جنگ داخلی خط قرمز حزب الله

برای فهم شرایط آینده لبنان باید به تصویری دقیق از شرایط فعلی لبنان دست پیدا کنیم.در حال حاضر در لبنان به صورت جدی میان جناح ۱۴ مارس و ۸ مارس یا به تعبیر دیگر اکثریت و اقلیت اختلاف وجود دارد که البته نام های مختلفی به این جناح اطلاق می شود (دولت و معارضین دولت).
در یک جناح سعد حریری (مسوول سیاسی سنی ها)، جنبلاط (رهبر دروزی ها)، سمیر جعجع (رهبر بخشی از مسیحیان) و در جناح دیگر حزب الله و امل و میشل عون که بخشی دیگر از مسیحیان را نمایندگی می کند، قرار دارد. البته برخی از افراد سنی نیز در این جناح دوم قرار می گیرند.
مساله اصلی نیز در درجه اول انتخاب رئیس جمهور و هیات دولت است و بعد از تصویب قانون انتخابات در صدر مسائل مهم قرار گرفته است. لبنان یک ویژگی مهم دارد که وجه تمایز آن از بسیاری از کشورهای منطقه به شمار می رود و آن دموکراسی توافقی به عنوان مدل حکومتی این کشور است. یعنی در لبنان همه چیز باید بر مبنای توافق میان گروه ها و طوایف مختلف انجام پذیرد (طایفه سنی، شیعه، مسیحی، دروزی).
هیچ مساله یی بدون توافق این طوایف در لبنان امکان پذیر نیست. بر مبنای همین دموکراسی توافقی است که مصوب شده است رئیس جمهور مسیحی مارونی، نخست وزیر سنی و رئیس پارلمان شیعه باشد. این توافق در تمامی بخش های پایینی قدرت سیاسی نیز جاری است و همه گروه ها نیز این مدل حکومتی را پذیرفته اند.
اتفاقی که در یکی دو سال اخیر رخ داده این است که فواد سنیوره که نخست وزیر است به رغم اینکه در ابتدای انتخابات فعلی پارلمان (که حدود یک سال و نیم از عمرش مانده) در زمره موتلفین حزب الله بود بعد از مدتی تغییر مسیر داد و به طور مشخص بعد از جنگ ۳۳ روزه به طرف مخالفان حزب الله تمایل نشان داد و خلع سلاح حزب الله جزء خواسته های اصلی آنها قرار گرفت؛ حزب اللهی که مایه مباهات شیعیان، لبنانی ها و جامعه عرب و کشورهای اسلامی بود. بحث خلع سلاح حزب الله نیز به خواسته امریکا و اسرائیل صورت گرفت.
از آن زمان به بعد و در هنگامی که حزب الله به چنین توطئه یی پی برد، پنج وزیر حزب الله و یک وزیر مسیحی از کابینه خارج شدند و اجازه ندادند دولت برای خلع سلاح حزب الله مصوبه یی داشته باشد. از آن زمان تا به حال حزب الله خواستار حضور تعداد وزرایی در دولت است که بتواند در مقابل مصوباتی که دولت می تواند برای از بین بردن حق قانونی شیعیان تایید کند، بایستد و بتواند آنها را وتو کند به همین دلیل خواستار «ثلث موثر» هستند، چرا که دولت باید مصوبات مهم و استراتژیک اش به تایید دوسوم وزرا برسد.
طرف مقابل که مورد حمایت امریکاست، با اعطای چنین حقوقی به حزب الله مخالفت می کند و اکنون این مساله محل نزاع اصلی در لبنان است.
البته قبل از آن با توجه به پایان یافتن دوران ریاست جمهوری امیل لحود نیز اختلاف نظراتی پیش آمد که به نظر می رسد این اختلاف نظرات تا حدی حل شده است و گروه های مختلف بر ریاست جمهوری میشل سلیمان (فرمانده ارتش) به توافق رسیده اند. منتها با این شرط که توافق به صورت پکیجی باشد، به این معنا که مساله دولت و ریاست جمهوری باید به صورت توامان حل شود نه اینکه دولت در وضعیت فعلی خودش باقی بماند و تنها بر سر ریاست جمهوری توافق صورت گیرد.اکنون لبنان در این شرایط قرار گرفته است و گروه های مختلف داخلی و خارجی در حال رایزنی هستند.عمرو موسی دبیرکل اتحادیه عرب و دولت فرانسه به صورت جدی مشغول فعالیت هستند هرچند که هنوز به جایی نرسیده اند. نقش امریکا نیز این است که مانع از به توافق رسیدن طرفین شود مگر اینکه مطالبات امریکا تامین شود.
● تاثیر ترور مغنیه بر آینده لبنان
حزب الله به هیچ عنوان به دنبال راه اندازی جنگی دیگر با اسرائیل نیست و در طول تاریخ معاصر نیز هیچ گاه شروع کننده جنگ حزب الله نبوده است و هر دو جنگ بین طرفین را اسرائیلی ها آغاز کرده اند.
آنها همیشه به دنبال بهانه یی جنگی را شروع کرده اند و در حال حاضر نیز از آنجا که اسرائیل منطقه جنگی را گسترش داده و از فلسطین و لبنان به سوریه (یعنی خارج از منطقه) معطوف کرده است طبیعتاً عکس العمل حزب الله نیز ممکن است در خارج از مناطق باشد و این کاری است که تا به حال حزب الله به آن مبادرت نداشته است، در نتیجه دامنه درگیری ها افزایش خواهد یافت. البته اگر چنین اتفاقی نیز حادث شود امکان و توانایی های حزب الله بسیار بیشتر از اسرائیل است، چرا که این اسرائیل است که امکاناتش در جاهای مختلف پراکنده است نه حزب الله و این امکانات می تواند سیبل قرار گیرد اما حزب الله به دلیل نداشتن چنین امکاناتی، هراسی در این زمینه نخواهد داشت. در نتیجه اسرائیل با گستردن مرزهای منازعه، اشتباهی استراتژیک مرتکب شده است لذا امکان مورد هدف قرار گرفتن امکانات اسرائیل در خارج از مرزهای مذکور وجود دارد اما امکان اینکه حزب الله جنگ جدیدی را با اسرائیل شروع کند، وجود ندارد.
● تاثیر پیروزی حزب الله بر اسرائیل بر آینده سیاسی این حزب
حامی اصلی جناح داخلی مقابل حزب الله، امریکاست. اسرائیل نیز شکست خورده جنگ ۳۳ روزه است. در نتیجه خیلی طبیعی است که امریکا و اسرائیل که نتوانستند در رویارویی مستقیم حزب الله را شکست دهند، تلاش خود را به ایجاد مشکلات داخلی برای حزب الله معطوف سازند و این اتفاقی که اکنون مبتلا به جامعه سیاسی لبنان است در نتیجه اتخاذ چنین سیاستی از سوی آنها است.
یعنی جناح مقابل حزب الله در حال انجام ماموریت تحت فشار قرار دادن همه جانبه حزب الله به نیابت از امریکاست تا حزب الله دیگر نتواند به اسرائیل ضربه بزند.
● ساختار تشکیلاتی حزب الله بعد از پیروزی بر اسرائیل
قبل از جنگ ۳۳ روزه، حزب الله به عنوان یک حزب شناسنامه دار در عرصه سیاسی لبنان حضور داشته است. این حزب دو وجه دارد؛ یکی بعد داخل لبنان و دیگری بعد مقاومت و مقابله با اسرائیل.
در داخل لبنان حزب الله شناخته شده و موثر است، در پارلمان نماینده و در کابینه وزیر دارد. اما بخش مقاومت که عملیات نظامی علیه اسرائیل انجام می دهد مخفی است و در امور داخلی لبنان به هیچ عنوان فعال نیست. سیدحسن نصرالله نیز اجازه فعالیت بخش نظامی را در امور داخلی نمی دهد زیرا نیروی نظامی و امنیتی حزب الله برای مبارزه با اسرائیل شکل گرفت است و در داخل لبنان هیچ مسوولیت و ماموریتی ندارد. بنابراین در ساختار تشکیلاتی حزب الله بعد از جنگ ۳۳ روزه هیچ تغییری ایجاد نشده است؛ بخش داخلی در انتخابات ها شرکت و در عرصه سیاسی فعالیت می کند و بخش مقاومت نیز کما فی السابق با هدف مقابله با اسرائیل فعال خواهد بود.
● جنگ داخلی خط قرمز حزب الله است
احتمال جنگ داخلی و شرکت بخش مقاومت حزب الله در چنین جنگی اساساً متصور نیست. بحث ها و منازعات در سطح دعواهای سیاسی باقی خواهد ماند، چرا که خط قرمز سیدحسن نصرالله جنگ داخلی است. در صحنه عمل نیز چنین مساله یی را به اثبات رسانده است. در تظاهراتی که حدود دو هفته پیش انجام شد چند گلوله شلیک شد و تعدادی از اعضای حزب الله کشته شدند. اگر عامل این اتفاق اسرائیل بود، قطعاً حزب الله عکس العمل شدیدی نشان می داد اما از آنجا که مساله داخلی بود حزب الله واکنشی نشان نداد.
حزب الله هدف بالاتری دارد. دشمن اصلی آن اسرائیل است از همین رو مخالفان خود را در داخل کشور تحمل می کند، در داخل لبنان نیز به دنبال ثبات و پیشرفت کشور به کمک طوایف مختلف و تقویت احساسات ملی هدف عمده حزب است.
حزب الله به دنبال نهادینه کردن منافع ملی به جای منافع طایفه یی است.
● جایگاه حز ب الله میان مردم و گروه های سیاسی لبنان
گروه های مخالف حزب الله در آن زمان که بحث اسرائیل مطرح می شود حزب الله را مورد تقدیر قرار می دهند چرا که سایه اسرائیل همیشه بر بالای سر لبنان قرار دارد و مردم لبنان دائماً این سایه خشمگین را احساس می کنند و همه آنها به خوبی واقفند که به جز حزب الله هیچ کس توانایی مقابله با این سایه را ندارد و همان گروه های سیاسی که در هر حال نزاع با حزب الله هستند حتی اگر بیان هم نکنند به حزب الله و توان مقاومت و عزتی که برای لبنان به ارمغان آورد احترام می گذارند.
اما در رقابت های سیاسی داخلی این نزاع وجود دارد که آن هم توسط حزب الله تحمل می شود.
● وضعیت لبنان فوق العاده نیست
وضعیت لبنان در آینده پیش رو وضعیت فوق العاده یی نخواهد بود. و در بدترین حالت همین وضعیت ادامه پیدا می کند ولی نهایتاً همان دموکراسی توافقی حاکم خواهد شد.

سید محمد صدر

منبع : روزنامه اعتماد