درمان دیابت نوع ۲؛ قرص یا انسولین

امروزه شاهدیم بسیاری از دیابتی ها چندین عدد قرص از یک نوع و یا انواع مختلف قرص های کاهش دهنده قند خون مصرف می کنند، (اکثرا بیش از سه قرص) به عنوان مثال گلی بنکلامید، بدون این که به کنترل مطلوب یعنی قند خون در حد طبیعی (۱۴۰-۶۰میلی گرم درصد) دست یابند. باید بدانیم افزایش مصرف قرص های کاهش دهنده قند خون تقریبا بی مورد است، زیرا فقط زمانی که با مصرف این نوع قرص ها بتوانیم قند خون را به طور مطلوب کنترل نماییم، خواهیم توانست از عوارض دیابت جلوگیری کنیم.
در حال حاضر برای هیچ مرجعی ثابت نشده است که آیا با مصرف زیاد داروهای خوراکی پایین آورنده قند خون، از عوارض دیابت کاسته می شود و یا امید به زندگی در افراد دیابتی افزایش می یابد یا خیر؟
محققان انگلیسی نتایج اولین تحقیق طولانی مدت ۲۰ ساله خود در افراد دیابتی مبتلا به دیابت نوع ۲ را در کنگره انجمن دیابت اروپا در بارسلون اسپانیا ارائه دادند. این نتایج نشان داد بسیاری از دیابتی های نوع ۲ پس از سال ها ابتلاء به دیابت، جهت کنترل مطلوب خود نیاز به انسولین دارند. به نظر ما سیر طبیعی دیابت نوع ،۲ ضرورت استفاده از انسولین درمانی را به ما نشان می دهد زیرا افراد دیابتی پس از تشخیص دیابت و در نتیجه افزایش قند خون، کم کم تحمل نسبت به گلوکز را از دست می دهند و پی در پی دچار افزایش قند خون می شوند. البته این روند ممکن است چندین سال نیز طول بکشد، زیرا در افراد دیابتی نوع ۲ سلول های بتای پانکراس که انسولین ترشح می کنند با گذشت چند سال از شروع دیابت، توانایی ترشح انسولین را از دست می دهند.
همان طور که می دانیم عوامل مختلف می توانند باعث بروز دیابت نوع ۲ شوند که یکی از مهم ترین آن ها مقاومت به انسولین می باشد. برای جلوگیری از افزایش قند خون در بدن باید مقاومت به انسولین را کاهش دهیم تا به این ترتیب حساسیت انسولین ساخته شده در سلول های بتای پانکراس افزایش و در نتیجه قند خون کاهش یابد.
یکی از مهم ترین اقداماتی که باعث افزایش اثر انسولین در بدن می شود، کاهش کالری دریافتی روزانه (جیره غذایی) در افراد دیابتی چاق و در نتیجه، کاهش وزن است. در دیابت نوع ۲ که به موقع تشخیص داده شود، شروع درمان با فعالیت جسمی، تغذیه صحیح و کاهش وزن همراه است و طی آن امکان دارد در عده بسیاری از دیابتی ها به کنترل طبیعی قند خون (۱۴۰-۶۰ میلی گرم درصد) برسیم. دیابتی هایی وجود دارند که زمانی بیش از ۱۰۰ واحد انسولین تزریق می کرده اند و در عین حال کنترل آن ها نیز نامطلوب بوده است که با آموزش صحیح توانسته اند وزن خود را کاهش دهند و در نتیجه، بدون نیاز به انسولین و حتی داروهای پایین آورنده قند خون، به کنترل مطلوب دست یافته اند.
متاسفانه در عده ای از دیابتی ها مرحله ای که در آن می توان با کاهش کالری روزانه و در نتیجه کاهش وزن و یا مصرف داروهای کاهش دهنده قند خون، قند خون را در حد طبیعی، کنترل نمود، محدود است زیرا در پانکراس، سلول های تولید کننده انسولین، رفته رفته از بین می روند و باید به ناچار، انسولین درمانی را به عنوان درمان برگزید.
البته در فرهنگ ما اغلب مردم تا زمانی که سلامت ایشان با خطر جدی رو به رو نشده باشد به پزشک مراجعه نمی کنند زیرا می پندارند اگر به پزشک مراجعه کنند یا وقتشان تلف می شود و یا باید هزینه بپردازند، در حالی که همین افراد برای هر کار غیر ضروری هم وقت می گذارند و هم هزینه می کنند و با به خطر انداختن سلامتی شان، خود را چه در دنیا و چه در آخرت گرفتار می سازند.
متاسفانه درصد اندکی از دیابتی ها انجام معاینات سالانه را ضروری می دانند و پی گیری می کنند. به عبارت دیگر: دیابت خود را جدی نمی گیرند! و به اهداف درمانی (پیشگیری از عوارض و برقراری کیفیت مطلوب زندگی) توجهی ندارند. در حالی که ما زمانی به اهداف درمانی دست می یابیم که از کنترل مطلوب دیابت برخوردار باشیم.
با توجه به این که اطلاعات عمومی در مورد دیابت بسیار ناچیز است، اکثر افراد، در صورت ابتلاء به دیابت نوع ،۲ بدون علائم اولیه آن و نیز به دلیل خصلت بیماری دیابت یعنی فقدان درد، به زندگی روزمره خود ادامه می دهند و در نتیجه بسیاری از آنان زمانی به پزشک مراجعه می کنند که دچار علائم و عوارض دیابت شده اند. بنابراین با توجه به این که افراد دیابتی در ایران دیر تشخیص داده می شوند، در بسیاری از ایشان باید از همان ابتدای تشخیص، انسولین درمانی را آغاز نمود. این درمان، اجتناب ناپذیر است زیرا سلول های بتای جزایر لانگرهانس پانکراس دیگر انسولین ترشح نمی کنند که بتوان راه دیگری را آزمود. خانم مستوفی نسب ۶۶ سال دارد و بیش از ۳۵ سال از ابتلای ایشان به دیابت می گذرد. وی حدود ۲ سال است که تحت درمان به روش انسولین درمانی قرار گرفته است. وی که در آخرین بارداری خود متوجه ابتلا به دیابت خویش گردیده اظهار می دارد: همیشه از تزریق انسولین وحشت داشتم، به همین دلیل پی در پی تزریق را به تاخیر انداختم. اما اکنون که انسولین تزریق می کنم، احساس بهتری دارم و افسوس می خورم که ای کاش، زودتر تحت این روش درمانی قرار می گرفتم.
آقای محمد حسین حق ویردی ۵۰ سال دارد و حدود ۷ سال از ابتلای ایشان به دیابت می گذرد. بیش از یک ماه است که تحت درمان به روش انسولین درمانی قرار دارد. اکنون احساس خوبی دارد، قند خونش نسبت به گذشته (قبل از انسولین درمانی، قند خونش بالای ۴۰۰ و غیر قابل کنترل بوده) کنترل بهتری دارد و احساس راحتی بیشتری دارد. وزن او ۹۸ کیلوگرم بوده اما در حال حاضر ۸۳ کیلوگرم است.

دکتر اسداله رجب

منبع : روزنامه جوان