تئودور شولتز ، اقتصاددان کشاورزی برنده جایزه نوبل اقتصاد

کار اصلی پنج تن از برندگان جایزه نوبل اقتصاد در زمینه توسعه بوده و تجربیات تحقیقاتی یکی از آنها اقتصاد کشاورزی است . این اقتصاددان تودور شولتز می باشد . (TheodoreW.Schultz) . وی به علت آشنائی تنگاتنگی که با کشاورزی امریکا ، شوروی سابق و کشورهای درحال توسعه داشت بدون واسطه تجربیات عملی قابل توجهی کسب کرده بود . او تعطیلات دانشگاهی خود را در جوامع روستائی و در میان کشاورزان کشورهای توسعه نیافته می گذراند .
به علت این ارتباط مستقیم او احترام خاصی به هوشمندی ،اعتماد به نفس وکارآمدی کشاورزان این کشورها قائل بود . به ویژه که توانائی واکنش صحیح آنها در مواجه با مسائل و تنظیم سطح زندگی متعارف برای او قابل توجه بود .شولتز اقتصاددانی بود که آثار او در اقتصاد کشاورزی و به ویژه تجزیه و تحلیل سیاست‌های کشاورزی در کشورهای در حال توسعه موجب شد که جایزه نوبل اقتصاد را در سال ۱۹۷۹ همراه با آرتور لوئیس نصیب خود کند.
جدا از کارهای خود، شولتز در اشاعه آثار و عقاید دیگران نیز سهم زیادی دارد. او گرچه مبدع نظریه سرمایه انسانی نیست، ولی در نطقی تحت عنوان «سرمایه‌گذاری در سرمایه انسانی» که در سال ۱۹۶۰ به مناسبت انتخاب خود به ریاست انجمن اقتصاددانان آمریکا ایراد نمود،‌ توجه عموم مراکز تحقیقاتی را به این موضوع جلب کرد و لذا شاید بتوان او را پدر نظریه سرمایه انسانی به حساب آورد. همچنین تلاش‌های او در مورد «اقتصاد خانواده» که موضوعی گره خورده با نام گری‌ بکر و دیگر اقتصاددانان دانشگاه شیکاگو می باشد ،شایان ذکر است.
شولتز در سال ۱۹۰۲ در شهر آرلینگتون در ایالت داکوتای آمریکا و در یک خانواده آلمانی‌الاصل متولد شد و در رشته اقتصاد کشاورزی در دانشگاه داکوتای جنوبی تحصیل کرد و لیسانس خود را در سال ۱۹۲۶ گرفت. او برای ادامه تحصیل به دانشگاه ویسکانسین رفت و در سال ۱۹۲۸ فوق لیسانس و در سال ۱۹۳۰ دکترای خود را از این دانشگاه گرفت.
اولین کار تدریس او در کالج دولتی آیووا بود که توانست تعداد قابل ملاحظه‌ای از اقتصاددانان جوان را در این کالج که اقتصاد کشاورزی را با جامعه‌شناسی روستایی ترکیب کرده بود، گرد آورد. او در سال ۱۹۴۳ به استادی دانشگاه شیکاگو رسید و در یک دوره ده ساله چهار کتاب انتقادی در مورد برنامه‌های کشاورزی آمریکا منتشر کرد که آخرین آن کتاب درسی مهمی است تحت عنوان "تشکیلات اقتصادی کشاورزی" که در سال ۱۹۵۳ منتشر شد.
کتاب مهم دیگری که شولتز در اقتصاد آموزش و پرورش تالیف کرد، "ارزش اقتصادی آموزش و پرورش" نام دارد که در سال ۱۹۶۳ انتشار یافت. او سپس " گذار از کشاورزی سنتی " را در سال ۱۹۶۶ منتشر کرد که اثر اصلی او در زمینه بخش روستایی و کشاورزی جهان سوم است. جایزه نوبل به وی عمدتا به واسطه تالیف این کتاب که حاصل تجربیات گرانقیمت او از اقامت طولانی در میان کشاورزان کشورهای جهان سوم به ویزه هند می باشد، اهدا گردید .
شولتز با فقیر اما کارا خواندن کشاورزان سنتی جهان سوم معتقد بود آنها « انسان‌های اقتصادی » منطقی‌ای هستند و عدم اشتیاق ظاهری آنها به نوآوری ، ناشی از نامشخص بودن بازده در کشاورزی است که با فقدان خدمات دولتی به کشاورزان، قیمت‌های تبعیضی ( تحریف شده ) و سیاست‌های مالیاتی دولت‌های کشورهای جهان سوم تشدید می‌شود. کتاب "رشد اقتصادی و کشاورزی" که شولتز در سال ۱۹۶۸ تالیف کرد و کتاب "اختلال در انگیزه‌های کشاورزی" که در سال ۱۹۷۸ ویراستاری کرد، نشان از ادامه توجه او به مسایل اقتصادی ممالک فقیر دارد.
موضوعی که در تقریبا همه آثار او به چشم می‌خورد این است که فقر روستایی در جهان سوم تا حدود زیادی ناشی از برنامه‌‌ریزی‌های صنعتی شدن و سیاست جایگزینی واردات می باشد که الزاما جامعه روستایی را محکوم به تولید در حد گذران معیشت می‌کند.
کتاب "سرمایه‌گذاری در سرمایه‌ انسانی، نقش آموزش و پرورش و تحقیقات" که شولتز در سال ۱۹۷۱ نوشت، او را مجددا به موضوع سرمایه انسانی متوجه ساخت، لیکن این بار موضوع با مسایل اقتصادی تحقیقات محض و کاربردی تلفیق شده بود. علاقه او به تشکیل کنفرانس‌های علمی را می‌توان در ویراستاری آثاری مثل: سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش: در میان کارایی و برابری ۱۹۳۷)، راه‌کارهای تازة اقتصادی برای باروری (۱۹۷۳)، و اقتصاد خانواده: ازدواج، خانواده، سرمایة انسانی و باروری (۱۹۷۴) مشاهده کرد.شولتز مدارج افتخاری متعددی از دانشگاه‌های مختلف در داخل و خارج آمریکا دریافت داشته است. او در سال ۱۹۷۲ موفق به دریافت مدال «فرانسیس ا.والکر» از انجمن اقتصاددانان آمریکا شد و در سال ۱۹۷۶ به اخذ مدال «ارنست المیرست» از انجمن بین‌المللی اقتصاد کشاورزی نایل آمد. او همچنین عضو سازمان‌های علمی متعددی در سراسر جهان بود. شولتز در سال ۱۹۸۴ از دانشگاه شیکاگو بازنشسته شد و در سن ۹۶ سالگی به سال ۱۹۹۸ درگذشت . وی دربخشی از اتو بیوگرافی خویش به هنگام دریافت جایزه نوبل می گوید :
در سالها متمادی اقامت در کشو.رهای در حال توسعه ، از سخنرانی و یا عضویت در دانشگاهها خودداری نمودم ، برای آموختن آنچه می خواستم بدون واسطه به جوامع روستائی و به میان مزارع کشاورزان می رفتم . زیرا گفتگو با دانشگاهیان ،دولتیان و اشخاص در کشور خودم ،امریکا، جذابتیت کمتری برای من داشت.

http://aaec.blogfa.com
سید رضا حسینی