جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

کره ماه تنها قمر زمین


کره ماه تنها قمر زمین
کره ماه تنها قمر زمین است. میانگین فاصله ماه تا زمین ۳۸۴.۴۰۳ کیلومتر و قطر ماه ۳.۴۷۶ است. در سال ۱۹۶۹ نخستین افراد به نام‌های نیل آرمسترانگ و باز آلدرین بر ماه فرود آمدند. بر خلاف زمین، ماه نه آب دارد و نه جو ونه حیات و نه میدان مغناطیسی. نمی‌توان گفت که ماه کاملاً غیر فعال است ؛ زیرا «ماه لرزه» را باید نشانه‌ای از وجود نوعی حرکت در درون آن دانست. قطعاً ماه در دوران گذشته، آتشفشانهایی داشته است ؛ اما غالب حفره‌هایی را که در آن می بینیم، نتیجه اصابت سنگهای آسمانی در اولین روزهای شکلگیری آن است.
بعضی از این حفره‌ها عظیم اند ؛ مثلاً عمق حفره نیوتون ۸۰۰۰ متر است. هنگامی که سفینه فضایی شوروی به نام لونا ۳، از پشت ماه عکس گرفت، دانشمندان دیدند که روی پنهان ماه درست مانند روی آشکار آن نیست. در آنجا، تعداد حفره‌ها بسیار بیشتر بود ؛ اما به طور کلی، از حفره‌های روی آشنای ماه کوچکتر بودند. اکثر دانشمندان معتقدند که سیاره‌ای به اندازه مریخ با زمین برخورد کرده، صخره‌ای عظیم را از آن جدا کرده، با آن صخره به هم آمیخته و ماه را به وجود آورده است. فضانوردان سنگهایی با انواع مختلف در ماه یافته اند. از آنجا که ماه نزدیکترین جرم آسمانی به ماست، و از آنجا که تا به حال چندین بار فضانوردان امریکایی بر سطح آن فرود آمده‌اند و در نواحی کوچکی از آن به کاوش پرداخته‌اند، اطلاعات زیادی درباره آن داریم. برنامه‌های امریکایی آپولو که در دهه‌ی ۱۹۶۰ بسیار موفق آمیز بودند، دیگر تکرار نشدند ؛ زیرا پر خطر و پر هزینه بودند. وقتی در قسمت فرماندهی آپولو ۱۳ انفجاری رخ داد و سفینه فقط توانست سریع به زمین باز گردد، هیچ کس در مخاطره آمیز بدن آن برنامه‌ها شک نکرد. اکتشافات فضایی، تا کنون با منزلت سیاسی و نیاز نظامی همراه بوده استه فضاپیماهای شاتلی که امریکا وشوروی ساخته‌اند، عمدتاً به منظور در مدار قرار دادن ماهواره‌های جاسوسی و بهره گیری از آنها بوده است ؛ به هیچ وجه نباید تجربیات علمی را که به وسیله آنها به انجام رسیده است، وظیفه اصلی شان به حساب آورد. ممکن است این وضع در حال تغییر باشد ؛ زیرا ابرقدرتها به خوبی میدانند که در گیر شدن در هر گونه جنگ فضایی یا جنگ ستارگان، به همان اندازه غیر معقول است که به راه انداختن جنگی هسته‌ای روی زمین ؛ یعنی جنگی که برنده ندارد و هر دو طرف درگیر، بازنده خواهند بود.
● نگاه اجمالی
ماه این نزدیکترین همسایه فضایی ما ، تنها جسم آسمانی است که انسان اولین بار به آن قدم گذاشت. سپس انسان توانست به مریخ و قمرهای سیاره غول‌پیکر مشتری نیز سفر کند. برای نخستین بار سفینه فضایی روسیه در سال ۱۹۵۹ میلادی (۱۳۳۸ شمسی) به طرف ماه پرواز کرد و عکسهای خیال‌انگیزی از طرف آن به زمین مخابره کرد.
● سفر به ماه
سفینه فضایی روسیه در سال ۱۹۵۹ وقتی به سوی ماه پرتاب شد، عکسهای زیادی از ماه به زمین ارسال کرد. هنگامی که نقشه ماه به وسیله این عکسها تهیه شد، دانشمندان مکانهای مناسب را برای فرود آمدن انسان انتخاب کردند. با سفینه‌های آمریکایی ، هشت نفر به ماه سفر کرده‌اند. این مسافرتها ، دانش ما را از ماه بسیار افزایش داده است. فضانوردان دستگاههایی را در ماه کار گذاشتند که تا اواخر ۱۹۷۷ میلادی (۱۳۵۶ شمسی) اطلاعاتی در مورد پدیده‌های مختلف آن به زمین می‌فرستادند. اثر پای فضانوردان ، میلیونها سال در ماه باقی خواهد ماند و مسافرت انسان را به ماه نشان خواهد داد. در طرف دیگر ماه ، دریاهای بزرگ وجود ندارد. آنجا ناحیه‌ای بلند و پر از سنگ و صخره است که در اثر برخورد شهاب سنگها متلاشی شده‌اند. این بخش ماه ، از زمین قابل مشاهده نیست و فقط سفینه‌های در حال گردش به دور ماه می‌توانند آن را مطالعه کنند.
● ماموریت فضانوردان
موفقیت اصلی برنامه مسافرتهای فضایی سرنشین‌دار ، آوردن حدود نیم تن غبار ، خاک ، سنگ و صخره از ماه به زمین بود. مطالعه این مواد سالها ادامه خواهد یافت. این صخره‌ها تاریخ گذشته و مبدا و مواد سازنده ماه را بازگو می‌کنند. در هر ماموریت فرود به سطح ماه ، سه فضانورد لازم است. هنگامی که سفینه به مجاورت ماه می‌رسد، دو قسمت می‌شود. دو فضانورد ، یک مدول مه‌نورد را به سطح ماه هدایت می‌کنند و فضانورد سوم ، از مدول فرماندهی در حال گردش به دور ماه ، مراقبت می‌کند.
● تجهیزات لازم برای کاوش
مدول مه‌نورد همه چیزهای لازم برای مطالعه را به همراه دارد. اکسیژن ، غذا ، تجهیزات دیگر و حتی یک خودرو ماه‌پیما برای گردش در سطح ماه. بعد از پایان کاوشها ، مدول مه‌نورد ، ماه را ترک می‌کند و به مدول فرماندهی می‌پیوندد. سپس همه فضانوردان ، با مدول فرماندهی به زمین باز می‌گردند و مه‌نورد به سطح ماه سقوط می‌کند. پژوهشگران روسی برای کاوش ماه به فرستادن دستگاهها و سفینه‌های خودکار اهمیت می‌دهند. سفینه‌ مه‌نورد لوناخود که به صورت ماشین چرخدار ساخته شده بود، چندین هفته در ماه به گردش پرداخت.
● جو ماه
تا به حال هیچگونه جوی در ماه تشخیص داده نشده است. در واقع جرم ماه آنقدر کم است که نمی‌تواند حرارات داخلی زیادی را تحمل کند. گرچه نمونه‌های کمیابی از گازهای خروجی (شبیه بخارات آتشفشانی) مشاهده شده‌اند. از گدازه‌هایی که از حاریا جریان پیدا می‌کنند، هیچ جوی تولید نمی‌شود و در طی همین زمان به علت گرانش سطحی کم و دمای زیاد ماه ، فرار می‌کنند. هر رد پایی از گازهایی که ممکن است از سطح بیرون بیایند بسیار موثر هستند. حتی گازهای حاصل از سوخت پایگاههای آپولو برای مدت زیاد دوام نیاورد.
اکبر نعمتی
منبع : ستاره پارسی


همچنین مشاهده کنید