پس لرزه های سونامی بعد از چهار سال

از این پس، با افزایش بهای انواع محصولات کشاورزی- صنایع غذایی، اتحادیه اروپا مجبور به پرداخت بهای بالاتری برای واردات این اقلام خواهد بود. علاوه بر اینکه بهای گوشت، غلات و حبوبات به صورت خاص، طی چند ماه آینده به شدت افزایش خواهد یافت.
این افزایش قیمت نه تنها اقتصاد کشورهای اتحادیه اروپا را دستخوش تغییر خواهد کرد بلکه طرح های تولید سوخت های پاک (سوخت های زیستی) را نیز با مشکل روبه رو می کند، تا حدی که امکان تعطیلی برخی از این طرح ها نیز دور از انتظار نخواهد بود. به عقیده تحلیلگران اقتصادی، اتحادیه اروپا با بحران غذا به ویژه مواد اولیه روبه رو خواهد شد. اما به عقیده آنها این تغییر، تغییری جهانی است و کشورها ناگزیر از تحمل آن هستند حتی کشورهای توسعه یافته.اما لوئیس میشل، سرپرست بخش توسعه و اقتصاد اتحادیه اروپا، معتقد است؛«اجرای برنامه های زیربنایی، نه تنها می تواند اتحادیه اروپا را از بحران غذا نجات دهد، بلکه راهکار مناسبی برای کنترل قیمت ها و جلوگیری از افزایش فشار مالی به کشورهای فقیر است. از طرفی با تعدیل بهای محصولات کشاورزی، می توان مانع از تعطیلی طرح های زیست محیطی به ویژه تولید سوخت های پاک شد.»
● ظرف های خالی
براساس اعلام بانک جهانی طی سه سال گذشته ۸۳ درصد افزایش قیمت در محصولات کشاورزی- غذایی مشاهده شده است که طی شش ماه گذشته(از آخرین ماه سال ۲۰۰۷ میلادی تا نیمه ابتدایی ماه مه ۲۰۰۸) این روند سرعت بیشتری گرفته است. این در حالی است که کشورهای عضو اتحادیه اروپا، به ویژه کشورهای نه چندان ثروتمند این اتحادیه، با بحران جدی غذا روبه رو بوده اند؛ چرا که در برخی از کشورها میزان درآمد خانواده ها کمتر از یک یورو در روز است،
جوزف شرمن مشاور اجرایی برنامه تغذیه جهانی سازمان ملل(WFP) می گوید؛«سونامی سال ۲۰۰۴ میلادی شاید یکی از دلایل اصلی افزایش بهای اقلام خوراکی در حال حاضر باشد چرا که در آن زمان تمام کشورها با هدف رفع بحران غذایی کشورهای آسیایی آسیب دیده از سونامی، تولیدات خود را به این کشورها صادر کردند و بهایی هم در مقابل این حجم عظیم صادرات دریافت نکردند. از طرفی کشورهای مورد تهاجم سونامی، خود از تولیدکنندگان مطرح محصولات غذایی- کشاورزی بودند و ناتوانی آنها در تولید و عرضه محصولات کشاورزی، بحران دیگری را به دنبال داشت.»وی در ادامه می گوید؛«پس لرزه های سونامی ۲۰۰۴ را هم اکنون و پس از گذشت چهار سال از این واقعه می بینیم.»سازمان ملل معتقد است؛«بحران افزایش بهای محصولات کشاورزی- غذایی و فقر بسیاری از کشورها، تا سال ۲۰۱۵ میلادی ادامه خواهد داشت. به همین دلیل پیش بینی می شود برنامه «اهداف توسعه هزاره» (MDG) به نتایج مطلوب و از پیش تعیین شده خود نرسد.»
● برزخ تغذیه
افزایش تقاضای مصرف در کشورهایی مانند چین، هند و برزیل نه تنها درباره محصولات غذایی عادی مردم نظیر گوشت، مرغ و انواع میوه و سبزی هر لحظه رو به افزایش است، بلکه گرایش مردم این کشورها به مصرف خوراکی های لوکس و تجملی هم افزایش یافته و این یکی دیگر از دلایل افزایش بهای محصولات کشاورزی و صنایع وابسته به آن نظیر دامپروری، مرغداری و... است.از طرفی در زمان مناقشه های اقتصادی- سیاسی میان این کشورها و اتحادیه اروپا، بسیاری از این کشورها مجبور شدند چندین برابر بهای واقعی را برای واردات محصولات کشاورزی- غذایی پرداخت کنند. همین امر باعث ثبات قیمت ها روی این مبالغ تحمیلی و افزایش کاذب بهای اقلام خوراکی از این نقطه به بعد بود.این افزایش ناگهانی تنها مختص این کشورها نبود و کشوری مانند بلژیک نیز تاب پرداخت بهای سنگین این اقلام را نداشت تا درنهایت طی ماه گذشته میلادی(آوریل) این کشور نیز بحران غذایی خود را رسماً اعلام کرد.
● محیط زیست، ضربه یی دیگر
یکی دیگر از دلایل افزایش بهای تولیدات کشاورزی به ویژه غلات و حبوبات مورد استفاده برای تهیه سوخت های زیستی را سرمایه گذاری تولیدکنندگان برای تولید این محصولات با هدف تهیه سوخت های پاک، به جای استفاده آنها برای مصرف کنندگان می دانند.رومانو پرودی نخست وزیر سابق ایتالیا معتقد است؛«در رقابت بین تهیه مواد غذایی و سوخت های پاک، چیزی که بیش از هر چیز جلب نظر می کند، نابودی جامعه نیازمند به غذا و از بین رفتن نتایج مثبت حاصل از جایگزین کردن سوخت های پاک به جای فسیلی است. در حقیقت بحران مواد غذایی، تاثیر مثبت تولید سوخت های زیستی با هدف حذف آلاینده ها را از بین می برد.»اما با وجود ادعای پرودی، بسیاری از کشورها از جمله بلژیک با وجود روبه رو شدن با بحران کمبود و افزایش بهای موادغذایی باز هم اجرای طرح های زیست محیطی به ویژه تولید سوخت های پاک را تعطیل نکرده اند. در واقع هر چند بسیاری از تحلیلگران اقتصادی، تولید سوخت های پاک از محصولات کشاورزی کاشته شده برای این منظور را دلیلی برای بحران و افزایش بهای محصولات کشاورزی و موادغذایی می دانند و معتقدند کشورهایی مانند چین و هند، هر روز بیش از روز قبل به بحران غذایی دچار می شوند، اما بسیاری از کشورها کماکان به کاشت این محصولات با هدف تولید سوخت های پاک ادامه می دهند. به عقیده سران این کشورها مشکل کمبود مواد غذایی را می توان با افزایش سطح زیر کشت تولیدات کشاورزی و بالا بردن حجم تولید کارخانه های صنایع غذایی جبران کرد اما تنها راه برون رفت از بحران آلودگی هوا و گرم شدن کره زمین، تولید سوخت های زیستی از تولیدات کشاورزی مناسب این کار است و نمی توان به این بهانه تولید سوخت های پاک را متوقف کرد.
● ژنتیک می تواند...
راهکار دیگری که بسیاری آن را راهی برای جبران کمبود مواد غذایی و جلوگیری از توقف تولید سوخت های پاک پیشنهاد می کنند(علاوه بر افزایش سطح تولید محصولات کشاورزی و افزایش حجم تولید کارخانه های صنایع غذایی) کمک گرفتن از علم بیوتکنولوژی و تولید گیاهان ژنتیکی(GM) یا «تراریخته» است. این راهکار به ویژه درباره غلات مورد استفاده برای تولید سوخت های پاک یا حتی مصرف، بسیار راهگشا است. اما بسیاری تجربه ناموفق امریکا را مثال زده و معتقدند امریکا با داشتن بالاترین حجم از تولید گیاهان ژنتیکی، باز هم با بحران افزایش بهای تولیدات کشاورزی و غذایی روبه رو است.به عقیده تحلیلگران اقتصادی، بحران افزایش بهای مواد غذایی تنها مختص برخی کشورها نیست که بتوان با راهکارهایی مانند افزایش سطح تولید یا استفاده از گیاهان تراریخته، آن را جبران کرد. این افزایش بها، افزایش جهانی است و جوامع ناگزیر از تحمل چنین تحولی هستند.فراموش نکنیم در بسیاری از کشورهای جهان، تولید یا واردات محصولات کشاورزی ژنتیکی مورد تایید فعالان محیط زیست و متخصصان تغذیه نیست و در نتیجه تولید و افزایش تولید گیاهان ژنتیکی در همه کشورها امکان پذیر نخواهد بود.
● نگاه نهایی
اتحادیه اروپا معتقد است تولید سوخت های پاک از محصولات کشاورزی، هیچ تاثیری روی افزایش بهای محصولات کشاورزی- غذایی نداشته و نخواهد داشت چرا که حداکثر میزان سطح زیر کشت تولیدات کشاورزی(عموماً غلات و حبوبات) مورد استفاده برای تولید سوخت های پاک، دو درصد از کل میزان سطح زیر کشت محصولات کشاورزی را شامل می شود.بنابراین اتحادیه اروپا و به طور کلی جامعه جهانی باید دلیل اصلی این بحران را بیابد. شاید یکی از بهترین راهکارهای گذر از این بحران، افزایش سطح تولید محصولات کشاورزی- غذایی ژنتیکی باشد.به هر صورت اکنون اتحادیه اروپا با بحران افزایش بها و کمبود تولیدات کشاورزی- غذایی روبه رو است و سران این اتحادیه باید هر چه زودتر راهکار منطقی برای گذر از این مهلکه بیابند که شاید نخستین راه درمان، توقف یا کند کردن روند تولید سوخت های پاک باشد.

www.enn.com
ترجمه؛ مهتاب خسروشاهی

منبع : روزنامه اعتماد