۲۰ ماه با ایرنا؛ کام‌ها و ناکامی‌ها

پنجم مهرماه ۸۵ هنگامی که مشهد را به قصد خدمتگزاری به خبرگزاری جمهوری اسلامی ترک کردم، به سنگینی مسوولیتی که به عهده می‌گرفتم بخوبی واقف بودم؛ اگر چه ابعاد و اعماق مشکلات ایرنا را به درستی نمی‌شناختم. برای من با بیش از ۲۰ سال سابقه در عرصه مطبوعات کشور، سازمانی ناشناخته نبود و از فراز و نشیب‌های سیاسی و اجرایی آن آگاهی نسبی داشتم، لذا انجام کارهای بنیادی در سازمان خبری رسمی کشور در دستور کار قرار گرفت.
اکنون ۲۰ ماه از آن روز می‌گذرد و بی‌تردید برای مردم و اصحاب رسانه نگاهی به این دوره از مدیریت خبرگزاری جمهوری اسلامی خالی از لطف نیست:
۱) بررسی دیدگاه‌ها و رهنمودهای رهبر فرزانه انقلاب اسلامی درباره ایرنا، بیانگر این واقعیت است که ایشان این سازمان را یکی از مراکز حساس و مهم اطلاع‌رسانی در جمهوری اسلامی دانسته و با توصیف آن به عنوان «نبض نظام» در عرصه داخلی و «دست بزن نظام» در مقابله با مصاف خبری رسانه‌های وابسته به اردوگاه استکبار، این حساسیت را یادآور شده‌اند.
سیاستگذاری خبری ایرنا در جهت تحقق رهنمودهای رهبر معظم انقلاب مهم‌ترین آرمان این دوره از مدیریت ایرنا بوده است. بویژه آن که پیش از این، در مقاطعی خاص خبرگزاری گرفتار برخی جریان‌های سیاسی افراطی شده و از رسالت خود زاویه گرفته بود. ارتقای کیفی نسبی تولیدات خبری ایرنا بویژه در مقاطع سیاسی ویژه از دستاوردهای این دوره است.
فعالیت‌های خبری در مقاطعی چون انتخابات مجلس هشتم، مجلس خبرگان و شوراها، پرونده هسته‌ای ایران و مقابله با خبررسانی مسموم رسانه‌های غرب، دهه فجر، هفته دفاع مقدس و ایام ارتحال حضرت امام و مناسبت‌های خاص و نیز اطلاع‌رسانی و تحلیل سیاست‌ها و فعالیت‌های دولت نهم بویژه سفرهای بین‌المللی و استانی رئیس‌جمهور، بازتاب تلاش‌های مجلس شورای اسلامی و قوه قضاییه و دیگر دستگاه‌های اداره کشور و نیز انعکاس دیدگاه‌های صاحب‌نظران در مورد مسائل مختلف کشور و بازتاب رویدادهای جهانی، کارنامه قابل دفاعی را برای ایرنا ارائه می‌کند.
عصبانیت رسانه‌های ضد انقلاب و برخی جریان‌های سیاسی افراطی و موضعگیری‌های تند آنها علیه ایرنا و افزایش اقبال مطبوعات و سایر رسانه‌های کشور به تولیدات خبری و تصویری ایرنا نشانگر راه درستی است که برگزیده شده است. اگر چه این تلاش‌ها با مطلوب فاصله دارد و دستیابی به وضعیت ایده‌آل، لوازمی می‌طلبد که در بخش ناکامی‌ها به آن اشاره خواهد شد.
۲) خبرگزاری جمهوری اسلامی زمانی رسانه پیشتاز در عرصه فناوری اطلاعات بوده است ولی همراه با تحولات جهانی پیش نرفته و از نظر فنی به رسانه‌ای عقب‌افتاده از قافله فناوری اطلاعات تبدیل شده است. گردش خبر ایرنا با سیستم منسوخ DOS سامان می‌یابد و این به سرعت و کیفیت ارائه اخبار ضربه می‌زند. سامانه جامع خبر ایرنا در این دوره طراحی شد و با بهره‌گیری از آخرین فناوری اطلاعات اکنون آماده بهره‌برداری است. این سامانه سرعت و کیفیت ارائه خبر را ارتقا می‌بخشد و امکان تنوع در ارائه خدمات خبری را فراهم می‌سازد.
۳) سایت ایرنا نیز از کیفیت خوبی برخوردار نبود. سایت جدید ایرنا با تلاش مستمر و برنامه‌ریزی شده دوران آزمایشی را سپری کرده و سوم خرداد ماه در دسترس مردم قرار خواهد گرفت و علاوه بر بهره‌گیری از فناوری پیشرفته، اخبار را به صورت تخصصی و با بهره‌گیری از عکس و فیلم عرضه خواهد کرد. این سایت هوشمند است و دسترسی کاربران به اخبار مورد علاقه خود را تسهیل می‌کند و امکانات زیادی برای فعالیت خبری در اختیار همکاران و مردم قرار می‌دهد.
۴) مرکز اطلاعات (IDC) و میزبانی ایرنا خارج از کشور قرار داشت و این علاوه بر مخاطرات ایمنی می‌توانست مرکز اطلاع‌رسانی رسمی جمهوری اسلامی را در معرض تهدید قرار دهد. میزبانی (hosting) ایرنا در این دوره به ایران انتقال یافت و جریان خبری از مصونیت مناسب برخوردارشد.
۵) ایران جوان‌ترین کشور جهان است و نیاز جوانان ایران به اطلاع‌رسانی متناسب با نیازهای خود و با ادبیات جوان‌پسندانه بخوبی محسوس بود. همکاری مشترک سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی و سازمان ملی جوانان، تاسیس شبکه ملی اطلاع‌رسانی جوانان ایران اسلامی (برنا)‌ را موجب شد و اکنون برنا به یکی از شبکه‌های پرطرفدار فضای رسانه‌ای و جامعه جوان کشور تبدیل شده است.
۶) تبلور عدالت‌محوری و مهرورزی دولت نهم در سفرهای استانی، ایرنا را به گسترش سایت‌های استانی مصمم کرد و در این دوره سایت‌های استانی از ۳ به ۱۱ سایت (۴۰۰ درصد افزایش)‌ بالغ شد و اکنون مقدمات فنی ایجاد سایت ایرنا درتمامی استان‌های کشور نیز فراهم شده که می‌تواند نیمه اول امسال به ثمر بنشیند.
۷) دانشکده خبر به عنوان یکی از مراکز آموزش عالی وابسته به خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز در این دوره شاهد تحولات کیفی و گسترش فعالیت‌ها در زمینه رشته‌ها و دوره‌های تحصیلی بوده است. همچنین به منظور تمرکززدایی، دانشکده خبر واحدهای مشهد، اردبیل، شیراز و اهواز در این دوره راه‌اندازی شد تا خبرنگاران استان‌ها برای ادامه تحصیل ناگزیر از مهاجرت به تهران نباشند.
۸) یکی از مشکلات جدی ایرنا رکود و ایستایی بودجه خبرگزاری بود که طی ۴ سال گذشته همواره با کاهش یا عدم افزایش مواجه بوده و این در روند فعالیت‌های آن مشکلات جدی پدید آورده است. تلاش‌های انجام شده در این زمینه سرانجام به ثمر نشست و سال ۸۷ بودجه ایرنا با ۳۷ درصد افزایش به تصویب دولت و مجلس شورای اسلامی رسید.
با همه این احوال، این دوره شاهد ناکامی‌هایی نیز بوده است که نباید آنها را از نظر دور داشت:
▪ عدم موفقیت در جذب نیروهای جوان به ایرناست. جوان‌سازی ایرنا از اهداف اعلام شده در این دوره بود که متاسفانه به آن توفیق نیافتیم، مشکلات بودجه‌ای و موانع اداری مهمترین دلایل این ناکامی است.
▪ نبود امکان تغییر ساختار تشکیلاتی و اداری سازمان و پایان دادن به روحیه کارمندی و جایگزینی روحیه خبرنگاری به جای آن بود که البته عدم بازسازی نیروی انسانی یکی از مهمترین موانع برای تغییر ساختار به شمار می‌آید. اگر چه از موانع اداری و گرفتاری‌های روزمره به عنوان موانع دیگر در این تاخیر نمی‌توان غفلت کرد.
▪ عدم تامین ساختمان مناسب برای ایرناست که در این زمینه نیز موانع اداری و مالی به طور بارز خودنمایی می‌کند.
اکنون که این دوره ۲۰ ماهه سپری شده است، باید اذعان کنم که کامیابی‌ها ثمره حمایت‌های آقای رئیس‌جمهور و وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی و تلاش جمعی مدیران و همکاران عزیزم در خبرگزاری جمهوری اسلامی بود و ناکامی‌ها را باید به حساب نگارنده گذاشت، لذا باید از حامیان و تلاشگران صمیمانه سپاسگزاری کنم و از ناکامی‌ها پوزش بخواهم.
خدای را سپاسگزارم که توفیق خدمت را عنایت فرمود و اکنون فرصت وصال دوباره حضرت دوست را فراهم نموده است.
من و دل گر فدا شویم چه باک
غرض اندر میان سلامت اوست

سیدجلال فیاضی

منبع : روزنامه جام‌جم