نقش ویتامین ها در زندگی روزمره

ویتامین ها به گروهی از ترکیبات آلی تعلق دارند و برای حفظ سلامت ، رشد طبیعی ، بقا، تولید مثل و پیشگیری از ابتلا به بیماری ها لازم است که در رژیم غذایی وجود داشته باشد. البته علی رغم اهمیت ویتامین ها برای حیات ، فقط میزان کمی از آنها مورد نیاز است . میزان کلی ویتامین های مورد نیاز برای یک روز حدود ۵۱ گرم است . ویتامین ها کالری ندارند و منبعی برای انرژی نیستند.
ویتامین ها برای عمل طبیعی یاخته نقش حیاتی دارند و در یاخته های جانوری ساخته نمی شوند. ویتامین ها از طریق گیاهان خاصی ساخته می شوند و هنگام مصرف به صورت ماده غذایی وارد بدن جانوران می شوند. در برنامه غذایی همه جانوران همه ویتامین ها مورد نیاز نیستند.
بطور عمده ویتامین ها براساس قابل حل بودن در آب یا چربی به دو بخش گسترده تقسیم می شوند. چهارنوع از معروف ترین ویتامین ها «آدای و کا» محلول در چربی اند. ویتامین های دیگر از قبیل «ث » و ویتامین های گروه ب محلول در آب هستند.
ویتامین های محلول در چربی در بافت های چربی قرار می گیرند و می تواند در آنجا ذخیره شوند. بنابراین وجود روزانه آنها در برنامه غذایی ضرورت ندارد و ممکن است در صورت مصرف بیش از حد در بافت ها به میزان زیادی ذخیره شوند که خطرناک است و سبب مسمومیت می شود.
ویتامین ث و ویتامین های گروه ب محلول در آب هستند. این ویتامین ها در قسمت های آبدار غذا و بافت های بدن یافت می شوند. ولی نمی توانند در بدن ذخیره شوند. آنها از طریق ادرار دفع می شوند و باید با توجه به مقدار مورد نیاز بدن روزانه مصرف شوند.
کسی که در برنامه غذایی خود به میزان کافی میوه و سبزی های تازه مصرف می کند. بسیاری از ویتامین های لازم بدن را دریافت می کند. بسیاری از ویتامین ها در مقابل حرارت پخت تحت فشار سرما و سایر جنبه های آماده سازی و نگهداری بسیار حساس هستند و غیرفعال می شوند یا از بین می روند.
ویتامین «آ»... در بافت های حیوانی و بیشتر در جگر، روغن ماهی ، زرده تخم مرغ ، کره و پنیر وجود دارد. گیاهان ، ویتامین آ ندارند اما بتاکاروتن دارند که در روده به ویتامین تبدیل می شود،و سپس جذب بدن می شود. بتاکاروتن بیشتر در برگ های سبزی های با رنگ سبز تیره و میوه ها و سبزی هایی از قبیل هویج ، سیب زمینی شیرین ، طالبی ، ذرت و هلو یافت می شود. افراد بالغ سالم با تغذیه صحیح می توانند مقدار موردنیاز این ویتامین را برای چند سال ذخیره کنند.
اما کودکان در صورتی که میزان کافی از این ویتامین را مصرف نکنند و فرصت کافی برای ایجاد چنین ذخیره عظیمی نداشته باشند. بسیار سریع دچار عوارض محرومیت از آن می شوند. ویتامین آ برای رشد مناسب استخوان ها و دندانها، نگهداری و عمل پوست و غشاهای مخاطی و توانایی دید در نور ضعیف ضروری است .
برخی شواهد نشان می دهند که ویتامین آ در پیشگیری از ابتلا به آب مروارید و بیماری عروق قلبی نقش دارد و هنگامی که سرماخوردگی ایجاد می شود این ویتامین می تواند با آن مبارزه کند و نشانه های آن را کاهش دهد. یکی از اولین علامت های کمبود ویتامین آ شب کوری است .
موارد شدید کمبود ویتامین آ می تواند منجر به کوری کامل شود. سایر نشانه ها عبارتند از: خشک شدن و فلس مانند شدن پوست ، اختلال در پوشش مخاطی دستگاه گوارش و دستگاه ادراری و رشد غیرطبیعی دندانها و استخوانها، مصرف زیاد ویتامین آ باعث بیماری مزمن کبدی ، پوسته ریزی پوست سراسر بدن ، کلفتی استخوانها و درد مفاصل ...
ویتامین «د» غالبا ویتامین نور خورشید نامیده می شود. این ویتامین زمانی ساخته می شود که ترکیباتی که به صورت طبیعی در بدن وجود دارند در معرض تابش نور خورشید قرار گیرند. بنابراین در صورتی که فرد به اندازه کافی در معرض تابش نور خورشید قرار گیرد، بعید است کمبود ویتامین د داشته باشد. ویتامین د به بدن این امکان را می دهد که برای تشکیل استخوان و دندان از کلسیم و فسفر استفاده کند.
کمبود ویتامین د سبب بروز بیماری راشیتیسم می شود. این بیماری از طریق تغییر شکل استخوانها از قبیل پاهای کمانی ، سینه کبوتری و ایجاد برجستگی های استخوانی در محلی که دنده ها به استخوان جناغ متصل می شوند و اختلالات دندانی مشخص می شود. در بزرگسالان با از دست دادن کلسیم ، استخوانها نرم و منفذدار می شوند. مقادیر بیش از حد ویتامین د باعث ایجاد تهوع ، اسهال ، کاهش وزن ، درد مفاصل و استخوان ها می شود. در اثر تشکیل رسوبات کلسیم در بافت ها به کلیه ها و عروق خونی آسیب وارد می شود.
ویتامین «ای » در سبزی های با برگ سبز، جوانه گندم ، گیاهان روغنی ، زرده تخم مرغ و گوشت وجود دارد. اهمیت ویتامین ای در این است که خاصیت ضد اکسیدکنندگی دارد. ویتامین ای در حفظ دستگاه های عصبی ، گردش خون ، تولیدمثل ، محافظت کلیه ها، ریه ها و کبد اهمیت حیاتی دارد. اعتقاد بر این است که همه نشانه های کمبود ویتامین ای در اثر عدم ایفای نقش محافظتی آن در یافته هاست .
زمانی که ویتامین ای وجود ندارد، کمبود ویتامین آ نیز ظاهر می شود. به هرحال از آنجا که ویتامین ای در غذاها به وفور وجود دارد بعید است که فرد با کمبود این ویتامین روبرو شود. مگر آنکه در برنامه غذایی خود هیچ نوع چربی مصرف نکند. هنگامی که کمبود آن ایجاد شود، نشانه هایی از قبیل انقباض عضلانی در پاها، دیستروفی عضلانی و بیماری فیبروسیستیک پستان نمایان می شود.
ویتامین «کا» در بسیاری از گیاهان با برگ سبز مثل اسفناج و همچنین در جگر وجود دارد. باکتری های روده نیز آن را می سازند. تغذیه غلط در ایجاد کمبود ویتامین کا به ندرت نقش دارد. در عوض کمبود آن به علت ضایعه کبدی و عدم توانایی خون در ساختن این ویتامین ایجاد می شود.
کمبود این ویتامین از طریق عدم انعقاد خون مشخص می شود و باعث خونریزی غیرمعمول یا خون مردگی های وسیع در زیر پوست یا عضلات می شود گاهی اوقات نوزادان تازه متولد شده در اثر کمبود ویتامین کا دچار خونریزی مغزی می شوند.
ویتامین «ب » آنچه زمانی تصور می شد ویتامین ب است بعدها مشخص شد که فقط یکی از اعضای وسیع گروه ویتامین های ب است . امروز بیش از یک دوجین از ویتامین های ب شناسایی شده اند که ب کمپلکس نامیده می شوند. تیامین ، اولین ویتامین شناسایی شده از این گروه است .
همه ویتامین های گروه ب محلول در آب هستند. متداول ترین اعضای این گروه ، ویتامین ب ۱ (تیامین )، ویتامین ب ۲ (ریبوفلاوین )، ویتامین ب ۶ (پایرودوکسین )، ویتامین ب ۱۲ (کوبالامین ) همچنین فولاسین یا فولیک اسید نیاسین اسید پانتوتنیک است . ویتامین ب ۱ : در تمام غلات ، مغزها (پسته ، بادام )، حبوبات و جگر وجود دارد. این ویتامین برای آزادکردن انرژی از کربوهیدراتها به بدن کمک می کند.
چینی ها بیش از ۴۰۰۰ سال پیش بیماری یی را که ما امروزه به نام بری بری می شناسیم توصیف کردند و علت آن را کمبود تیامین دانستند. این بیماری دستگاه عصبی و دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار می دهد باعث تهوع ، خستگی و سرگیجه می شود.
تیامین در سبوس یا پوسته برنج و غلات یافت می شود. هنگامی که برنج آسیاب شود و پوسته آن جدا شود دیگر منبعی برای این ویتامین نیست . امروزه سازندگان برنج و آرد از طریق افزودن تیامین به محصولات آسیاب شده ، برنج و آرد غنی شده تولید می کنند.

نویسنده: مریم صالح پور
http://www.sho۳ayb.blogfa.com/
مهدی بحرانی