سه شنبه, ۲۹ اسفند, ۱۴۰۲ / 19 March, 2024
مجله ویستا

گنادوتروپین کوریونی انسانیhCG


گنادوتروپین کوریونی انسانیhCG
این هورمون که به اصطلاح هورمون حاملگی نامیده می شود گلیکوپروتئینی با فعالیت بیولوژیک بسیار مشابه هورمون لوتئینیزان است و هر دو هورمون از طریق گیرنده غشای پلاسمایی LH-hCGعمل می کنند.
hCGتقریباً به طور انحصاری در جفت تولید می شود اما درکلیه جنین نیز ساخته میشود و تعدادی از بافت های جنینی مولکول زیر واحد بتا یا مولکول کامل hCG را تولید می کند.چندین نوع از تومورهای بدخیم نیز hCG تولید میکنند و همچنین hCGبه مقدار بسیار کم در بافتهای مردان و در زنان غیر حامله نیز تولید می شود.با وجود شناسایی hCG در خون یا ادرار تقریباً همیشه نشانه حاملگی است.
● مشخصات شیمیایی:
hCG نوعی گلیکوپروتئین با بیشترین مقدار کربوهیدرات(۳۰ درصد) در میان همه هورمونهای انسانی است. جزء کربوهیدراتی هورمون و به ویژه اسید سیا لیک انتهایی ان مولکول را درمقابل کاتابولیسم محافظت می کند.نیمه عمر پلاسمایی hCG کامل(۳۶ساعت) بسیار بیشتراز نیمه عمر پلاسماییLH(۲ساعت) است. مولکولhCG ازدو زیر واحد غیر مشابه ساخته شده است که عبارتند از : زیر واحد الفا( دارای۹۲ اسید امینه) وزیر واحد بتا(دارای۱۴۵ اسید امینه).این دو زیر واحد با پیوندهای غیر کووالان به یکدیگر متصل شده اند.این زیر واحدها با کمک نیروهای الکترواستاتیک و هیدروفوبیک در کنار یکدیگر قرار گرفته اند.این هورمون از نظر ساختمانی به سه هورمون گلیکوپروتئینی دیگر یعنی LH,FSH,TSH شباهت دارد.توالی اسید امینه ای زیر واحدهای الفای این چهار گلیکوپروتئین یکسان است.زیر واحدهای بتا نیز شباهت هایی به هم دارند اما با توالی های اسید امینه ای مجزایی مشخص میشوند.
● بیوسنتز:
ساخت زنجیره های الفا و بتا مجزا ازهم تنظیم می شود.یک ژن منفرد که در روی کروموزوم ۶ قرار دارد زیر واحد الفای هر یک از چهار هورمون گلیکوپروتئینی(hCG,LH,FSH,TSH) را رمزگذاری میکند.هفت ژن مجزا بر روی کروموزوم ۱۹ برای خانوادهB-hCG,B-LH وجود دارند.۶ عدد از این ژنها B-hCGویک ژن دیگر B-LH رارمزگذاری میکنند اما فقط ۳ژن B-hCG درمقادیر قابل توجه بروز می کنند.
هر دو زیر واحد الفا و بتای hCG به صورت پیش سازهایی با وزن مولکولی بیشتر ساخته میشوند که اندوپپتیدازهای میکروزومی انها را می شکنند.به محض این که hCG کامل مونتاژ شد مولکول به سرعت از طریق اگزوسیتوز گرانول های ترشحی از سلول آزاد می شود.
▪ hCGمنشاء سلولی
چنین به نظر میرسد که منشائhCG به میزبان زیادی به زمان حاملگی بستگی دارد. قبل از هفته پنجم بروز hCGهم در سن سیشیوتروفوبلاست و هم در سلول های سیوتروفوبلاست دیده میشود.در اواخر حاملگی زمانی که میزان سرمی مادر در حداکثر میزان قرار داردhCGتقریبا به طور انحصاری در سن سیشیوتروفوبلاست تولید میشود.مقدار mRNAمربوط به زیر واحدهای الفا وبتایhCGدرسن سیشیوتروفوبلاست در سه ماهه اول حاملگی بیشتر از زمان ترم است.این امر ممکن است نکته قابل توجهی در اندازه گیری hCGپلاسما در فرایندهای غربالگری برای شناسایی جنینهای غیر طبیعی باشد.
▪ غلظت hCG سرم و ادرار:
مولکول کامل hCG در پلاسمای زنان حامله ۹-۷ روز بعد از اوج ترشح LH در میانه سیکل (که قبل از تخمک گذاری رخ می دهد) قابل تشخیص است.بنابراین احتمالا hCG در زمان لانه گزینی بلاستوسیت وارد جریان خون مادر میشود.میزان خونی hCG به سرعت افزایش می یابد هر دو روز دو برابر می شود و بیشترین مقدار ان در هفته های ۱۰- ۸ حاملگی حاصل می گردد.حد اکثر میزان hCG دربین روزهای ۶۰و۸۰ بعد از اخرین قاعدگی دیده میشود و تقریبا ۱۰۰۰۰۰ میلی یونیت در میلی لیتر است.
تقریبا در هفته های ۱۲-۱۰ حاملگی میزان hCG در پلاسمای مادر شروع به کاهش می کند و حدود هفته۲۰ به کمترین حد می رسد.در بقیه دوره حاملگی مقدار پلاسمایی hCG در همین حد پایین حفظ می شود.الگوی ظهور hCGدر خون جنین مشابه طرحی است که در مادر وجود دارد اما مقدار hCG در پلاسمای جنین فقط حدود ۳ درصد مقدار hCG در پلاسمای مادر است.در اوایل حاملگی غلظت hCGدر مایع امنیون مشابه غلظت ان در پلاسمای مادر است.با پیشرفت حاملگی غلظت hCG در مایع امنیون کاهش می یابد به طوری که در حوالی ترم مقدار hCG در مایع امنیون فقط یک پنجم میزان ان در پلاسمای مادر است.hCG ادراری مادر از انواع فراورده های حاصل از تجزیه تشکیل می شود.شکل اصلی hCG در ادرار فراورده نهایی تجزیه hCG یعنی قطعه مرکزی بتا است.غلظت این جز از همان الگوی پلاسمای مادر تبعیت می کند و تقریباَ در هفته ۱۰ به حداکثر می رسد.مطلب مهم این است که أانتی بادی به اصطلاح ضد زیر واحد بتا که در اکثر تست های حاملگی مورد استفاده قرار می گیرد هم با hCG سالم(شکل اصلی در پلاسما) و هم با قطعات hCG(شکل اصلی در ادرار)واکنش نشان می دهد.
▪ hCG-تنظیم ساخت
هورمون ازاد کننده گنادوتروپینGnRH جفتی احتمالا در تنظیم تولید hCG دخالت دارد.هم گنادوتروپین و هم گیرنده ان بر روی سیتوتروفوبلاست ها و سن سیشیوتروفوبلاست بروز می کنند.تجویز گنادوتروپین سبب افزایش میزان hCG در گردش خون می شود و سلول های کشت شده ی تروفوبلاست با افزایش ترشح hCG به افزودن گنادوتروپین پاسخ می دهند.تولید گنادوتروپین توسط غده هیپوفیز نیز توسط مقادیر اینهیبین و اکتیوین تنظیم می شود.در سلول های کشت شده ی جفتی اکتیوین سبب تحریک و اینهیبین سبب مهار تولید GnRH وhCG می شود.
▪ hCG-عملکرد بیولوژیک
هر دو زیر واحد hCG برای اتصال طبیعی ان به گیرنده hCG-LH در جسم زرد و بیضه ضروری هستند.شناخته شده ترین عملکرد بیولوژیک hCG احیا و حفظ عملکرد جسم زرد یعنی تداوم تولید پروژسترون است.در زمانی از حاملگی مدتها بعد از خاتمه ترشح پروژسترون از جسم زرد در اثر تحریک hCG حداکثرغلظت hCG در پلاسما حاصل می شود به خصوص ساخت پروژسترون توسط جسم زرد تقریبا در هفته ۶ حاملگی علی رغم تداوم و افزایش تولید hCG شروع به کاهش می کند.
گنادوتروپین کوریونی ترشح تستوسترون توسط بیضه های جنین را تحریک می کند و تقریبا در همان زمانی از حاملگی که میزان ترشح hCG به بالاترین حد خود می رسد ترشح تستوسترون از بافت بیضه جنین نیز در بیشترین مقدار خود است.بنابراین در یک زمان بسیار مهم از تمایز جنسی جنین مذکر hCG که از سن سیشیوتروفوبلاست وارد پلاسمای جنین می شود به عنوان جانشینLH تکثیر سلول های لیدیگ بیضه جنین و ساخت تستوسترون را به منظور افزایش تمایز جنس مذکر تحریک می کند.
قبل از حدود روز ۱۱۰حاملگی هیچ نوع ساختار عروقی از هیپوتالاموس به هیپوفیز جنین نمی رود و بنابراین ترشح LH از هیپوفیز بسیار ناچیز است.hCG قبل ازاین زمان به عنوان LH عمل می کند.پس از این زمان همچنان که مقدار hCG کاهش می یابدLH هیپوفیزی درجات کمتری از قابلیت تحریک بیضه جنین را حفظ می کند.
hCG غده تیروئید مادر را تحریک می کند.بعضی از ایزوفورم های اسیدی hCG فعالیت تیروئید را تحریک می کنند و بعضی از انواع قلیایی تر محرک برداشت ید نیز هستند.
بنابراین این احتمال وجود دارد که hCG فعالیت تیروئید را از طریق گیرنده LH-hCG و نیز از طریق گیرندهTSH تحریک کند.
یکی دیگر از عملکردهای hCG تحریک ترشح ریلاکسین از جسم زرد است.گیرنده هایLH-hCG در میومتر و بافت عروقی رحم یافت شده اند و با توجه به این موضوع این تئوری مطرح شده است که hCG ممکن است در جهت پیشبرد اتساع عروق رحم و شل شدن عضله صاف میومتر عمل کند.
یونس آراسته
http://zistara.blogfa.com


همچنین مشاهده کنید