عینکهای آفتابی غیراستاندارد، بینایی را تهدید می‌کند

آیا تا به حال فکر کرده‌اید که هدف استفاده از عینک آفتابی چیست؟ آیا تا به حال فکر کرده‌اید که چه نوع عینکی را باید مورد استفاده قرار دهید؟ آیا با کارایی یک عینک آفتابی مناسب وفوایدی که این عینک در پیشگیری از خطرات چشمی می‌تواند داشته باشد آشنا هستید؟
یک ضرب‌المثل معروف در بین ما ایرانیان شایع است که می‌گوییم «هر گردی گردو نیست» تعجب نکنید این موضوع در مورد عینکهای آفتابی نیز به خوبی صدق می‌کند با این مضمون که هر عینکی با شیشه رنگی عینک آفتابی به حساب نمی‌آید. اهمیت این موضوع زمانی مشخص می‌شود که بدانید ضررهای وارده از سوی یک عینک آفتابی غیراستاندارد به چشم (که تنها حکم یک عینک رنگی را دارد) بسیار بیشتر از زمانی است که شما از عینک استفاده نمی‌کنید.
دکتر خانلری، چشم پزشک، در گفتگو با خبرنگار ما می‌گوید: بخشی از امواج خورشیدی که با طول موجهای مختلف به زمین می‌رسد را اشعه ماوراء بنفش تشکیل می‌دهد. این اشعه به شدت برای چشم انسان و خصوصا شبکیه مضر است و از سوی دیگر برای عدسی چشم نیز مضر است و زمینه بروز آب مروارید را ایجاد می‌کند. چنانکه در تحقیقات به عمل آمده از کشورهای مناطق گرمسیری که در معرض تابش شدید نور خورشید هستند آب مروارید در سنین پایین به عنوان یک بیماری شایع دیده شده است.
وی می‌افزاید: آن بخش از نور ماوراء بنفش خورشید که در فیزیک مطرح است اصولا به سه قسمت ‌A، B و C تقسیم می‌شود که اشعه ماوراء بنفش C بیشترین ضرر را به چشم انسان وارد می‌کند. بنابراین استفاده از عینک‌های آفتابی محافظی است در مقابل عبور این بخش از اشعه ماوراء بنفش خورشید. در واقع همان گونه که ما از دندان‌ها و قلب خود محافظت می‌کنیم چشم ما نیز نیازمند مراقبتهای گوناگون است که یکی از جنبه‌های این مراقبت استفاده از عینک‌های آفتابی است.
● استاندارد عینکهای آفتابی
این چشم پزشک عینک آفتابی مناسب را عینکی می‌داند که حداقل ۹۵ تا ۱۰۰ درصد اشعه ماوراء بنفش خورشید را جذب کند و اجازه ورود به چشم را ندهد.
وی می‌گوید: طبیعتا تمام سازندگان عینکهای آفتابی چنین ادعایی را دارند اما این‌که چقدر این ادعا صحت داشته باشد نیازمند دقت از سوی مصرف‌کنندگان است.
اغلب کارخانه‌های ساخت عینک بر روی محصولات خود برچسب‌هایی را که بیانگر استاندارد محصول است درج می‌کنند که این عینک‌ها تا چند درصد قادرند که UV یا اشعه مضرخورشید را جذب کنند اما متاسفانه چنین وضعیتی در عینکهای آفتابی موجود در بازار قابل اتکا نیست.
به گفته دکتر خانلری در بسیاری از عینک‌سازی‌ها دستگاههایی وجود دارد که برای آزمایش عینک بسیار مناسب هستند و با قرار دادن عینک آفتابی بر روی این دستگاهها درصد فیلترینگ اشعه ماوراء بنفش عینک آفتابی مشخص می‌شود.
وی با بیان اینکه اغلب عینک‌های تقلبی، رنگی هستند اظهار می‌دارد: اگرچه این عینکها قالب صوری یک عینک استاندارد را رعایت کرده‌اند ولی چندان قابل اطمینان نیستند و آنچه ما را به اشتباه می‌اندازد این است که ما تصور کنیم که هر عینک رنگی یک عینک آفتابی مناسب است.
به عقیده این چشم پزشک چنانچه ما یک عینک آفتابی را به چشم خودمان بزنیم و ببینیم که تغییر قابل ملاحظه‌ای از درک ما از رنگ و نور می‌دهد، به طور نمونه رنگ سفید یا رنگهای دیگر را تغییر می‌دهد باید در توانایی این عینک برای فیلتر کردن و مقابله با اشعه ماوراء بنفش تردید داشته باشیم.
وی می‌افزاید: عینک آفتابی خوب از نظر اپتیکی نباید دردید انسان تغییری ایجاد کند، بنابراین چنانچه عینکی باعث ایجاد موج در اشیاء شده و یا قضاوت ما را از شیء تغییر دهد و یا حتی باعث اختلاف سطح در اشیاء شود، یقینا چنین عینکی حتی اگر قادر به جذب اشعه مضر نور خورشید هم باشد، عینک مناسبی نیست.
وی اظهار می‌دارد: نکته قابل توجه در عینکهای آفتابی تنوع رنگی این عینکها است. اصولا عینک آفتابی استاندارد به یک رنگ نیست بلکه با رنگهای گوناگون عرضه می‌شود. به این دلیل که در شرایط مختلف نوری ما باید از رنگهای مختلف استفاده کنیم، به طور نمونه در کنار دریا عینکهای قهوه‌ای یا نارنجی می‌توانند عینکهای مناسبی باشند. در محیط‌های شهری نیز عینک‌های دودی یا خاکستری یا سبز، آبی و قهوه‌ای بسیار مناسبند. به طور کلی عینک آفتابی باید متناسب با شرایط نوری محیط انتخاب شود در واقع عینکی که در اسکی استفاده می‌شود با عینکی که در کنار دریا مورد استفاده قرار می‌گیرد متفاوت است.
● عینکهای آفتابی غیراستاندارد و عوارض آن
چنانچه عینکهای آفتابی توانایی لازم برای دریافت اشعه ماوراء بنفش خورشید را نداشته باشند، یقینا تنها کارایی این عینکها، کاهش نور محیط خواهد بود بدون آنکه مقابله‌ای با نور ماوراء بنفش داشته باشد و طبیعتا به دنبال آن با ایجاد شرایطی مانند هنگام غروب یا تاریکی نسبی این موضوع اگرچه در ظاهر چندان خطرناک به نظر نمی‌رسد اما در واقع زمینه‌ای است برای بروز عوارض متعدد چشمی.
به گفته دکتر خانلری در چنین شرایطی یعنی زمانی که عینک آفتابی صرفا باعث کاهش نور می‌شود مردمک چشم باز شده و نور ماوراء بنفش با شدت بیشتری به چشم وارد می‌شود وعوارض متعددی را ایجاد می‌کند از جمله اینکه می‌تواند در کنتراست چشم ویا حساسیت سایه روشن چشم تاثیرگذار باشد و بااین عارضه چشم قدرت تشخیص درست رنگها و کنتراست آنها را از دست خواهد داد.
یک عینک آفتابی چنانچه عینک مناسبی نباشد قسمتهای روشن تصویر را برای ما تیره‌تر می‌کند و باعث می‌شود تا کنتراست درک تصویر برای ما کمتر شود بنابراین ضریب خطاهای چشمی نیز افزایش می‌یابد و این موضوع در هنگام رانندگی بیش از هر زمان دیگری خطرناک است.
از سوی دیگر ورود نور ماوراء بنفش خورشید می‌تواند بروز کاتاراکت یا آب مروارید را تسریع کند. و در موارد شدیدتر نیز به تخریب سلولهای بینایی در نقطه زرد چشم بینجامد و این موضوع در سنین بالاتر خود را نشان خواهد داد. چنانکه در بسیاری از مقالات علمی نیز عنوان شده است که یکی از دلایل اصلی تخریب سلولهای بینایی نور خورشید است و به همین دلیل است که در سنین بالاتر که توانایی عدسی چشم برای فیلتر کردن اشعه ماوراء بنفش کمتر می‌شود این مشکل بیشتر بروز می‌کند.
بنابراین افرادی که امروزه عمل آب مروارید انجام می‌دهند باید لنزهایشان توانایی جذب اشعه ماوراء بنفش را مانند عدسی چشم طبیعی داشته باشد.
وی با یادآوری این که تسریع AMD یا زوال نقطه زرد ماحصل پیری از جمله عوارض تابش اشعه ماوراء بنفش و ورود آن به چشم است می‌گوید: در بیمارانی که این عارضه بروز کرده است چنانچه از عینک آفتابی استفاده نکنند، این حالت شدت بیشتری پیدا خواهد کرد.
وی ادامه داد: البته این عارضه منجر به کوری نمی‌شود بلکه کوری تنها در جریان نگاه به کسوف ایجاد می‌شود که طی آن فرد به خورشید نگاه می‌کند که تیره شده و قابل نگاه کردن است در حالی که اشعه ماوراء بنفش خورشید در حداکثر سرعت به چشم می‌رسد و با ایجاد نوعی سوختگی در نقطه زرد فرد دچار نابینایی می‌شود. بنابراین ضرورت استفاده از عینکهای آفتابی مناسب در این شرایط نیز توصیه می‌شود.
دکتر خانلری در مورد روشهای امتحان عینکهای آفتابی و تشخیص استاندارد و یا غیراستاندارد بودن آنها اظهار می‌دارد: در حال حاضر دستگاههایی به نام لنزومتر در اغلب عینک‌فروشی‌های معتبر وحتی مطبهای چشم‌پزشکان وجود دارد که با قرار دادن عینک آفتابی به زیر این دستگاه به راحتی درصد UV یا جذب اشعه ماوراء بنفش را تعیین می‌کند.
وی استفاده از شیشه فتوکرومیک برای آزمایش عینکها را نیز به عنوان یک روش دیگر مورد تایید قرار می‌دهد و اظهار می‌دارد: برای امتحان عینکهای آفتابی اگر یک شیشه فتوکرومیک داشته باشیم می‌توانیم آن را زیر شیشه عینکهای آفتابی قرار دهیم به طوری که نیمی از شیشه فتوکرومیک در زیر شیشه عینک آفتابی قرار گیرد سپس با قرار دادن آن درآفتاب اگر شیشه عینک آفتابی اشعه ماوراء بنفش را در خود جذب و اجازه عبور به آن را ندهد آن قسمت از شیشه فتوکرومیک که زیر شیشه عینک آفتابی قرار دارد بدون رنگ باقی می‌ماند و تغییر رنگ نمی‌دهد ولی قسمتی از شیشه که در معرض نور آفتاب بوده تغییر رنگ می‌دهد. البته این آزمایش با توجه به اینکه اصولا شیشه فتوکرومیک به دلیل وجود جیوه در سطح آن به طور یکسان و منتشره تغییر رنگ می‌دهد برای افراد عادی سخت خواهد بود مگر آنکه شیشه فتوکرومیک بزرگی در اختیار داشته باشند که این موضوع نیز دور از ذهن به نظر می‌رسد بنابراین بهترین راه آزمایش عینکهای آفتابی استفاده از همان دستگاههای لنزومتر است.
● عینکهای آفتابی برای کودکان
تابش اشعه ماوراء بنفش نور خورشید به چشم نه تنها بزرگسالان بلکه کودکان را نیز تهدید می‌کند.
دکتر خانلری در این رابطه می‌گوید: خرید عینکهای آفتابی مخصوص کودکان از فروشنده‌های دوره‌گرد و یا فروشگاههای غیرمعتبر با قیمت بسیار نازل به هیچ وجه به نفع کودکان نیست. بنابراین استفاده از عینک نباید جنبه مدگرایی داشته باشد بلکه آنچه مهم است اینکه جنبه پیشگیرانه مهمترین موضوعی است که ما در استفاده از یک عینک آفتابی باید مدنظر قرار دهیم.
وی ادامه می‌دهد: ما یک سیستم خودکار بر روی مردمک چشم داریم که متناسب با شرایط نور محیط جمع یا باز می‌شود و چنانچه با یک عامل خارجی مانند یک عینک صرفا رنگی این شرایط را به هم بزنیم قاعدتا در فیزیولوژی نرمال چشم دخالت کرده‌ایم و این موضوع اثرات معکوسی را به دنبال خواهد داشت.
دکترخانلری معتقد است که برای خرید عینک آفتابی باید هزینه کرد بنابراین خرید عینکهای غیراستاندارد ارزان‌قیمت خصوصا برای کودکان به هیچ وجه کار مناسب و معقولی نیست.
عینک آفتابی مناسب است که حداقل ۹۵ درصد اشعه ماوراء بنفش خورشید را جذب کند
عینک آفتابی خوب از نظر اپتیکی نباید در دید انسان تغییر ایجاد کند
زمانی که عینک آفتابی صرفا باعث کاهش نور می‌شود مردمک چشم باز شده و نور ماوراء بنفش با شدت بیشتری به چشم وارد می‌شود
خرید عینکهای آفتابی مخصوص کودکان از فروشنده‌های دوره‌گرد و یا فروشگاههای غیرمعتبر با قیمت بسیار نازل به هیچ وجه کار صحیحی نیست

به نقل از روزنامه قدس

منبع : سازمان آموزش و پرورش استان خراسان