جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

راهیابی به اعماق قلب ؛ معرفی روش کاتتر آنژیوگرافی


راهیابی به اعماق قلب ؛ معرفی روش کاتتر آنژیوگرافی
آنژیوگرافی روشی با حداقل میزان تهاجم است که به پزشکان در موارد تشخیصی و درمانی کمک می کند. آنژیوگرافی از سه تکنولوژی برای تصویربرداری استفاده می کند. در بعضی حالت ها یک ماده کنتراست برای تصویر برداری از عروق اصلی خون استفاده ‏می شود. این روش معمولا با استفاده از اشعه ایکس و همراه با کاتتر، سی تی اسکن و ‏MRI‏ به کار می رود. در کاتترآنژیوگرافی، یک لوله پلاستیکی نازک که کاتتر نامیده می شود از طریق یک برش بسیار کوچک بر روی پوست وارد شریان می شود. هنگامی که کاتتر به ناحیه مورد نظر رسید، یک ماده کنتراست از طریق این لوله نازک تزریق می شود و تصاویر با استفاده از پرتوهای ایکس گرفته می شود.‏
کاتتر آنژیوگرافی برای بررسی عروق خونی در نقاط حساسی از بدن شامل مغز، کلیه، لگن، پا، ریه، قلب و گردن استفاده می شود. پزشکان از این پروسه برای تشخیص در موارد زیر استفاده می کنند: ‏
‏▪ تشخیص بیماری ها و آنوریسم در آئورت یا سایر عروق بزرگ خون
‏▪ تشخیص بیماری های آترواسکلروتیک در شریان کاروتید گردن که منجر به کاهش جریان خون مغز و در نهایت سکته مغزی می شود.
▪ تشخیص آنوریسم کوچک یا تغیر شکل عروق در اطراف مغز
▪ تشخیص بیماری آترواسکلروتیک که منجر به باریک شدن شریان های پیش رونده به سمت پاها می شود.
▪ راهنمای جراحان برای انجام اعمال ترمیمی بر عروق خونی مانند کار گذاشتن استنت
‏▪ تشخیص آسیب در شریان ها به ویژه در بیماران با تورم مغزی
‏▪ تشخیص انسداد آئورت یا شاخه های اصلی آن
▪ فراهم کردن طرح مناسب برای انجام اعمال جراحی مثل بای پس کرونر
‏▪ تشخیص مکان دقیق خون ریزی های داخلی، مثل زخم معده
▪ نمایش میزان گستردگی یا سخت شدگی پلاک های آترواسکلروتیک در شریان های کرونری
تجهیزاتی که معمولا برای این تست استفاده می شود شامل، تیوپ رادیولوژیک، تیوپ اشعه ایکس و مانیتور برای نمایش ناحیه مورد آزمایش است. هنگامی که از تصاویر ‏real-time‏ استفاده می شود (فلوروسکوپی) مبدلی که اشعه ایکس را به تصویر ویدئویی تبدیل می کند اطراف تختی که بیمار بر روی آن دراز کشیده است حرکت می کند و هنگامی که تصاویر به صورت ‏real-time‏ ثبت نمی شوند، یک ثبات زیر میز فیلم اشعه ایکس را نگه می دارد و تصاویر را ثبت می کند.کاتتر مورد استفاده در آنژیوگرافی از یک لوله پلاستیکی بلند به نازکی اسپاگتی تشکیل شده است. کاتتر آنژیوگرافی بسیار شبیه تست های اشعه ایکس رایج انجام می شود. اشعه ایکس از پرتوهایی شبیه نور یا امواج رادیویی تشکیل شده است. اشعه ایکس از بسیاری از اشیاء از جمله بدن عبور می کند. قسمت های مختلف بدن اشعه ایکس را به نسبت های مختلفی جذب می کنند. استخوان هایی که ضخیم هستند نسبت به بافت های نرم شامل عضلات، چربی یا ارگان ها، بخش بیشتری از اشعه ایکس را جذب می کنند و بافت های نرم امکان عبور اشعه ایکس را بیشتر از استخوان ها می دهند. در نتیجه استخوان ها در تصاویر اشعه ایکس به رنگ سفید و بافت های نرم به صورت سایه هایی خاکستری و هوا به رنگ سیاه دیده می شود. هنگامی که ماده کنتراست وارد جریان خون می شود، عروق خونی به وضوح مشخص می شوند و به رنگ سفید روشن دیده می شود.‏
‏برای انجام این آزمایش پرستار یک لوله وریدی را از طریق یک ورید کوچک در باز و یا دست وارد می کند. ممکن است پیش از آغاز پروسه مقدار کمی از خون گرفته شود تا اطمینان حاصل شود که کلیه ها به خوبی کار می کنند و خون به صورت طبیعی منعقد می شود. گاهی داروی مسکن نیز به
صورت وریدی تزریق می شود تا درد در حین انجام آزمایش کاهش پیدا کند. پیش از آغاز کار ناحیه ای از بازو که کاتتر از طریق آن وارد می شود به خوبی تمیز می شود. سپس رادیولوژیست یک برش بسیار کوچک بر روی پوست ایجاد می کند تا کاتتر بتواند از طریق آن وارد شریان شود. سپس کاتتر به سمت شریان های مورد نظر هدایت می شود. پس از آن که ماده کنتراست از طریق کاتتر تزریق شد و به عروق خونی مورد نظر رسید تصاویر اشعه ایکس متعددی گرفته می شود، سپس کاتتر خارج می شود و ناحیه تزریق با فشار محلی در ناحیه مورد نظر تقریبا به مدت ۱۰ دقیقه بسته می شود. هنگامی که آزمایش به اتمام رسید تصاویر مورد نظر از کیفیت مورد بررسی قرار می گیرند تا خوانا بودن آن برای رادیولوژیست تائید شود در این صورت بیمار مرخص می شود. کاتتر آنژیوگرام در کمتر از یک ساعت گرفته می شود.‏
● مزایا و خطرات کاتتر آنژیوگرافی
‏▪ آنژیوگرافی نیاز به انجام جراحی را کاهش می دهد و اگر به جراحی نیاز باشد انجام عمل را دقیق تر می کند. ‏
‏▪ کاتتر آنژیوگرافی جزئیات بسیار دقیقی را نمایش می دهد و تصاویر بسیار واضحی از عروق خونی را نشان می دهد. این امر به ویژه برای انجام اعمال جراحی بسیار مثمر ثمر خواهد بود.‏
‏▪ با انتخاب شریان ها در حین اینکه کاتتر وارد می شود می توان نقاط مختلف بدن را به خوبی مشاهده کرد. در حقیقت کاتترهای کوچک می توانند وارد نواحی مختلف یا حتی ‏شاخه های شریان شوند و قسمت های مختلف بافت، تومور و ... را به خوبی نمایش دهند. ‏
‏▪ برخلاف سی تی اسکن یا ‏MRI، آنژیوگرافی از کاتتر استفاده می کند که به کمک این روش می توان پروسه تشخیص و درمان را در یک مرحله انجام داد.‏
‏▪ جزئیاتی که توسط کاتتر قابل نمایش دادن است به هیچ وجه توسط سایر روش های غیر تهاجمی قابل دستیابی نیست.
▪ پس از انجام تصویربرداری اشعه ایکس هیچ گونه پرتویی در بدن بیمار باقی نمی ماند.
▪ اشعه ایکس اثر جانبی اندکی ندارد.‏
خطرات
▪ همیشه احتمال کمی برای اتبلا به سرطان در اثر پرتو دهی وجود دارد. البته امکان دستیابی به تشخیص های دقیق آن قدر با این روش بالا می رود که این ریسک در برابر آن قابل صرفنظر کردن است.
▪ اگر سابقه حساسیت به مواد کنتراست اشعه ایکس وجود داشته باشد رادیولوژیست باید ۲۴ ساعت پیش از انجام آزمایش داروها خاصی را برای بیمار تجویز کند تا اثرات جانبی این حساسیت کاهش یابد،گاهی نیز می توان از روش های دیگر تصویربرداری استفاده کرد.‏
‏▪ اگر مقدار زیادی از ماده کنتراست اشعه ایکس در ناحیه ای از پوست که تزریق صورت گرفته نشت کند، پوست ممکن است دچار آسیب دیدگی شود. اگر هرگونه دردی در این نواحی توسط بیمار احساس شود رادیولوژیست بلافاصله باید انجام این تست را متوقف کند.‏
‏▪ زنان همواره باید رادیولوژیست را از باردار بودن خود آگاه سازند.‏
‏▪ اگر بیمار مبتلا به دیابت یا بیماری های کلیوی باشد با تزریق ماده کنتراست ممکن است این بیماری ها تشدید شود.
▪ به ندرت کاتتر می تواند باعث ایجاد خون ریزی های داخلی شود. گاهی نیز ممکن است نوک کاتتر مواد را به خوبی وارد عروق نکند و باعث انسداد عروق خونی شود.‏
این روش محدودیت هایی را نیز در حین انجام دارد، به عنوان مثال بیمارانی که نارسایی کلیوی دارند به ویژه افرادی که به دیابت نیز مبتلا هستند بهتر است از این روش تصویربرداری استفاده نکنند. در ضمن افرادی که سابقه حساسیت به مواد کنتراست اشعه ایکس دارند احتمالا واکنش های خطرناکی به این آزمایش از خود نشان دهند و اگر چاره دیگری جزء استفاده از این روش در این افراد وجود نداشته باشد از روش های خاصی برای کاهش اثرات این واکنش ها استفاده می شود و داروهای خاصی پیش از انجام عمل برای بیمار تجویز می شود.‏
نویسنده: مهندس محمد کریمی مریدانی
منبع : ماهنامه تخصصی مهندسی پزشکی


همچنین مشاهده کنید