سرگیجه وضعیتی خوش خیم

سرگیجه وضعیتی خوش‌خیم (بناین، پوزیشنال، ورتیگو). بر اثر کریستال‌های کوچک کلسیم کربنات که در داخل قسمتی از گوش داخلی جمع شده‌اند ایجاد می‌شود.
این کریستال‌ها اتولیت ‌نام دارند. این کریستال‌ها debris ساختار گوش هستند که ضایعه دیده هستند (دبریس فضولات بافت‌های ضایعه دیده و مرده‌ی مواد آلی است). این ضایعه ممکن است براثر ضربه‌ی مغزی یا یک عفونت یا سایر اختلالات گوش داخلی یا احتمالاً بر اثر کهولت باشد. در نیمی از تمام موارد علت ناشناخته است.
این عارضه همچنین BPPV نامیده می‌شود (بناین، پاروکسیسمال، پوزی شنال، ورتیگو) که تولید علائم بینابینی می‌کند و ممکن است شامل تلوتلو خوردن خفیف، عدم تعادل و تهوع همراه گیجی باشد. بعضی از افراد عادت‌های مخصوصی دارند از جمله در رختخواب غلت می‌زنند، از تخت خارج می‌شوند، سر را بر می‌گردانند به عقب که سقف و بالا را نگاه کنند، آرایشگر سر زن‌ها را بر می‌گرداند بالا که سشوار بکشد به موی آنها (در سالن‌های زیبایی که امان از دست این زن‌ها که نمی‌دانند پول شوهرانشان را چطور خرج کنند و تازه ادعا دارند که می‌خواهیم پیش شوهرانمان خوشگل باشیم در صورتی که شوهر بیچاره خسته و مانده برمی‌گردد خانه و کجا حوصله‌ی تماشای موهای سشوار کشیده و سرگیجه‌های ناشی از این کار همسر خود را دارد!) و تمام این‌ها می‌توانند از این نوع ورتیگو به بار بیاورند که ممکن است به طور متناوب برای چند هفته‌یی ظاهر شود و سپس ناپدید گردد تا وقتی که دوباره برگشت کند. ریکاوری معمولاً ۳ ماهی طول می‌کشد.
● تشخیص و درمان این نوع سرگیجه:
ابتدا تست کالوریک را شرح می‌دهم عملی است که برای تعیین آنومالی‌ها یا بیماری‌هایی که در گوش یک شخص که سابقه‌ی گیجی، مشکلات تعادلی یا سنگینی گوش دارد، به کار می‌آید.
این تست معمولاً قسمتی از گروه‌ روشهای تشخیصی است به نام الکترو نیستا گموگرافی (ENG) که فونکسیون سیستم وستی بولر (سیستم عصبی گوش داخلی که اساس تعادل است) و نواحی وابسته در مغز، را ارزیابی می‌کند: آب را با درجه‌ی حرارت‌های مختلف در گوش خارجی وارد می‌کنند و رفلکس به نور(Flicktesing) را در چشم‌ها مونیتور می‌کنند و حرکات غیر ارادی چشم‌ها را ثبت می‌کنند و تفسیر می‌کنند و این کار برای تعیین وجود آنومالی‌ها در گوش داخلی، سیستم وستی بولر و اعصابی خواهد بود که به سیستم وستی بولر در مغز و عضلات چشم متصل می‌شوند و حدود یک ساعت طول می‌کشد.
● تشخیص و درمان:
اتولارنگولوژیست‌ها یا نورولوژیست‌ها معمولاً BPV را براساس سوابق مریض، یک معاینه‌ی بالینی و ارزیابی نتایج تست‌های شنوایی و تست‌های سیستم وستیبولر (سیستمی در گوش داخلی که مسوولیت تعادل، وضع Posture، و قرار گرفتن شخص در فضا را بر عهده دارد) در نظر می‌گیرند و تشخیص می‌دهند. فشارخون مریض در حال نشسته و ایستاده گرفته می‌شود و حرکت سریع چشم را با تست کالوریک مونیتور می‌کنند. در صورتی که شکی مبنی بر سکته‌ی مغزی (Stroke)، یا تومور مغزی داشته باشیم از MRI می‌توانیم استفاده کنیم.
اگر عارضه بر اثر شرایط آلودگی هر دو گوش باشد، تشخیص و درمان بیشتر چالش پذیر است.
درمان این نوع سرگیجه را می‌توان به بعد موکول کرد زیرا نشانه‌ها غالباً از لحاظ شدت کاهش پیدا می‌کنند یا ناپدید می‌شوند (در عرض ۶ ماه)، تهوع را ممکن است با داروها «بیمار حرکت در هوا، زمین و ...» بر طرف کرد. مانورهای فیزیکال متعددی در اختیار داریم و همچنین تمرین‌هایی که توسط کاربلدها انجام می‌شود می‌توانند نشانه‌ها را آرام‌تر کنند.
مانور Semont تغییرات سریع در حرکت لمیدن از یک طرف به طرف دیگر. مانور Epley حرکت پشت سرهم جمجمه (سر) در پوزیشن‌های مختلف. نتیجه‌گیری ازاین هر دو تمرین‌ حرکت دادنdebris ها از قسمت حساس پشت گوش به قسمت کمتر حساس است.
شخصی که برای BPPV تحت درمان قرار می‌گیرد،این مانورها را در مطب یک دکتر انجام خواهد داد و به او دستورهای مخصوص در فعالیت‌های روزانه داده خواهد شد که عبارتند از پوزیشن سر و بدن به طور متعادل و این حرکات متعادل باید در فاصله‌ی بین دو ویزیت، در محل کار و منزل صورت بگیرد.
این دو مانور Semont, Epley در برطرف کردن این شکل سرگیجه‌ در بیشتر قسمت‌ها مؤثر هستند. البته وقتی این مانورها و تمرین‌ها موفقیت‌آمیز نباشند باید تمرین‌های بیشتری را در محل کار و منزل انجام دهند و راهنمایی‌ها و دستورهای دکتر را جدی بگیرند.
در موارد خیلی مخصوص که مریض خوب نمی‌شود و صبر و حوصله به خرج نمی‌دهد، جراحی قسمت پشت گوش توصیه می شود.
● نتیجه‌گیری و خلاصه:
این نوع سرگیجه که بیماری محسوب نمی‌شود خوش خیم است و دارو درمانی لازم ندارد، فقط صبر و حوصله و توجه به دستورهای پزشک اصول درمان است.

دکتر عبدالپیمان علویان
بیهوشی

منبع : هفته نامه پزشکی امروز