کاشت ردیفی گیاهان

درختانی که به صورت ردیفی در امتداد خیابان ها و بلوارها کاشته می شوند باید خصوصیات لازم را برای بقا در محیط زیست شهری، خصوصاً‌ در فضای خیابانها که غالباً محدود است را داشته باشند. درخت خیابانی دورنمایی مستقیم و منظم دارد و انشعابان آن بسیار متوازن است. در این رابطه باید انواعی از درختان انتخاب شوند که چوبشان شکننده نبوده و ریشه های آنها ضرری برای مصالح پیاده روها و کانالها ایجاد نکند.
کاشت درخت مستلزم حفر گودالهای نسبتاً ژرف و گسترده است و فاصله هر گونه گیاهی که ارتفاع آن از ۲ متر بیشتر باشد بایستی ۲ متر و گیاهانی که ارتفاع آنها کمتر از ۲ متر باشد تا ۵/۰ متر از ساختمانهای اطراف فاصله داشته باشند. در شهر برای جلوگیری از هر گونه وقفه در تردد حداقل مطلوب میان مسیر تردد و درخت باید ۵/۱ متر در نظر گرفته شود.
● گلها
با آرایش گلها می توان به زیبایی فضاهای شهری افزود. حتی اگر گلها به خودی خود جنبه تزئینی نداشته باشند، می توان آنها را در ترکیب با درختان و بوته ها و روی چمنها بیشتر به رخ کشید. در مکانهایی ویژه باید سیاست گلکاری اولویت داشته باشد. در جاهایی که از قبیل ایستکاه های راه آهن، شهرداری، پست، مدارس، میادین و چهارراه ها، که مردم تردد بسیار دارند، وجود گل ضروری است. محورهای عمده تردد مثل ورودی شهرها، چهاراهها، خیابانهای اصلی و گذرگاههای پیاده رو را می توان با باغهای گل یا گلکاری زیباتر جلوه داد. گلها می توانند با رنگ های گوناگون خود چمنها و بناهای سنگی را بیارایند. گلهای منتخب گلکاری، چرخه های گیاهی گوناگون و در نتیجه نیازهای مختلفی دارند و آنچه در طراحی برنامه گلکاری اهمیت داشته و بخوبی قابل تشخیص است این چرخه ها و نیازهاست.
گیاهان پیازدار یا غده ای که اکثراً برای گلکاری در فصل بهار به کار می روند، باید در پاییز کاشته شوند. گلهایی نظیر نرگس، لاله، سنبل، عنبر و نرگس پایه بلند از این دسته‌اند. برخی از انواع گلها، برای چند سال متوالی در باغچه گل می دهند، البته به شرط آنکه برگهای آنها را پس از آنکه خشک شدند، قطع کنیم. گیاهان یکساله ای که در تابستان گل می دهند تمام چرخه زندگی خود، یعنی جوانه زدن، گل دادن و خشک شدن را همان سال طی می کنند. این گیاهان، اغلب برای رشدشان به تأسیسات گرمایی (گلخانه یا پوشش) نیازمندند. گیاهان چند ساله یا دایمی از جمله شمعدانی، همانند گیاهان یکساله با روش قلمه زنی کاشته می شوند. گل کوکب برای پایان فصل تابستان گیاه مناسبی است. اگر این گیاهان در ماههای اردیبهشت یا خرداد کاشته شوند، تا شروع فصل سرما گل خواهند داد. انواع مفید و قابل استفاده این گیاهان هم موجب می شود که ما مجموعه متنوعی از رنگ، شکل و اندازه گلها داشته باشیم. گیاهان دو ساله ای را که در بهار گل می دهند، ابتدا در ماه مرداد در گلخانه کاشته و سپس در ماه آذر به باغچه منتقل می کنند، چرخه دو ساله زندگی این گیاهان به گونه ای است که باید سرما ببینند تا به خوبی گل دهند. گیاهانی که چرخه عمرشان چند ساله است و کاربرد فراوان دارند. باید از نظر رشد و فصل گلدهی به دقت مورد مطالعه قرار گیرند. لازم به تذکر است که نگهدرای این گیاهان با بازسازی، نوسازی خاک و مراقبت های مختلف میسر است.
برای زیبایی فضای گلکاری شده، باید هماهنگی رنگها را در نظر داشت. حتی اگر گلهایی با یک نوع رنگ انتخاب می شود، می توان با طیف های مختلف همان رنگ گونه ای اثر نقاشی بوجود آورد. اگر دو یا سه رنگ انتخاب شود، باید دقت کرد که از اجتماع رنگهای تند اجتناب شود. همچنین بهتر است برای حفظ هماهنگی رنگها، از سه رنگ بیشتر استفاده نشود. کارشناسان امر، اجتماع رنگهای زیر را پیشنهاد می کنند: قرمز و سفید، قرمز پررنگ و صورتی، زرد و نارنجی، زرد و سفید، زرد پررنگ و بنفش، نارنجی پررنگ و بنفش، صورتی پررنگ و آبی، گلی و قرمز تند.
همچنین باید از رنگ آمیزی تند گلدانهای گل اجتناب کرد، زیرا جاذبه رنگ گلها را کم می کند با توجه به انواع نامحدود گلهایی که می توانند فضاهای شهری را تزیین کنند، ارایه فهرستی کامل از آنها مقدور نیست. با این وصف، می توان طبقات گوناگونی از گلها را براساس توانایی شان در ایجاد اشکال انبوه گل مشخص کرد. برای ایجاد شکلی کوچک و انبوه از گل، معمولاً از این گلها استفاده می شود: بگونیا (باریک، پیازی)، شمعدانی، کولوس، آژراتم کالسلر ناهموار، گل حنا، اطلسی و مرزنگوش (فراموشم مکن). همچنین برای ایجاد شکلی انبوه از گل، می توان از این گلها استفاده کرد: کوکب، آهار، رز هندی. مینا، لاله، سنبل، نرگس و زنبق.
در شهرهای ما، انواع گلهای سرخ (رز) بیش از سایر گلها دیده می شوند. محبوبیت این گلها مدیون این دلایل است:
بوته های آنها فصلی نبوده و تا چند سال. حداقل ده سال، دوام دارد. بنابراین سرمایه گذاری روی این گلها در مقایسه با هزینه گلکاری انواع دیگر، به مقدار کاهش می یابد.
می توان گلهای سرخ را به راحتی با انواع دیگر گل در یک جعبه، ترکیب کرد، زیرا بوته های گل سرخ سالانه تا پنج ماه گل می دهند و از این طریق می توانند پایان عمر انواع دیگر گلهای آن مجموعه را جبران کنند.
● کاشت گیاهان در لاوک (گلدانهای بزرگ)
از روش کاشت گیاه در لاوک باید به دلایل مختلف از جمله مسایل زیبایی شناسی، فنی و مالی حتی الامکان خودداری کرد. برخی از انواع گیاهان بیش از سایر آنها برای این نوع گلکاری مناسبند. کاشت گیاهان در لاوک، معمولاً در گذرگاههای پیاده رو، میدان ها و گاه در محورهای تردد اتومبیل صورت می گیرد. صرف نظر از نوع لاوک انتخاب شده (سنگریزه، سیمان، بتن مسلح، چوب یا مواد پلاستیک) دو نوع گیاه را می‌توان در آن پرورش داد:
ـ گیاهانی که ویژگی تزیینی خاصی دارند.
ـ گیاهانی که بیش از یک فصل دوام ندارند.
در مورد اول، اولویت با گیاهان بوته ای گلدار یا بی گل است؛ زیرا رشد و نمو آنها محدود بوده و انعکاس حررات ذخیره شده در مواد کانی را تحمل می کنند.
برای مورد دوم، گیاهان انبوه، از قبیل شمعدانی پیچی، اطلسی، رز هندی و گل داوودی مناسبترند. گلدانهایی نیز وجود دارد که داخل آنها ظروف مجزا و قابل تعویض قرار گرفته و می توان از طریق آنها مقدمات گلکاری را درکارگاهها فراهم کرده و از این طریق تکثیر گیاهان را به آسانی ممکن ساخت.
● گیاهان خزنده بالا رونده
از جمله گیاهان گلداری که در محیط شهری پرورش داده می شوند، می توان به گیاهان خزنده بالا رونده و چسبنده اشاره کرد. متاسفانه از آنجا که این نوع گیاهان به اندازه کافی مورد توجه قرار نگرفته اند، کاربرد کمی دارند. معمولاً برای این نوع گیاهان سه نوع کاربرد در نظر گرفته می شود: پوشاندن دیوارهای سنگی یا سطحی که نمای جالبی ندارند، پوشاندن داربست ها و الاچیق ها در پارکها، باغها یا میادنی کوچک و یا استفاده برای پوشش زمین به جای چمن در مناطقی که عبور از آنها به سختی صورت می گیرد.
درخت تاک و پیچک از مشهورترین گیاهان بالا رونده یا پیچی اند. البته بالا رونده های دیگری نیز هستند که گلهای مورد توجهی دارند مانند: پیچک کوچک، بگونیا، یاس چمپا، پیچ اقاقیا و گل ساعتی.
از گیاهان چسبنده می توان موارد زیر را نام برد:
ـ گیاهان «ریشه دوان» (مانند پیچک وتکوما) که به کمک ریشه های کوچک و هدایتی خود به ساختمانهای می چسبند.
ـ گیاهان پیچنده مانند پیچ اقاقیا و اریستولوش، که ساقه های آنها به دور داربست می پیچند.
ـ گیاهان بنددار، که در آنها برگها یا برگچه ها به رشته های باریک (مانند مو) یا بادشکن تغییر شکل می دهند.
بوته های بالا رونده ای که شاخه های بلند و باریک آنها به پرچین مبدل می‌شود. مانند بوته گل رز فورسیتیا
بنابراین، انتخاب گیاه چسبنده یا بالارونده در درجه اول به روش چسبندگی یا بالاروندگی آن که نوع داربست را نیز مشخص می کند بستگی دارد.
شکل و رنگ برگها و شکل و رنگ گلهای گیاهانی مانند اقاقیا و پیچک و نیز فصل گلدهی این گیاهان، در انتخاب آنها نقش دارند. دوام و استقامات این گیاهان در مقابل سرما نیز حتماً باید در نظر گرفته شود. برخی از این گیاهان از گونه علفی اند و هر سال باید بذر آنها افشانده شود، برخی دیگر نیز از گونه چوبی اند و دهها سال عمر می کنند.
● پرچین ها
پرچین ها حصارهایی سبزند که برای حفاظت و تفکیک یا تعیین حدود به کار می‌روند، پس این مزیت را دارند که به جای حصار یا دیوار، در فضای شهری مورد استفاده قرار گیرند. پرچین انواع مختلفی دارد:
▪ پرچین های هرس شده:
این نوع پرچین، از گیاهانی که از یک تیره اند تشکیل می شود. پرچین هرس شده که گاه دو متر بلندی دارد، به صورت درهم و فشرده کاشته می شود. گیاهان مناسب برای این نوع پرچین عبارتند از: سرخدار، ترون، لونیسرا، شمشاد، افونموس. سندروس، درخت غار، شارمی، پیراکانت، بربری و درخت راش.
▪ پرچین های آزاد:
روی کاشت این نوع پرچین ها مشابه پرچین های هرس شده است. در این روش گیاه آزادانه و به طور طبیعی رشد می کند. این نوع پرچین ها، سالانه در دو نوبت هرس می شوند تا از انشعاب زیاد از حد شاخه ها جلوگیری شده و شاخه ها و برگها سبک تر شوند. گیاهانی که باری این نوع پرچین مناسبند عبارتند از: تبریزی، اوبپین، بامبو، غار صورتی، فورسیتیا، راش، اسطوخودوس، پیراکانتا. بید و درخت گز.
▪ پرچین وحشی
این نوع پرچین ها به پرچین های صحرایی نیز معروف بوده و از مجموعه ای از درختان و بوته های محلی تشکیل می شوند. در پرچین های وحشی، گیاه هرس نمی شود و به تدریج بیشه ای را به وجود می آورد. گیاهانی که اغلب در این نوع پرچین ها مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از: اوبپین، خمان، درخت فندق، درخت کولکن، اقاقیای پیچی، افونموس، یاس درختی. رز بوته ای، درخت گز، تروئن، درخت راش و بودلیا.
● بیشه های انبوه و مرکب
در این نوع پرچین های از انواع گوناگون گیاهان برای ایجاد حصار استفاده می شود. برای این منظور، حتی می توان از گیاهانی که برگهای رنگی دارند، نیز استفاده کرد تا ترکیبی از رنگهای مختلف ایجاد شود. اختلاف ارتفاع گیاهان مختلف نیز می تواند در تنوع این نوع حصار مؤثر باشد. برای ایجاد یک حصار رنگارنگ و متنوع می توان از گیاهانی که برگهای فصل (خزان کننده) دارند به نسبت و گیاهانی که برگهای همیشه سبز دارند ، به نسبت استفاده کرد ترکیب گیاهانی که تنظیم دوره های گلدهی آنها با یکدیگر در نظر گرفته شده و در سرتاسر سال گل می دهند نیز جالب است.
● چمن، چمن درشت و علفزار
پس از درختان و گلها، چمن سومین عنصر تشکیل دهنده فضای سبز شهری است. معمولاً چمن، سه گروه مختلف دارد: چمن ظریف، چمن درشت و چمن علفزار.
▪ چمن ظریف
چمن، رایج ترین نوع فضای سبز در محیط شهری است. چمن، فرش سبزی است که کاشت یک یا چند نوع بذر از خانواده غلات عمدتاً ۲ تا ۳ نوع بوجود می آید. ارتفاع چمن در حالت طبیعی یا پس از چمن زنی ۳ تا ۵ سانتی متر است و شکلی متراکم، هماهنگ، یکنواخت و منظم دارد.
چمن از نظر چگونگی نگهداری به دو طبقه تقسیم می شود:
۱)چمن ظریف: که برگهای کوچک و انبوه تشکیل می شود. این نوع چمن مخملی است و احتیاج به مراقبت بسیار دارد. مراقبت این نوع چمن شامل ۲ تا ۳ بار چمن زنی در هفته و آبیاری، کود دادن، سنبه زنی، پرداخت و تسطیح چمن در فصل سبز آن است. معمولاً از چمن ظریف برای زمین گلف و تنیس استفاده می‌شود.
۲)چمن معمولی: که اندکی درشت بوده و یکنواختی آن کمتر است. این نوع چمن مراقبت کمتری لازم دارد. ارتفاع آن یکدست و یکنواخت نیست و هر هفته به یک نوبت چمن زنی نیاز دارد. از این نوع چمن در گذرگاههای زمین گلف، زمینهای بازی و پارکهای شهری استفاده می شود.
۳)چمن بادوام: کاشت این نوع چمن، تنها در زمینی که نفوذ پذیر بوده یا زهکشی شده باشد امکان پذیر خواهد بود.
▪ چمن درشت:
چمن درشت، گونه دیگری از فرش سبز محیط شهری و نیز متداول ترین نوع از خانوده غلات است که مورد استفاده قرار می گیرد. مراقبت عمده از این نوع چمن، به کوتاه کردن مداوم آن محدود می شود.
روشهای مراقبت از این نوع چمن به دو نوع صورت می گیرد که به استفاده ای که از آن می شود بستگی دارد. مراقبت زیاد در مورد چمن هایی که در زمین های آموزش ورزش و زمین های ورزشی به کار می روند و مراقبت کم در مورد چمن هایی که در فضای سبز اطراف شهر و کناره کاشته می شوند.
● علفزار
استفاده از علفزار گونه دیگری از فرش سبز در محیط شهری هستند که اخیراً در فضای سبز شهری متدول شده است. این نوع چمن، بیشتر به دلایل اقلیمی (حفظ طبیعت در فضایی مصنوعی) و اقتصادی (کاهش بودجه نگهداری چمن) انتخاب شده است.
کاشت علفزار در شرایطی کاربرد دارد که درخت یا بسیار کم است یا وجود ندارد و فضای سبز آن منطقه تنها به کاشت غلات و دروی آنها محدود می شود.
سه گونه علفزار وجود دارد: علفزار خشک، علفزار کم محصول و علزار حاصلخیز.
۱) علفزار خشک
این نوع علفزار، حجم کوچکی از گیاهان را تشکیل می دهد. انواع این علف چنان بارور است که در زمینهای شنی نفوذ پدیر و غالباً خشک کاشته می شود. این نوع زمینها، کود یا مواد غذایی کمی دارند و از طرفی ریشه این نوع علف بسیار بلند و عمیق است. این نوع چمن، در زمین های سنگی که غالباً‌ نفوذ پذیر بوده و مواد غذایی کمی دارند نیز، قادر به رشد است. در این نوع زمین ها، ریشه علف در عمق شکاف های سنگ رشد می کند.
۲) علفزار کم محصول
حجم این نوع گیاه کم اما باروری آن بسیار است. این نوع گیاه در خاک نفوذناپذیر خشک یا مرطوب. کم عمق و ضعیف از نظر مواد غذایی، کاشته شده و حجم آن با توجه به ریشه کم آن، اندک است. این نوع علف در خاکهای معمولی، نه چندان خشک یا پرآب که کود یا مواد غذایی ندارند نیز قادر به رشد است. این نوع علف ریشه هایی با عمق متوسط می دواند.
۳) علفزار حاصلخیز
حجم این نوع علف بسیار زیاد و باروری آن ضعیف است. این گیاه در خاکهای خشک و کم آب با مواد کانی و کود فراوان بخوبی رشد می کند. این نوع علف ریشه‌های متوسط تا کمی عمیق می دواند.

منبع : کلوب