جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

معرکه انتخابات در آسیای مرکزی


معرکه انتخابات در آسیای مرکزی
● تکرار تاریخ
همزمان با به استقلال رسیدن کشور های آسیای مرکزی آنان بنیاد جامعه دموکراتیک را یکی از اهداف ویژه خود قرار دادند و برگذاری انتخابات و همه پرسی ها یکی از راه های اصلی رسیدن به این هدف بودند. ولی به تائید اغلب کارشناسان و اهل نظر، طی ۱۶ سال استقلال آنها متاسفانه هنوز در این کشور ها انتخابات آزاد، دموکراتیک، شفاف و منصفانه صورت نگرفته است.
رئیس حزب کمونیست قزاقستان «عبادالدین» که درسالهای اول کسب استقلال کشورش، رئیس پارلمان کشور و بعد نامزد در انتخابات ریاست جمهوری بود با تکیه بر تجربه قزاقستان می گوید که:
«نه تنها در قزاقستان انتخابات آزاد و عادلانه صورت نگرفته است بلکه این داستان در همه منطقه آسیای مرکزی قابل رویت است و به همین خاطر، چه انتخابات پارلمانی و چه ریاست جمهوری در کل کشور های منطقه مشابه هم بوده اند. به عقیده وی به عنوان رئیس حزب کمونیست قزاقستان مهمترین شباهت انتخابات این است که این معرکه ها تحت نظارت و ریاست نفر اول کشور یعنی رئیس جمهور صورت می‌گیرد.
این برخورد حاکمیت با انتخابات که یکی از پایه های دموکراتیک است، به عقیده اهل نظر میراثی از دوران شوروی است که تا به حال علارغم فروپاشی شوروی و دست یابی این کشور ها به استقلال هنوز ادامه دارد ، یعنی همه کار باید زیر نظر و تحت رهبری به اصطلاح خردمندان حزب یا دبیر کل صورت بگیرد و در شرایط فعلی این فرد خردمند در کشور های پسا شوروی ، روسای جمهوری هستند.
▪ ولی تفاوت انتخابات دوران شوروی با انتخابات دوران استقلال یافتن این کشور ها و اعلان جامعه دموکراتیک در چیست؟
ـ کارشناسان این انتخابات را نیز همسان یکدیگر می دانند یعنی هدف و مقصد آنان یکی است که آن نه بیانگر خواسته ها و رای مردم بلکه خدمت به گروه سروران یا شخص الاحده است. فقط تفاوت در ساختار انتخابات است. یعنی انتخابات دوران شوروی، انتخابات بدون انتخاب بود و مردم به یک نفر رای می داند، در انتخابات به اصطلاح آزاد و دموکراتیک کشور های قانونمدار آسیای مرکزی، شکل انتخابات وجود دارد. ولی این نوع انتخابات مورد تائید کارشناسان نیست و به اصطلاح به جای شما انتخاب می کنند و یا نتیجه انتخاب شما را به سود خویش انجام می دهند. از جمله در انتخابات اخیر پارلمان قزاقستان که حزب حاکم «نوراتن» صاحب همه کرسی های پارلمان شد.
لیوبامیرکالی، نماینده سازمان امنیت و همکاری اروپا ابراز داشت که جریان شمارش رای ها را بیش از ۴۰ درصد ناظران این سازمان بسیار بد ارزیابی کردند.
▪ ولی آیا انتخابات کشور های منطقه با یکدیگر تفاوت دارند؟
ـ اندری جیباتریف، کارشناس سیاسی و رئیس مرکز اطلاعات و تحلیل آلترناتیو» در این رابطه می گوید: هر چند همه این انتخابات تحت نظر حاکمیت نظارت می شوند، ولی طبیعی است که تا حدودی آنان از یکدیگر تفاوت هایی دارند. زیرا کشور های منطقه دارای سطح گوناگون معرفت سیاسی اند و این سیاست شناس وضع موجود در قرقیزستان و ازبکستان را مثال می اورد و می گوید: در قرقیزستان تا اندازه ای آزادی این انتخابات تحت تاثیر سازمان های مردمی و غیر دولتی مشاهده می شود که قادرند تا حدودی این جو آزاد را در انتخابات ایجاد کنند، البته لازم به ذکر است که تا حد کمی این توانایی را دارند ولی به هر حال قدرت اجرایی دارند . ولی وضع در ازبکستان کاملاً به گونه ای دیگر است و در این کشور انتخابات کاملاً زیر نظر و تحت تأثیر حکومت قرار دارد و آن را نمی توان اشتباه انتخاباتی نامید.
▪ به گفته سر دبیر مجله «میر یورازی»، ادوارد پالیتیف، این انتخابات قالبی و از پیش ساختگی اند و صحنه تئاتر را به رهبری یک کارگردان به یاد می آورند، حال این سوال به ذهن خطور می کند که آیا وجود انتخاباتی از این دست برای جوامع آسیای مرکزی ضروری است؟
ـ رئیس حزب کمونیست قزاقستان چنین انتخاباتی را برای جوامع آسیای مرکزی غیر ضروری و اقدامی بیهوده می داند. وی طرفدار یک شاه قانونی است تا خود او اعضای کابینه دولت و حکومت را تعیین کند. ولی اغلب سیاستمداران این کشور ها، برگزاری این گونه انتخابات را با وجود کمبود های زیادشان برای این کشور ها امری ضروری می شمارند.
برخی ازصاحب نظران منطقه تاثیر حاکمیت و ریاست جمهوری را در روند انتخابات مثبت ارزیابی می کنند و بر تداوم اقدامات آنان تاکید می کنند. و این تشکیل احزاب حکومت گرا در منطقه است. چنین احزابی در کل کشور های منطقه از جمله در قزاقستان و تاجیکستان تشکیل شده اند. قربان بیک باقی اف، رئیس جمهور قرقیزستان چنین حزبی را به نام «اغژال» تاسیس کرد.
در ازبکستان نیز چنین می باشد که همه احزاب سیاسی کشور به اصطلاح حکومت گرایند و از رئیس جمهور اسلام کریم اف طرفداری می کنند.
▪ ولی چه باید کرد که انتخابات در کشور های آسیای مرکزی به اندازه ای با معیار های بین المللی مطابقت نمایند و به اصطلاح انتخابات حقیقی گردند؟
ـ عبدالدین رئیس حزب کمونیست قزاقستان، تاکید می کند که در این رابطه مهمترین شرط این است که باید در هیئت کمیسیون و گروه های انتخاباتی، نمایندگان همه احزاب شامل شوند.
پاره ای از دست اندر کاران امور سیاسی بر این باورند که وارد کردن نمایندگان مخالفین به کمیسیون انتخاباتی گامی تازه در راه برگزاری انتخابات آزاد و دموکراتیک خواهند بود.
بعلاوه مهمترین شرط این است که مهلت ریاست جمهوری در کشور های منطقه نه تا ابد و مادام العمر بلکه دقیق باشد و روسای کشور ها باید بعد از اتمام دوره ریاست جمهوری خود جای خود را به دیگر داوطلبان بدهند و جانبداری خود را از دموکراسی ثابت سازند.
نویسنده: مهین السادات صمدی (دانشجوی دکترای تاریخ. تاجیکستان)
منبع : ایراس


همچنین مشاهده کنید