زمانی برای مردن Pora umierac

▪ نویسنده و کارگردان: دوروتا کدژیرزاوسکا.
▪ موسیقی: ولودژیمیرژ پاولیک.
▪ مدیر فیلمبرداری: آرتور رینهارت.
▪ تدوین: دوروتا کدژیرزاوسکا، آرتور رینهارت.
▪ طراح صحنه: آلبینا بارانسکا.
▪ بازیگران: دانوتا شافلارسکا[آنیلا]، کریشتف گلوبویش[پسر آنیلا]، مارتا والدرا[عروس آنیلا]، پاتریسیا شوژیک[نوه آنیلا]، پیوتر زیارکیه ویچ[ترباچ]، کامیل بیتاو[داستایوسکی]، یوانا شارکووسکا[آنیلای جوان]، مالگورزاتا روژنیاتووسکا[دکتر].
▪ ١٠٤ دقیقه. محصول ٢٠٠٧ لهستان.
▪ نام دیگر: Time to Die.
▪ برنده جایزه تماشاگران بهترین بازیگر زن بهترین صدابرداری وجایزه منتقدان از جشنواره فیلم های لهستانی.
▪ ژانر: درام.
آنیلای سالخورده در خانه ای بزرگ در ورشو زندگی می کند. او شیفته این خانه است، چون ایام خوشی را در آن گذرانده و تصمیم دارد تا زمان مرگش در آن سکونت کند. تنها همدم وفادار او سگی به نام فیلاست. تنها پسر وی ازدواج کرده و با همسر و دخترش در جایی دیگر زندگی می کند.
آنیلا روزها را با یادآوری روزگار شاد گذشته و مرور خاطراتش می گذراند، اما وقتی یکی از همسایه ها با پیشنهاد خرید خانه از راه می رسد، همه چیز به هم می ریزد. پسرش می پذیرد تا نزد همسایه رفته و او را منصرف کند.
اما شب هنگام آنیلا متوجه حضور پسرش در خانه همسایه می شود و از صحبت های او با عروسش می فهمد که پسر تصمیم به گرفتن امضاء از مادر و فروش خانه گرفته است. در اقدامی از سر یاس لباس های محبوبش را پوشیده و در بستر مرگ دراز می کشد.
اما دقایقی بعد به خود آمده و تصمیمی دیگر اتخاذ می کند. حیاط خانه او محل بازی کودکانی است که یک گروه موسیقی نیمه حرفه ای دارند. او که با یکی از پسران گروه ملقب به داستایوسکی آشنا شده، به سراغ سرپرست آنان می رود.
روز بعد با تنظیم وصیت نامه خانه را به گروه موسیقی کودکان بخشیده و انگشتری اش را نیز برای عروسش که از وی در برابر تصمیم پسرش دفاع کرده بود، به ارث می گذارد. و پس از استقرار کودکان در خانه، به طبقه بالا رفته و در آرامش راهی جهان دیگر می شود.
● چرا باید دید؟
دوروتا کدژیرزاوسکا فرزند یادویگا کدژیرزاوسکا[کارگردان زن لهستانی] است که در ١٩٥٧ در لوج به دنیا آمده، در ١٩٨١ از مدرسه ملی سینما در همین شهر فارغ التحصیل و سپس دو سالی را نیز در مسکو آموزش کارگردانی دیده است.
او که اینک یکی از زنان فیلمساز برجسته لهستان و دنیاست، بعد از مدتی مستندسازی به ساختن فیلم های داستانی روی آورده است. کدژیرزاوسکا اغلب نویسنده و تدوینگر فیلم های خویش است.
فیلم های مشهور او شیاطین، کلاغ ها، هیچ و من هستم تاکنون بیش از ١٣ جایزه با ارزش بین المللی برای کارنامه وی کسب کرده اند.
وی در فیلم هایش روی تجربیات دوران کودکی فقرا متمرکز است. اغلب شخصیت هایش را زنان تشکیل می دهند که به شکلی نومیدانه برای عشق به مردان شان می جنگند. آخرین فیلم او یک شاهکار سیاه و سفید به نام زمانی برای مردن است که زندگی روزانه زنی مسن را توسط بازیگر برجسته سینما و تئاتر لهستان بانو دانوتا شافلارسکا بازی می شود. فیلم در واقع محملی برای نمایش استعداد شگفت انگیز بازیگری این زن ٩١ ساله و سگش فیلا است که یکی از بهترین و به یاد ماندنی ترین زوج های سینمایی سال های اخیر را شکل داده اند.
آنیلا مانند بسیاری از سالخوردگان، در حسرت از دست رفتن جهان پاک و بی آلایش و اخلاقی گذشته، روزگار می گذراند. از سرمایی که قلب فرزند و نوه اش را فرا گرفته، رنجیده خاطر است و حتی تصمیم می گیرد که بمیرد. اما اراده او حکم می کند معنایی به زندگیش ببخشد.
درسی به فرزند ناخلف بدهد و از عروسش تشکر کند. او با اهدای خانه به کودکان فقیر آینده ای مطمئن را به آنها می کند، در حالی که پسرش که زمانی او هم کودک بوده، حاضر به فریب مادر شده تا خانه را از چنگ وی به در آورد.
فیلم غمنامه ای با وقار در باب احترام به سالخوردگان است، به والدین و کسانی که روزی ما نیز به شکل آنان در خواهیم آمد. پس به یاد داشته باشید که اعضای جوان تر خانواده ما نیز می توانند رفتاری ناشایست با ما داشته باشند.
تاکنون از کدژیرزاوسکا فیلم دیگری ندیده بودم، اما همین فیلم کافی بود تا به استعداد وی در روایت پی ببرم. او از کوچک ترین و بی اهمیت ترین کارهای روزانه یک پیرزن حادثه ای می آفریند و فقط با یک بازیگر موفق می شود شما را تا پایان فیلم با خود همراه کند.
و از همه مهم تر حسی انسانی را در شما بیدار کند و وادارتان کند در غم مرگ آنیلای دوست داشتنی گریه کنید. زنی که در لحظه مرگش، حتی برای همدم بی زبانش بهشت را آرزو می کند. اگر تا امروز سینمای لهستان را با وایدا و کیلسلوفسکی می شناختید، در تماشای زمانی برای مردن درنگ نکنید. چون غول های تازه ای از خاکستر سینمای لهستان برخاسته است!

امیر عزتی

منبع : موج نو