الگوی مالزی در توسعه گردشگری

یکی از کشورهای فعال در زمینه گردشگری اسلامی، مالزی است. اولین حرکت جدی این کشور برای توسعه گردشگری با تاسیس «شرکت توسعه توریست مالزیTDCM » در ۱۹۷۲ بود.
۱۵ سال بعد در ۱۹۸۷ شکل سازمان یافته‌تری از فعالیت‌ها در قالب «وزارت هنر،فرهنگ و گردشگری MOCAT » آغاز شد.در ۲۰۰۴ این وزارتخانه به دو بخش تقسیم شد و وزارتخانه گردشگری MOT، رسما شروع به کار کرد. گردشگری امروزه در GDP مالزی دومین جایگاه را دارد.
مالزی همواره به عنوان بخشی کوچک از یک منطقه گردشگری که شامل تایلند، سنگاپور و اندونزی نیز بود، به شمار می‌رفت و سهم آن از گردشگری منطقه ۱۱ تا ۱۳ درصد بود. در ۱۹۹۰که سال بازدید از مالزی نام گرفت این میزان به ۱۷درصد رسید و پس از آن در سال بعد ۱۳درصد شد. کارشناسان در آن زمان علت سهم کم مالزی را نبود یک تصویر جهانی و روشن از گردشگری آن می‌دانستند.
مالزی با درک لزوم ایجاد تصویر گردشگری، شعارهای زیر را در بازه‌های زمانی مختلف امتحان کرد تا امروز که شعار «مالزی، همان آسیا» را برگزیده است.آمار گردشگر ورودی مالزی در ۲۰۰۲ به ۱۳،۲۹۲،۰۱۰ نفر رسید که نسبت به ۲۰۰۱ از ۴درصد رشد برخوردار شده بود.
درآمد حاصل از گردشگری در مالزی نیز در ۲۰۰۲ رشدی ۴/۶ درصد را نسبت به ۲۰۰۱ تجربه کرد و به ۶/۲ بیلیون RM رسید اگرچه از ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۱ هر ساله رشدی بیش از ۴۰ درصد را داشت، در ۲۰۰۲ به علت تهدیدهای بمب‌گذاری این رشد به ۴/۶ درصد نزول پیدا کرد.
سازمان ملی گردشگری که وزارت گردشگری و هیات تبلیغات گردشگری مالزی را در بر می‌گیرد و با دپارتمان‌های مختلف سازمان توسعه روستایی، همکاری مستقیم دارد برای اولین بار در برنامه ششم مالزی در فاصله سال‌های ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۵ میلادی، گردشگری به عنوان عنصری موثر وارد شد.
در برنامه هفتم، گردشگری با موضوع طبیعت در دستور کار قرار گرفت. گردشگری روستایی، طبیعت و کشاورزی نقاط مورد تاکید در این برنامه بودند. در برنامه هشتم، تاکید بر جذب بازارهای جدید و تبلیغ برای فرودگاه بین‌المللی کوالالامپور به عنوان قطب منطقه، در دستور کار قرار گرفت.
مطالعه سیاست گردشگری ملی NTPS
در ۱۹۹۲ این مطالعه برای برنامه‌ریزی، توسعه و تبلیغ گردشگری از طرف دولت آماده شد.تاکید این مطالعات بر توسعه روابط خارجی، توسعه عادلانه اقتصادی و اجتماعی، تبلیغ مشاغل محلی و روستایی، ایجاد شغل، تبادلات فرهنگی بین قوم‌ها، تشویق شرکت گروه‌های اخلاقی در گردشگری، تصویر گردشگری مالزی در جهان و اتحاد ملی است.
تاکید این مطالعات بر EcoTourism، AgroTourism، RiverineTourism و گردشگری با محوریت فرهنگ و میراث فرهنگی است. گردشگری با موضوعات خاص نیز در این مطالعات در نظر گرفته شده است. در سال‌های اخیر علاوه بر این موضوعات، تلاش می‌شود تا مالزی به عنوان یک مرکز خرید نیز معرفی شود و کارناوال MegaSale هر ساله در همین راستا با تبلیغات زیادی به راه می‌افتد.
در کشورهای اسلامی دیدگاه‌های متفاوتی در مورد گردشگری وجود دارد و این دیدگاه‌ها درجات متفاوتی از موافقت و مخالفت با حضور گردشگر در شهرها و کشورهای اسلامی نشان می‌دهد. مالزی به عنوان کشوری اسلامی که دیدگاه غالب مردم درباره گردشگری مثبت است شناخته شده است.
شواهد بیانگر آن است که دولت فدرال انعطاف‌پذیری بسیاری نسبت به گردشگری از خود نشان می‌دهد. دولت‌های ایالتی محتاط‌تر از دولت فدرال برخورد می‌کنند و تمایل بسیاری به افزایش روابط گردشگری با سایر کشورهای مسلمان دارند و بر این باورند که به این ترتیب در حفظ ارزش‌های اسلامی مشکل کمتری دارند.
انتقادها بیشتر متوجه رفتارهای گردشگران است که از دیدگاه مسلمان توهین‌آمیز و غیرقابل‌قبول خوانده می‌شوند، مانند نوشیدن مشروبات الکلی، پوشیدن لباس‌های نامناسب، بوسیدن در محل‌های عمومی و... قمار و خودفروشی نیز به عنوان پیامدهای گردشگری، خود صنعت را مورد نقد این گروه قرار می‌دهد.
در نگاه دولت فدرال مالزی، اگرچه در تمام محصولات تبلیغاتی «اسلام» دین رسمی مالزی معرفی می‌شود و نصایحی تحت عنوان «رسوم» به گردشگران ارائه می‌شود اما در هیچ کجا رابطه بین اسلام و سنت‌های این کشور باز نمی‌شود.در واقع، تاکید بیشتری بر Malay-Muslim به جای اسلام انجام می‌شود.
طبیعت، مناطق روستایی و صنایع دستی مواردی هستند که در تبلیغات جهانی استفاده می‌شوند. نیز اگر به مذهب در تبلیغات اشاره شود بیشتر بعد معماری و تاریخی آن مدنظر است و از سایر مسائل اجتماعی و سیاسی مرتبط با آن صرف‌نظر می‌شود.
با این حال، برنامه‌ریزانی که در ایالت‌های مالزی تاکید بیشتری بر حفظ سنن اسلامی داشتند، در سال ۲۰۰۰ میلادی برنامه‌های زیر را به اجرا گذاشته یا مورد تأکید قرار دادند:
بستن سالن‌های آرایش مختلط و سالن‌های قمار، محدودیت شدید فروش مشروبات الکلی، نگاه منفی به سرو مشروبات در هتل‌ها ، پوشش زنان محلی، نصب تابلوهایی از آیه‌های قرآن در خیابان‌ها، اخطار برای انجام حرکات غیراسلامی در پارک‌ها، استخرهای جدا برای مردان و زنان، ممنوعیت استفاده از تصاویر زنان در تبلیغات گردشگری، اعلام کدهای پوششی، ممنوعیت استفاده از مایو در محل‌های عمومی برای بانوان.
دولت فدرال با این اقدامات مخالفت کرد و به دنبال آن، سخنگوی گردشگری ایالتی اعلام کرد که از صحبت‌های او برداشت بدی شده است، اما کمی بعد رسما اعلام داشت که تحقیقاتی جهت بررسی رفتار گردشگران غیرمسلمان در مراکز مذهبی در دست اجراست.

مهرداد صادقی دهچشمه

منبع : روزنامه تهران امروز