بسیار مهمی که میتواند در پیش بینی میزان تشدید این انحنای غیر طبیعی مؤثر باشد میزان رشد و بلوغ سیستم استخوانی / اسکلتی فرد مبتلاست ، بدین معنا که در صورت عدم کنترل و برخورد مناسب درمانی ، درجه ی اسکولیوز در سنین رشد ادامه می یابد و پس از اتمام رشد استخوانی متوقف می گردد.
بهمین سبب دانستن وضعیت رشد استخوانی در درمان بیماران ارزشمند خواهد بود .
سن رشد استخوانی را بر اساس معیارهای مختلفی تعیین میکنند ، که ساده ترین آنها با انجام رادیو گرافی از استخوان لگن و مشاهده ی وضعیت مراکز استخوانسازی در این منطقه صورت می گیرد.وضعیت بلوغ جسمی نیز یکی از معیارهای پذیرفته شده در تعیین رشد استخوان می باشد.برای مثال شروع قاعدگی در دخترها بمعنی اینست که بین یک تا دو سال از سن رشد استخوانی فرد باقی مانده است.( امکان پیشرفت بیماری در صورت عدم درمان و مراقبتهای لازم ، و نیز احتمال مؤثر بودن بریس در پیشگیری از تشدید بیماری در این سنین همچنان بیشتر از سنین بعدیست ).
منبع : سایت دکتر ظهرابی


همچنین مشاهده کنید