انتخاب چهل وچهارم

انتخاب چهل و چهارمین رئیس جمهور آمریکا این روزها به بحث داغ محافل سیاسی بدل شده است و رقابت نیز در این کشور هر روز شکل جدی تر به خود می گیرد. نظام انتخاباتی آمریکا تلفیقی از دموکراسی مستقیم والیگارشی بلند پایگان سیاسی است ، رئیس جمهور ایالات متحده با سیستم منحصربه فرد و با سیاق خاص برگزیده می شود. بدین معنی که ملاک انتخاب رئیس دولت دموکراسی مبتنی بر ائتلاف اقلیت هاست. گروه ها و انجمن ها در مقطعی خاص گردهم جمع شده و متحد می شوند و در راستای پیش بردن یا جلوگیری از شکل گیری سیاستی تلاش می کنند. (مانند ائتلاف سیاه پوستان خواهان برابری حقوقی به همراه هواداران جدایی نژادی در ایالت های جنوبی)
کارشناسان و متخصصان مسائل آمریکا معتقدند حمایت رسانه های ارتباط جمعی، پشتیبانی لابی قدرتمند از یک حزب و میزان مبلغ تخصیص یافته از سوی هر کاندیدا در اردوگاه انتخاباتی خود نتایج انتخاباتی را تعیین می نماید. عنصر مؤثر در انتخابات تبلیغات ، ابزارها و شیوه های اجرای آن است این مسئله در کشور ایالات متحده نقش برجسته و حیاتی ایفا می کند. بدلیل حاکمیت دیدگاه ماتریالیستی در روابط اجتماعی برای دستیابی به هدف می توان به هر وسیله ای دست زد ، به عنوان نمونه حزب جمهوریخواه در تبلیغات خود از شیوه تهاجمی بهره می گیرد و موفق به ضربه زدن به اعتبار نامزد حریف می شود که رسانه ها آن را در اصطلاح جنگ تبلیغاتی لجن پراکنی ( mud slinging) نامگذاری کرده اند. استراتژیست های این حزب طی حدود چهار دهه تاکنون از زمان روی کار آمدن نیکسون این واقعیت را دریافتند که جاده سنگلاخ مبازرات انتخاباتی تنها به شرطی به پیروزی منتهی می شود که تبلیغات مستقیماً احساسات مردم را برانگیزد نه عقل و منطق آنان را و با این روش توانسته است رقبای خود را (نیکسون- مک گاورن، ریگان - کارتر، بوش - دوکاکیس، بوش - ال گور، بوش - جان کری ) درمبارزات کنار گذارد. جیمی کارتر با شعار بازگرداندن ایمان از دست رفته مردم به حکومت که در جریان ماجرای واترگیت خدشه دار شده بود و بیل کلینتون نیز با شعار زنده کردن «امید» و «رؤیای آمریکایی» توانستندآرای مردم را به خود جلب کنند. این دو تن برخلاف سایر نامزدهای دموکرات که به آمار و اعداد و ارقام تکیه می کردند قلبهای مردم را به جای مغزشان هدف قرار دادند و توانستند به عنوان تنها رؤسای جمهور دموکرات بعد از پایان جنگ دوم جهانی برگزیده شوند.
ساکنان ایالات متحده به دلیل موقعیت جغرافیایی، تنوع نژادی و سابقه فرهنگی و تاریخی خود بطور نسبی به سوی یکی از دو حزب اصلی آمریکا گرایش دارند. اهالی جنوبی، شهرهای بزرگ، یهودیان، سیاهان، کارگران و مهاجران تعلق خاطر به حزب دموکرات دارند و از سوی دیگر ایالت های صنعتی وثروتمندان شمال کشور، اهالی کرانه اقیانوس آرام و غرب میانه به حزب جمهوریخواه بیشتر وفادار بوده اند.
انتخابات اخیر آمریکا از دو جنبه متفاوت از دوره های گذشته می باشد:
الف ) تعدد و تکثر کاندیدا
ب ) مخدوش بودن چهره قدرتمند آمریکا در داخل و خارج از کشور و تلاش نامزدهای حاضر در صحنه کارزار برای ارائه برنامه متناسب و ترمیمی ؛در هیچ دوره ای از رقابتهای انتخاباتی جامعه آمریکا شاهد چنین تعدد و تکثری نبوده است. هریک از دو حزب دموکرات و جمهوریخواه بین پنج تا هشت کاندیدا را روانه میدان کرده اند درحالی که برای نخستین بار در طول تاریخ سیاسی آمریکا از۱۹۵۲ تاکنون معاون رئیس جمهور و یا شخص رئیس جمهور خود نامزد نشده اند.
طرفداران اردوگاه جمهوریخواهان به علت عملکرد سؤال برانگیز و اقدامات غیر منطقی رئیس جمهور فعلی و وفادار به این حزب دچار رخوت و ناامیدی شده به نحوی که تقریباً در اکثر ایالت ها کاندیداهای این حزب موفق به کسب اکثریت آرای هواداران خود نشده اند و در مقابل حزب دموکرات دو رقیب جدی با ویژگیهای منحصربه فرد و خاص درگیر رقابتهای درون حزبی شده اند. یکی سیاه پوست خوشنام با شعارهای جذاب، ماهردرفن خطابه ، خواهان تغییر و تحول و بازگشت به دوران اتحاد و امید ( مشابه شعار اولین کورس مبارزات انتخاباتی بیل کلینتون با نمایش فیلم تبلیغاتی به نام قطار امید ) دربعد ملی وجهانی وفاصله گرفتن از تنفر و تفرقه را نوید می دهد. دیگری هیلاری کلینتون همسر رئیس جمهور سابق آمریکا صاحب تجارب در مسائل حقوقی و بشردوستانه می باشد. ازدیدگاه فرانسیس فوکویاما: «زن ونقش او در جامعه آمریکا از پیشرفت قابل ملاحظه ای برخوردار شده و از دایره آشپزخانه خارج شده اند» ولیکن اوهنوزنتوانسته استقلال عمل خود را به خاطر انتسابش به بیل کلینتون ثابت کند و از زیر سایه همسر خود خارج شود، از سوی دیگر مؤنث بودن وی همانند شمشیر دولبه عمل می کند که برخی را به سمت خود می کشد و تعدادی را از خود می راند. تعدادی احساساتی بودن و غلبه عاطفه بر تعقل زنان، آماده نبودن فضای عمومی جامعه برای پذیرش مقام اول قوه مجریه توسط یک زن را گواه دیگری به عدم اقبال مردم به این کاندیدا می دانند. در عین حال موافقان کلینتون ۶۰ ساله اعتقاد دارند با انتخاب وی می توان این پیام را به سایر کشورها منتقل ساخت که اساس برگزیده شدن در آمریکا بر اساس شایسته سالاری و سوابق مدیریتی می باشد و نه جنسیت و یا هویت نژادی فرد منتخب.
نومحافظه کاران با محوریت توسل به ابزار نظامی در سرتاسر جهان در رأس ساختار سیاسی آمریکا قرار گرفتند ولی شیوه اجرای سیاست مد نظر آنان در طی هشت سال گذشته تابه امروز عملاً تنفر روز افزون از منسوبین به این حزب و رکود اقتصادی درون آمریکا رویگردانی از این جناح را سبب شده است. طبق نظر سنجی به عمل آمده در آمریکا اقبال عمومی در این دوره ازانتخابات به سوی دموکرات ها به علت ناکامی در عراق، شکست طرح خاورمیانه بزرگ، بحران در افغانستان و عدم تثبیت دولت کرزای و تزلزل دولت مشرف خواهان تغییر وضع موجود بوده و به آنها متمایل شده اند. اما اوضاع درونی این حزب نیز از نمایی دیگر آشفته به نظر می رسد، زیرا که دو رقیب نزدیک به هم در حال فعالیت و در تلاش برای تصاحب اولین ها در تاریخ سیاسی آمریکا می باشند. (شایان ذکر است جسی جکسون و آلفرد شارپتون طی سالهای ۱۹۸۴و۲۰۰۴ از حزب دموکرات نامزد شدند ولیکن همانند اوباما با اقبال عمومی مواجه نشدند) باراک حسین اوباما رنگین پوست ،سناتور ایالت ایلینویز و کاندیدای مطرح در ایالات متحده از حمایت چهره های مشهوری همچون جیمی کارتر، نانسی پلوسی، ال گور، برژینسکی، آنتونی لیک، جان کری، خانواده کندی، سناتورها، فرمانداران و... برخوردار است. او را می توان در ردیف بین الملل گرایان لیبرال قرار داد یعنی اینکه ضمن مخالفت با جنگ معتقد است برای گسترش دموکراسی و ثبات و امنیت جهان باید فعالیتهای نهادهای چند جانبه گرا را تشدید نمود. تعدادی از کارشناسان او را همانند و همردیف هری ترومن، فرانکلین روزولت و جان اف کندی دانسته اند که در برهه خاص زمان خود توانستند در بعد ملی و فراملی جایگاه آمریکا را ارتقا بخشند، فرض کرده اند.
ازیک سو به علت تازه کار بودن این نامزد او را همانند جیمی کارترکه ضرباتی به منافع آمریکا وارد ساخت قلمدادکردند و از سوی دیگر شهره به مسلمان بودن وعدم تشریح ماهیت تغییرات مدنظر خویش از نقاط ضعف اوباما نزد کارشناسان محسوب شده است آرا و عقاید اوباما را می توان چنین خلاصه کرد: مخالفت با اقدام نظامی علیه ایران و مذاکره مستقیم و بدون واسطه ( همانندنیکسون که ابتکار عمل به خرج داد و با چین کمونیست وارد گفت وگو شد ) خروج نیروهای آمریکایی از عراق و اعطای نقش فعال تر به سازمان ملل، همراهی با سایر کشورهای جهان در راستای کاستن از میزان آلاینده های زیست محیطی و تبعیت از پیمان کیوتو، غیر مجاز دانستن سقط جنین و ازدواج همجنس گرایان، مخالف کاهش مالیات و افزودن مالیات قشر مرفه و ثروتمند و صرف آن در بخش خدمات اجتماعی، افزایش حداقلی دستمزدها، اجباری ساختن بیمه همگانی و افزایش بودجه بخش تحقیقاتی و آموزشی را مد نظر دارد.
اوباما توانسته است در بین اقشار تحصیلکرده، لیبرال های صاحب نفوذ، سفید پوستان، زنان و جوانان ۱۸ تا ۲۹ سال با شعار تغییرات که با شعار تبلیغاتی کندی مشترک بوده است، جریان جدیدی ایجاد وجایگاه خوبی کسب کند. جالب اینکه اوباما عطف به شعارهای انتخاباتی، شیوایی در سخنرانی و تنش تاریخی موجود بین جمهوریخواهان و خانواده کلینتون اقبال برخی از سران و هواداران حزب مقابل را به سوی خود جذب کرده است. (کالین پاول وزیر امورخارجه سابق آمریکا وی را ستوده ومناسب ریاست جمهوری دانسته است) او شخصیت های مختلف را چنان درهم ادغام می کند که گویی بخشی از همه آنهاست. بطور نمونه او در سفیدپوست ترین ایالت آمریکا یعنی آیوابا اختلاف ۱۰در صدی وکسب ۳۹ درصد آرای رأی دهندگان از رقیب خود پیشی بگیرد. جدول بالا میزان آرای وی بارقیب هم حزبی خود را نشان می دهد . برخی از مواضع باراک اوباما و حمایت برژینسکی(به خاطر انتقادهای تیزوی دلیل اصلی ناکامی ایالات متحده در جهان را همکاری نزدیک با دولت اسرائیل فرض کرده اند). اوباما موجب هراس و ترس یهودیان آمریکا از وی شده و در صورت به قدرت رسیدن وی اوضاع نامناسب را برای اقلیت یهود پیش بینی نموده اند. چنانچه مالکوم هونلاین رئیس سازمان های یهودی آمریکا در اظهارنظری گفت: «یهودیان آمریکا از پیروزی اوباما نگرانند چرا که می ترسند موضع آمریکا در آینده در قبال اسراییل تغییر کند.» در حالی که این نامزد در ایالت های کالیفرنیا با ۲‎/۹ درصدکانکتیکات با ۳‎/۲ درصد و ماساچوست با ۴‎/۳ درصد جمعیت یهود کلینتون را شکست داده است.
هیلاری رودهام کلینتون ۶۰ ساله سناتور نیویورک، ایالتی که کسب کرسی سناتوری بدون حمایت یهودیان (۹ درصد جمعیت ایالت را تشکیل می دهند) امکان پذیر نمی باشد در پی کسب عنوان نخستین زن رئیس جمهور آمریکاست. این تحصیلکرده رشته حقوق از دوران دانشجویی فعالیت در مؤسسات و سازمان های بشر دوستانه را تجربه کرده است. کلینتون در آغاز ورود به انتخابات شعار خاصی را در رأس برنامه های خود اعلام نکرده بود اما بعد از مشاهده تأثیرگذاری شعارها بر روند رأی دهی مردم و سران حزبی از شعارهای باراک اوباما اقتباس کرده و از تغییرات، امید و اتحاد سخن گفت. مادلین آلبرایت ، سندی برگر ، ژنرال وسلی کلارک ، ریچارد هالبروک از شاخص ترین حامیان نامبرده به شمار می روند. بانوی سابق آمریکا اهداف زیر را در اولویت برنامه کاری خود برگزیده است : پایان دادن به دوران کابویی (اتمام حملات یکجانبه و سلطه جویانه آمریکا نسبت به دیگر کشورها) رسیدگی به وضعیت آموزشی، حذف رانت خواران و باند بازی های حاکم در دیوان سالاری که این مطلب در دوران جمهوریخواهان شدت یافته است ، توسعه مسائل بهداشتی و فراگیر ساختن تأمین اجتماعی ، اشتغال زایی، حمایت از طبقه متوسط، سرمایه گذاری دربخش انرژی های پاک و قبول تعهدات بیشتر در رابطه با پیمان های بین المللی، مخالفت با افزایش نیروها و بودجه جهت ادامه اشغال عراق (با توجه به رأی مثبت وحمایت از طرح اجازه تجاوز به عراق که از سوی نمایندگان جمهوریخواه سنا مطرح شده بود)، بهره گیری از تحریم اقتصادی و همراه ساختن کشورهای متحد و دوستان منطقه ای برای اجبار و انقیاد ایران ، با توجه رابطه دیرینه و ریشه دار همسرش ( بیل کلینتون که عضو مجمع ابرنمایندگان نیز می باشد ) با سران حزب دموکرات و حمایت های نامبرده از هیلاری انتظار می رود آرای ابر نمایندگان ( super delegates) بیشتری نسبت به رقیب هم حزبی خود کسب کند. البته اظهار نظرنانسی پلوسی رئیس مجلس آمریکا و رهبر کنوانسیون حزب دموکرات که ابر نمایندگان نباید برخلاف رأی مردم و نمایندگان متعهد نامزدی را که رأی کمتری دارد انتخاب کند که در غیر این صورت نتیجه ای جز صدمه زدن به اعتبار حزب و خروج بسیاری از هواداران مردمی و مقامات در برندارد. بی تأثیر بر فرایند تصمیم گیری نمایندگان ارشد نیست.
همچنین در ابتدا اردوگاه حزب جمهوریخواه متشتت بود به گونه ای که چهار کاندیدا (جان مک کین ، هاکبی ، رامنی،جولیانی) مدعی اقبال عمومی نسبت به خود بودندولیکن بتدریج با گرمتر شدن تنور انتخابات، نامزدها یک به یک به شکل خودکار از ادامه مبارزات انصراف دادند و جان مک کین به عنوان نامزد برتر حزبی برگزیده شد . جان مک کین ۷۲ ساله بازنشسته نیروی دریایی آمریکا که خدمت در ارتش را از پدر و پدربزرگ خود به ارث برده است به دلیل اینکه پنج سال ونیم اسیر جنگی ویت کونگی ها بوده است قهرمان ملی جنگ ویتنام به حساب می آید. مک کین درسال ۱۹۸۲از ایالت آریزونا وارد مجلس نمایندگان شد و ازسال ۱۹۸۶ تابه امروزبه عنوان سناتور همان ایالت فعالیت کرده است . هنری کیسینجر ، ریچارد آرمیتاژ ، مک فارلین ، الکساندرهیگ و جورج بوش ازمواضع و دیدگاه های این نامزد مسن و مجرب حمایت کرده اند. به اعتقادبرخی تحلیلگران، سن بالای مک کین دلیل عدم اقبال عموم وهواداران هم حزبی از وی است چنانچه در ایالت هایی نظیر آرکانزاس، کلرادو ، آیوا ، نوادا و یوتا کمتر از۲۰درصدآرای نمایندگان حزب جمهوریخواه را در سبد خود داشت.
به طور خلاصه دیدگاه های مک کین را می توان چنین عنوان کرد: تأکید برکوچک سازی دولت، تولید ثروت جهت پیشرفت فناوری نظامی، بهبود وضعیت بهداشتی ، مخالفت با سقط جنین، هوادار سرسخت حضور وتداوم اشغال عراق ، توسل جستن به هر تاکتیکی در راستای متوقف کردن برنامه هسته ای ایران ولو اینکه اقدام نظامی محدود و یا گسترده صورت پذیرد . برخی گمانه از ورود کاندولیزا رایس وزیر فعلی امور خارجه به رقابت ها برای تصدی سمت معاون ریاست جمهوری مک کین حکایت دارد هرچند تحقق این مطلب به مثابه تزریق هوای تازه به ریه های از نفس افتاده جمهوریخواهان تلقی می گردد. اما نظر منفی رایس احتمال وقوع چنین امری را ضعیف می نماید حمایت سارکوزی و رهبران رژیم صهیونیستی از این کاندیدا به خوبی بیانگر تداوم راهبرد رئیس جمهور فعلی آمریکاست که عده ای مک کین را دوپینگ کرده جورج بوش تصور کرده اند. به هر صورت از آنجایی که سیاستهای مدنظراین نامزد کهنه کار در مسائل امنیت ملی مقبول افکار عمومی می باشد و همچنین شخصیت وی وخانواده اش نزد عموم از مقبولیت برخوردار می باشد ضربه زدن به اعتبار مک کین از سوی دموکرات ها مشکل به نظر می رسد.
مردادماه۱۳۸۶یکی از برجسته ترین مشاوران جورج بوش به نام کارل روو معروف به شاهزاده تاریکی و مغز بوش در حزب جمهوریخواه از سمت خود استعفا داد. از فردای استعفای روو شایعاتی مبنی بر پیوستن وی به ستاد انتخاباتی مک کین و تلاش برای ارایه ایده های فکری و ارتقای محبوبیت مک کین در جامعه آمریکا منتشر شد. نامبرده یکی از مصاحبه های خود گفته بود چنانچه کلینتون رقیب نهایی مک کین شود مک کین به سهولت بر کرسی ریاست جمهوری تکیه خواهد زد چرا که چشم انداز خوبی در صورت انتخاب یک زن برای بالاترین مقام اجرایی ایالات متحده تصور نمی کنند، به هر طریق به نظر می رسد سیاستمدارانی پشت پرده مشغول گرم تر کردن رقابت های درون حزبی دموکرات ها می باشند، اینکه مک کین با خیالی آسوده ضمن انجام سفرهای داخلی و خارجی روز به روز بر محبوبیت خود می افزاید. مک کین به خوبی درک کرده است صرف جمهوریخواه بودن وی اقبال عامه را سبب نمی شود لذا در تاکتیکی حساب شده از سیاست های اقتصادی فعلی آمریکا انتقاد و تعدیل آن را خواستار شد هر چند که استراتژی جمهوریخواهان ایجاب می کند که مسیر جورج بوش طی شود.
هنری کیسینجر از صاحبنظران سیاست خارجی آمریکا در واکنش به عملکرد دولت بوش از فردای حادثه ۱۱سپتامبر اظهار داشت : ایالات متحده نباید با تکیه بر نیروی نظامی بر جهان مسلط شود زیرا که ناگزیر خواهد بود همواره برای چیره شدن بر مشکلات از راه اعمال قدرت اقدام کند و اگر این شیوه ادامه یابد سرانجام جامعه آمریکا به تنگ خواهد آمد و مانند بیشتر امپراتوریها پیش از آنکه از خارج زیر فشار قرار گیرد از درون فروخواهد ریخت .
از منظر جوزف نای و دیوید کوهن دو متفکر مکتب واقع گرایی:«بوش به همراه جمهوریخواهان قدرت سخت افزاری آمریکا را ارتقا بخشیدند ولی جنبه نرم افزاری آن را تضعیف نموده و نادیده گرفتند.» همین نحوه تعامل با جهان پیرامونی مسئله مورد نزاع دوحزب می باشد. سیاست خارجی کارآمد و حکومت دموکراتیک دو عنصر کلیدی و مورد تأیید هردو حزب است که باهدف گسترش ارزش ها وهنجارها وتحکیم منافع آمریکایی (مثل دست یازیدن به منابع انرژی، تحمیل قراردادهای تسلیحاتی به کشورهای دیگر به ویژه اعراب خلیج فارس) تعقیب می شود.
در پایان باید گفت با عنایت به روند انتخابات درون حزبی جمهوریخواهان و دموکرات ها، نحوه و روش های رقابتی ، مواضع اعلام شده ، تحریکات و پشتیبانی های صورت گرفته پیش بینی می شود : در رقابت های درون حزبی دموکرات ها به احتمال قوی باراک اوباما نسبت به کلینتون برتری خواهد یافت و با این فرض وی در رقابت با مک کین قرار خواهد گرفت . در این صورت ، عطف به وضعیت نابهنجار اقتصادی آمریکا ( کاهش ارزش دلار ، رفاه عمومی و...) و همچنین اوضاع سیاسی ( کاهش محبویبت حزب جمهوریخواه ، محقق نشدن شعارها و مواضع بین المللی بویژه در خصوص موضوعات مهم جهانی از جمله مباحث فلسطین ، لبنان ، عراق ، افغانستان وبا در نظر گرفتن بیماری مک کین نامزد حزب جمهوریخواه (سرطان پوست و ضربات روحی وجسمی ناشی از دوران اسارت در جنگ ویتنام) و همچنین عدم احساس رضایت ۳۹درصد مردم آمریکا نسبت به هدایت قوه اجرایی توسط یک شخص مسن ، حزب جمهوریخواه در شرایط نامطلوبی در رقابت انتخاباتی قرار گرفته و برای جبران کاستی ها وضعف هایش درصدد فضا سازی منفی نسبت به رقیب و توسل به لابی صهیونیست ها است.

ابراهیم رحمانی
منابع:
۱ـ سایت دیپلماسی ایرانی (بخش انتخابات آمریکا)
۲- دانشنامه ویکی پدیا
۳- تلکس خبرگزاری جمهوری اسلامی ( آذر ماه ۱۳۸۶ تا فروردین ۱۳۸۷)
۴- دایرة المعارف دموکراسی ـ نشر وزارت امور خارجه
۵- حکومت آینده امریکا ، دکتر زهرا نوع پرست ،دوماهنامه اطلاعات سیاسی - اقتصادی شماره ۲۰۳-۲۰۴
۶- نقش احزاب در سیاست خارجی امریکا،آیین کاپلان،مترجم حسن مهدویان،دوماهنامه اطلاعات سیاسی-اقتصادی شماره۲۳۸-۲۳۷
۷- id‎/com.newsweek
۸- ۲۰۰۸ election/.com.yahoo.news
۹-com/id.msn.msnbc. www
۱۰-com/delegatemap.demconvention. www

منبع : روزنامه ایران