مفهوم اسرار تجاری

● اسرار تجاری چیست ؟
در بررسی مشترکی که در سال ۲۰۰۱ انجمن امریکایی امنیت صنعتی و اتاق بازرگانی امریکا انجام داده اند ، معلوم شد که سوءاستفاده یا دزدی اطلاعات اختصاصی شرکت ها به هزار شرکت بین ۵۳ تا ۵۹ میلیون دلار زیان وارد کرده است .
▪ اسرار تجاری این مزایا را دارند که :
۱) حمایت از آنها از زمان ایجاد اطلاعات آغاز می شود .
۲) حمایت از آن ها محدودیت زمانی ندارد .
۳) حمایت از اسرار تجاری تازمانی که اطلاعات محرمانه باقی بمانند ، ادامه خواهد داشت .
در مقابل ، نقض اسرار تجاری سبب می شود که شرکت ها در زمینه های زیر دچار ضرر وزیان شوند :
۱) مزایای رقابتی ( در بازار )
۲) هزینه های تحقیق وتوسعه
۳) امتیازاتی که از راه عقد قراردادهای اعطای مجوز (LICENSE AGREEMENT) به دست آورده اند .
۴) فرصتهای اخذ امتیازات یا مجوزهای جدید .
ایالت کالیفرنیا ، قانون همآهنگ اسرار تجاری (فدرال) را پذیرفته است واین قانون به عنوان قانون اسرار تجاری کالیفرنیا شناخته می شود .
اسرار تجاری چنین تعریف شده اند :
اطلاعات شامل فرمول، طرح، تالیف، برنامه، متد، اختراع، تکنیک یا فرآیندی که :
۱) بصورت بالقوه یا بالفعل دارای ارزش اقتصادی است.
۲) بصورت عام وکلی برای عموم مردم یا دیگر اشخاصی که میتوانند با افشا یا استفاده از آن ها، ارزش اقتصادی به دست آورند، شناخته شده ومعروف نیست ،
۳) تلاش های معقول ومتعارف برای حفظ جنبه محرمانه و سری آن ها معمول شده است.
دادگاهها معمولا موارد زیر را بعنوان مصادیق اسرار تجاری به رسمیت می شناسند.
۱) برنامه های کاری blueprints
۲) فرمول قیمت گذاری سهام stock- picking formula
۳) لیست مشتریان customer lists
۴) اطلاعات مربوط به قیمت گذاری pricing information
۵) اطلاعات مالی غیر عمومی (اختصاصی) non-public financial data
۶) برنامه استراتژیک یا بازاریابی کارفرما an employers strategic and marketing
۷) تحقیقات بازاریابی marketing research
۸) فرآیند تکنولوژی مربوط به کارفرما an employer s process technologies
۹) پایگاه داده مشتری customer database
۱۰) نرم افزار کامپیوتری computer software
۱۱) تکنیک (های ) تولید production technique
سوءاستفاده از اسرار تجاری به این معناست که :
۱) اسرار تجاری از طریق شخصی که می داند ، یا دلایل معقولی وجود دارد که بداند این اسرار با ابزارقانونی به دست نیامده اند ، کسب شده است ،
۲) اسرار تجاری بدون رضایت صریح یا ضمنی مالک یه وسیله شخصی افشا یا استفاده می شود که :
الف) از ابزار غیر قانونی برای آگاهی از اسرار تجاری استفاده کرده است ،
ب) در زمان استفاده یا افشا میداند یا باید بداند که آگاهی او به اسرار تجاری :
- از طریق شخصی به دست آمده که برای دستیابی به آن از ابزار قانونی استفاده نکرده است ،
ـ دسترسی تحت شرایط واوضاع واحوالی صورت گرفته که تکلیف ووظیفه ای برای حفظ جنبه محرمانه آن یا محدود کردن استفاده از آن وجود داشته است ،
ـ این اطلاعات از شخصی کسب شده که وظیفه یا تعهد برای حفظ جنبه محرمانه آن ها یا محدود کردن استفاده از آن ها داشته است ،
۳) قبل از تغییر در وضعیت مادی ، میداند یا باید بداند که آنچه در اختیار اوست، یک سر تجاری است و آگاهی او از آن صرفاً بر اثر اشتباه ویا اتفاق محض بوده است .
بنابر قوانین ایالت کالیفرنیا ، اسرار تجاری باید دارای ویژگی های زیر باشند :
۱) ارزش ( مادی ومالی ) داشته باشند .
۲) تلاش های معقول ومتعارف برای حفظ جنبه محرمانه آن ها انجام شود .
۳) برای رقبایی که می توانند از آن اطلاعات به نحو مفید وموثر استفاده کنند ، ارزش داشته باشند .
عوامل دیگری برای تشخیص اطلاعات از اسرار تجاری عبارتند از :
۱) معروف و شناخته شده بودن اطلاعات ، خارج از آن حرفه و تجارت خاص
۲) میزان آگاهی کارمندان وکارکنان در داخل حرفه وتجارت از آن اطلاعات
۳) میزان پول وزمان صرف شده برای دستیابی به آن اطلاعات
● لیست مشتریان
معمولا اعمال واقداماتی که کارمند یا مستخدم در طول دوره استخدام انجام می دهد در معنا ومفهوم قانونی، عمل کارفرما وهمچنین در مالکیت کارفرما تلقی میشود. (انتساب اعمال کارگر به کارفرما ) دعاوی واختلافات بیشتر هنگامی پیش می آیند که یک کارمند سابق ، از اطلاعات مشتریان یا لیست مشتریان کارفرمای پیشین خود آگاهی دارد یا از آن ها استفاده می کند .
دادگاه عالی کالیفرنیا برای پاسخ به این سئوال که آیا اطلاعات مشتریان از سوی حقوق اسرار تجاری حمایت میشود یا خیر(در مورد افشای اطلاعات توسط کارمند سابق) معیارهای زیر را تعیین کرده است :
▪ اطلاعات محرمانه وبرای رقبا قابل دسترسی نباشند ،
▪ کارمند سابق با هدف آسیب رساندن به کارفرمای پیشین خود ، با مشتریان وی ارتباط برقرار می کند ،
▪ کارفرمای سابق ، مشتریان ممتازی دارد که تجارت با آن ها سودآور است وهویت آن ها برای بقیه وبه طور عمومی شناخته شده نیست ،
▪ حرفه وتجارت بگونه ای است که مشتری فقط برای یکبار منبع تامین کالا وخدمات مورد نیاز خود را انتخاب می کند ومسیر وجهت انتخابش را همواره تغییر نمی دهد .
▪ رابطه تجاری بین مشتری وکارفرمای سابق ثابت و استوار است و به صورت عادی ادامه خواهد یافت مگرآنکه به قصد تیره کردن رابطه ، در آن مداخله شود .
به مصادیق زیر نیز در آراء دادگاهها اشاره شده است :
ـ ( اطلاعات مربوط به ) مشتریان آینده که عموماً در تجارت( خاص ) شناخته شده اند ویا به راحتی از طریق راهنمای تلفن می توان به آن ها دست یافت ، قابل حمایت نیستند ،
ـ حافظه ( وآگاهی ) کارمندان از مزایای ویژه مشتریان کارفرمای سابق ، اسرار تجاری به شمار نمی رود ،
ـ لیست مشتریانی که از طریق دفتر راهنمای تلفن ودیگر راهنماها یا از طریق آگهی قابل شناسایی وکشف هستند ، قابل حمایت نیست ،
ـ لیست مشتریان هتل ها ، رستوران ها ، شیرینی پزی ها ومغازه های قصابی ، بنگاه های اجاره دهنده اتاق های مبله وآپارتمان سازی، قابل حمایت نیست ،
ـ لیست مشتریان نمایندگی بیمه قابل حمایت نیست ، زیرا اطلاعات برای دیگر شرکت های بیمه هم شناخته شده اند و به راحتی واز راه های متعارف قابل دریافت ودسترسی هستند ،
ـ دلایلی که اثبات می کند شرکت برای توسعه وبهبود لیست مشتریان خود ، هزینه ووقت قابل توجهی صرف کرده است، از نظر دادگاه ها با ارزش تلقی می شوند .
● صنعت کامپیوتر
حقوق اسرار تجاری از نظر تاریخی نقش مهمی در حمایت از اطلاعات در صنعت کامپیوتر داشته است .حقوق اسرار تجاری می تواند از ایده ها واطلاعاتی که بنا بر مقررات کپی رایت ویا حقوق اختراعات، قابل حمایت نیستند ،حمایت کند .
دادگاه ها بر این باورند که نرم افزارهای کامپیوتری نیز می توانند تحت شمول مقررات حمایتی اسرار تجاری قرار گیرند ، ولی قصد و اراده خود مالک نیز مهم است. بنابراین مالک ، اطلاعات خود را به عنوان سر تجاری بشناسند. حمایتی نیز وجود نخواهد داشت . به علاوه حقوق اسرار تجاری از اطلاعات اختصاصی که در نتیجه مهندسی معکوس ، توسعه وبهبود مستقل یا افشای اتفاقی حاصل می شود ، حمایت نمی کند .
▪ مهندسی معکوس : مجزا کردن وبهم ریختن اجزای یک شی برای تعیین محتوای آن با معکوس کردن تلاشهایی که برای تولید و توسعه آن شی انجام شده است .
برای اینکه مقررات حمایتی اسرار تجاری ، برنامه های کامپیوتری را نیز در برگیرند ، باید اعمال زیر انجام شود :
۱) محدود کردن دسترسی به اطلاعات
۲) تمهید معیارها وضوابط کافی ومناسب همچون گذاشتن رمز عبور ( برای دسترسی به اطلاعات ) ،
۳) حفظ کردن فیزیکی دیسک های کامپیوتری ونوارها ،
۴) درج علایم اختصاری محرمانه روی خروجی نرم افزارها ، اسناد یا بسته بندی ها ،
۵) انعقاد توافق نامه استخدامی با کارکنان ، بدین منظور که آن ها را از افشای اطلاعات اختصاصی باز دارد .
۶) اعطای مجوز بهره برداری از نرم افزار( به متقاضیان ) به جای فروش آن .
● برنامه تجاری – استراتژیها وبرنامه های آینده
در دادگاه ها ، اطلاعاتی که توسط یک شرکت برای آینده تهیه می شود مثل برنامه تجاری واستراتژی ها ، در اوضاع خاص می تواند حقوق عام اسرار تجاری را شکل دهد .
الف) اطلاعات
اطلاعاتی که در برنامه تجاری واستراتژی مورد استفاده قرار می گیرد ، باید در حد واندازه ای باشند که بتوان از نظر قانونی آن ها را اطلاعات قلمداد کرد .
در این زمینه گفته شده است که ایده ها ، برنامه ها وتصمیمی که یک فرد برای راه اندازه ی کسب وکار یا کارخانه جدید دارد یا قصد او برای فروش یا توزیع کالای خاصی ، از نظر تجاری جزء اطلاعات مورد حمایت قانون تلقی شود ،. زیرا خوانده چنین دعوایی حق دارد برای تجارت خود تامین مالی کند ، کسب وکار خود را توسعه دهد وابزار ووسایل جدید بخرد ویا مشتریان تازه بیابد اما اطلاعات موجود ، یعنی عملیات تجاری وبرنامه کامل تجاری شامل تحقیقات ، توسعه ، تولید ، فروش ، توزیع و بازاریابی ، از نظر قوانین ایالتی اطلاعات تلقی می شوند ( ومورد حمایت قرار می گیرند).
▪ ارزش یکی از ارکان ضروری وحتمی تحقق عنوان اسرار تجاری است :
یک برنامه یا استراتژی نباید آن قدر عمومی باشد که تمام افرادی که در آن زمینه فعالیت می کنند ، بتوانند به همان اندازه ای که مالک امکان دستیابی به آن رادارد ، به آن دسترسی پیدا کنند .
ارزش به ویژه در جایی وجود خواهد داشت که برنامه یا استراتژی ، جدید ، منحصر بفردواصلی است ، به گونه ای که به وسیله آن می توان امتیاز اقتصادی را تحصیل وکسب کرد . اگر برنامه ها واستراتژی ها برای عموم شناخته شده باشند ، ارزش اقتصادی ندارند . اگر اطلاعات بازاریابی برای هر کسی که می خواهد در زمینه خاصی فعالیت کند ، به راحتی وبه سادگی قابل دسترس باشند ، دارای ارزش اقتصادی نخواهند بود .
● محرمانگی secrecy
در هرمورد خاص باید معیارهای متعارفی وجود داشته باشند تا محرمانگی برنامه تجاری واستراتژی شرکت را حفظ کنند . محرمانگی حتماً نباید مطلق باشد ، بلکه باید در اوضاع خاص هر مورد ، متعارف باشد .
مهم این است که خواهان دعوا در عمل محرمانگی اطلاعات را رعایت کرده باشد ، وگرنه ذکر عبارت" محرمانه" عرفاً نمی تواند به تنهایی محرمانه بودن اطلاعات را ثابت کند . به علاوه این مسئله که طرف دعوا یک نسخه از توافق نامه رعایت محرمانگی اطلاعات را هنگام دریافت برنامه تجاری طرف مقابل امضاء کرده است ، دلیلی بر اثبات محرمانه بودن اطلاعات نیست .
بخش ۷۵۷ از موارد تجدید نظر در قوانین مسئولیت مدنی ( TORT ) شش عامل مهم واساسی را برای تعیین اینکه آیا اطلاعات می توانند به عنوان اسرار تجاری مورد حمایت قرار گیرند یا خیر، بیان کرده است :
۱) اطلاعات در چه محدوده ای برای افراد خارج از شرکت شناخته شده وقابل دسترس بوده است ؟
۲) اطلاعات تا چه حد در دسترس کارکنان شرکت ودیگر افرادی که به نحوی با شرکت ارتباط داشته اند ، بوده است ؟
۳) تا چه حدی محرمانگی اطلاعات حفظ وحراست می شده است ؟
۴) اطلاعات برای شرکت یا رقبای آن چه ارزشی داشته است ؟
۵) زمان و هزینه ای که شرکت برای تولید وتوسعه اطلاعات صرف کرده ، به چه میزان بوده است ؟
۶) آیا دسترسی به اطلاعات یا کسب اطلاعات توسط دیگران آسان بوده است یا دشوار ؟

نوشته شده توسط : K.Z@hedi/کورش زاهدی
http://it-group.mihanblog.com/