ماه سرد جهان

پرتقال های مصری و ترکیه یی، خوشبخت های نوروز امسال هستند؛ با پوست های واکس زده و براق در جعبه های کوچک و مارک دار، راه ورود به ایران را طی می کنند تا در مقابل چشمان به خون نشسته همه باغداران مازندرانی در صدر جدول فروش قرار گیرند. ۹۰ درصد مرکبات باغ های شمال ایران در یخبندان نیمه دی ماه از بین رفتند و صاحبان خود را به عزا نشاندند؛ عزایی که بیش از دو هزار میلیارد تومان در بخش های مختلف برای دولت هزینه برداشت.
اما شاید باید احساس خوشبختی و سرور داشته باشیم وقتی خبرگزاری ها میزان خسارت سرما در کشور چین را در همین دوره زمانی معادل یک میلیارد دلار اعلام کردند.اطلاعات آژانس فضایی امریکا نشان می دهد که از آغاز سال ۲۰۰۸ میلادی تا پایان ژانویه کره زمین سرد ترین دوره زمانی خود را در ۲۰ سال گذشته پشت سر گذاشته است.
تازه ترین تحقیقات ناسا نشان می دهد که در ژانویه ۲۰۰۸ گرمای جهانی زمین متوقف شد تا آنجا که می توان این ماه را «ماه سرد جهان» نامید. در این ماه، دمای نیمکره شمالی به ۰۳۷/۰- درجه و نیمکره جنوبی به ۱۰۲/۰- در ۳۰ سال اخیر رسید. ماه سرد جهان و تعداد کشته شده ها از سرما، در حالی در صدر اخبار جهان قرار گرفت که درست دو ماه پیش از آن سران کشورهای صنعتی جهان در جزایر بالی اندونزی گرد هم آمدند تا از نگرانی های خود درباره گرم شدن زمین بگویند و دولت ایالات متحده امریکا را وادار کنند تا به پروتکل گاز های گلخانه یی بپیوندد. اما با شروع نخستین موج سرما همه فراموش کردند که تا چند هفته پیش از آن تظاهرات اعتراض آمیزی برای افزایش دمای زمین برگزار می شد. هرچند دانشمندان ناسا حتی با ارائه چند نظریه هنوز نتوانستند به طور دقیق اعلام کنند این سرمای ناگهانی که از چین و مغولستان تا عراق گسترش یافته به کدامین علت بوده است؛ سرمایی که حداقل به مرگ ۳۰ ایرانی، ۳۸ نفر از اهالی رومانی، بیش از۹۰ نفر از هندی ها، ۱۱ نفر امریکایی و ۱۲۹ کشته در چین منتهی شد. اما این همه تلفات انسانی ثبت شده در خبرگزاری ها نیست. معاون حفاظت و پیشگیری سازمان آتش نشانی از افزایش سه برابری حوادث گازگرفتگی آن هم فقط در پایتخت خبر داد که به تعبیر او وضعیت ایرانی ها در شرایط بحران قرار می گیرد. با شروع موج سرما یا «ماه سرد دنیا» در تهران فقط ۱۵۰ نفر دچار گازگرفتگی شدند.
● گلایه رئیس جمهور و گاز ترکمنستان
موج سرما کره زمین را چرخید و چرخید و از روی ایران نیز عبور کرد. اما در این میان، سرمای ایران مثل هر اتفاق بی ربط دیگری، چهره سیاسی به خود گرفت و جنجالی شد.درست همان زمان که دانشجویان غیربومی شهرهای شمالی از پشت خطوط تلفن برای خانواده های نگران خود از سرما، گرسنگی و نایاب شدن کنسروهای غذا و افزایش قیمت هر کپسول گاز به ۲۵ هزار تومان و نبودن هیچ بلیت اتوبوس و قطاری و افزایش قیمت نان تا ۱۲۰۰ تومان گزارش می دادند، خبر داده شد که دولت در اولین فرصت گاز قطع شده شهر های شمالی را به فاصله چند روز یعنی تا ۲۵ دی ماه وصل خواهد کرد و هر چه سریع تر با ترکمنستان، حتی به صورت مکاتبه یی و نه حضوری، پای میز مذاکره خواهد نشست تا بحران پیش آمده در شهرهای شمالی را به حداقل برساند.
اما دولت ترکمنستان خیلی قبل تر از آغاز رسیدن ماه سرد دنیا برای بستن قرارداد جدید با قیمتی جدید تر به دولت ایران اولتیماتوم داده بود. اما گاز وصل نشد، نان نایاب شد، اعتراض دانشجویان غیربومی نزدیک بود کار دست دولت بدهد، تهران تعطیل شد بدون اینکه بانک ها، مراکز درمانی و خدماتی و شهرداری تعطیل شوند و درست میانه امتحانات ترم پاییزی، دانشگاه ها تعطیل شدند تا اعضای هیات دولت بیش از این درگیری ذهنی برای تامین گاز مراکز دانشگاهی و آموزشگاهی نداشته باشند. مدارس تعطیلی طولانی مدت را به جان خریدند. گازی برای گرم کردن کلاس های درس نبود.
خبر از جیره بندی گاز منازل رسید و گاز مراکز صنعتی قطع شد. ایران یخ زده بود. درست یک ماه بعد از این ماجرا، وقتی همه مسوولان فرصت یافتند کارنامه اعمال خود را برای آن ۱۰ روز بحرانی مورد ارزیابی قرار دهند، معاون برنامه ریزی و توسعه مدیریت آموزش و پرورش از شورای حوادث غیرمترقبه درخواست کرد طی مصوبه یی پیش بینی هواشناسی به روز در اختیار این وزارتخانه قرار گیرد و تاکید کرد پیش بینی وضع هوا باید از چند روز قبل به آموزش و پرورش اعلام شود.
این درخواست در شرایطی اعلام شد که چند روز پیش از رسیدن هوای سرد به ایران همه روزنامه ها و خبرگزاری ها به نقل از سازمان هواشناسی از پیش بینی هوای ایران زیر ده درجه خبر داده بودند. هرچند همه پیش بینی های سازمان هواشناسی درست از آب درنیامد اما این سازمان هشدار خود را چند روز قبل از یخ زدن کشور داده بود.
اما این از بداقبالی دولت بود که رسیدن روز های سرد و یخ بندان به ایران همزمان شده بود با دندان تیز ترکمنستان برای قطع گاز شهرهای شمالی ایران. تا آنجا که مردم شهرهای شمالی ناچار شدند از درختان جنگلی برای گرم نگه داشتن خانه ها و پخت غذا استفاده کنند. هرچند اداره کل منابع طبیعی مازندران منکر این اتفاق شد.
دولت برای صرفه جویی مصرف گاز تلاش مضاعفی را آغاز کرد. اعتراض ایرانی یک بار دیگر در شکل پیامک های کوتاه خود را نشان داد و همه گیر شد؛ «ایران با بزرگ ترین ذخایر گازی...» و پیامک های دیگر که بی ارتباط با کاهش سهمیه گاز نبود. اما همه اصرار ها برای صرفه جویی به جایی نرسید و ایرانی ها در ماه سرد جهان بیش از ۴۶۸ میلیون متر مکعب گاز در روز مصرف کردند تا برای شرکت گاز رکورد ثبت کنند. در همین روزها یکی از برنامه های پربیننده سیما تصاویری را نشان داد که در آن رئیس جمهوری در مقابل دوربین و خبرنگاران به خراب شدن آسفالت خیابان ها به خاطر نمک و شن های ریخته شده در خیابان با لحنی مهربانانه اعتراض کرد.
اما تاکید رئیس جمهوری برای خراب شدن آسفالت ها به همین جا ختم نشد و کار به واکنش اعضای شورای شهر تهران کشید. سخنگوی شورای شهر تهران گفت؛ «جلوگیری از فلج شدن شهر، واجب تر از نگهداری آسفالت است.» حمایت از شهرداری تهران یا شاید هم حمایت از رقیب انتخاباتی رئیس جمهور، درست در زمانی که فصلش بود، آغاز شد و محمدباقر قالیباف به ضرب پول و تجهیزات و فعال نگه داشتن ستاد بحران برای چند شبانه روز، برنده بازی قدرت شد؛ بازی شطرنجی که یک سوی آن دولت ایستاده بود، سوی دیگر شهرداری تهران و اینگونه شد که برف سفید تهران، رنگ سیاست گرفت.
● فراموش شده ها
اهالی سیستان و بلوچستان، به خاطر اینکه به نسبت دیگران از صحنه بازی دورتر هستند یا زود تر فراموش می شوند یا اصلاً بازی داده نمی شوند. شاید برای همین است که بد ترین اتفاقات طبیعی در این منطقه رخ می دهد و مطبوعات تهرانی هم به خاطر دوری راه و بالا بودن هزینه ها... بی خیال همه پیگیری ها می شوند. توفان گونو از یک سو و حتی بارش برف در سیستان بعد از ۲۰سال باز هم نتوانست آنها را در صدر اخبار مرکز قرار دهد. تهران موج دوم سرما را با بارش برف تجربه کرد و باران های سیلابی سهم این بخش از کشور بود. طبق معمول سازمان هواشناسی هشدار سیلاب و طغیان رودخانه داد اما دیر شده بود. سیل از راه رسید.
شهرها و روستاها را شست و در نهایت بمپور ایرانشهر را آب با خود برد تا در میان همه بی خانمان شده ها، تنها دونلی نواز ایران نیز در این سرقت آب و باران، بی سرپناه شود. اما این فقط سیستانی ها نبودند که بازنده بازی برف شدند. فرودگاه مهرآباد و امام خمینی صدها بازنده داشت که هم پول داده بودند، هم حرص خورده بودند و هم گرسنگی کشیده بودند بدون اینکه حتی یک نفر از آنها عذرخواهی کند و بگوید ببخشید که چند شبانه روز را روی صندلی های تازه فرودگاه امام خمینی خوابیدید و زندگی کردید و در نهایت مجبور شدید با اتوبوس به سفر زمستانی خود ادامه دهید.
● عجایب
کنتور آب ۸ هزار زنجانی یخ زد. آب شرب ۸ هزار خانواده قمی قطع شد. مدیر کل دفتر میوه های گرمسیری و نیمه گرمسیری وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرد؛ «با توجه به ذخایر موجود در انبارها مشکلی برای تامین میوه شب عید وجود ندارد.» دمای خرم آباد در مقایسه با ۵۰ سال گذشته ۱۵- درجه سانتیگراد را تجربه کرد. اراک تا ۲۸ درجه زیر صفر هم رسید. آب دریاچه پشت سد ارس پلدشت ارومیه یخ زد. حتی شایعه شد شب ۱۹ دی ماه، دمای تهران و سیبری یک اندازه بود. اما عجیب تر از همه اینکه این سرما و این همه اتفاق با همه آدم های در راه و در برف مانده تجربه یی برای سال آینده و بحران بعدی نخواهد بود. در ایران همه به دنبال اولین ها هستند.

مریم خورسند

منبع : روزنامه اعتماد