کاهش نرخ سود به نفع اقتصاد

هرگاه حرفی از نرخ سود بانکی به میان می آید، مخالفان و موافقان آن همگی به صف می ایستند. آنها هرکدام برای بیان دیدگاه های خود ایده های متفاوتی دارند ولی باید توجه داشت که اکثریت جامعه با کاهش نرخ سود بانکی موافق اند. آنها اعتقاد دارند نرخ سود بانکی در ایران نیز باید مانند سایر کشورهای جهان سیر نزولی داشته باشد. این خواسته یی معقول و منطقی به شمار می آید که در اقتصاد ایران نیز باید به صورت کامل مراعات شود. در واقع می توان بیان داشت که سپرده گذاران و سرمایه گذاران خواسته بحقی دارند که تنها در کاهش نرخ سود بانکی تعریف می شود. شما اگر به سیستم بانک های بین المللی و نرخ سود کشورهای توسعه یافته نیز توجه کنید، متوجه می شوید همگی از این چارچوب پیروی می کنند یعنی آنها دنبال روشی می روند که سرانجام منجر به کاهش نرخ سود بانکی شود چرا که این کاهش نرخ سود بانکی می تواند در نهایت زمینه های رشد فعالیت های تولیدی را مهیا کند. به همین دلیل سرمایه گذاران به صورت متوالی در کشورهای توسعه یافته اخبار مربوط به نرخ سود بانکی را تعقیب می کنند چرا که آنان به این جریان اهمیت می دهند. این جریان در اقتصاد ایران نیز شکل گرفته است. یعنی هم شهروندان عادی و هم سرمایه گذاران می توانند از زوایای مختلف به کاهش نرخ سود بانکی نگاه کنند.
کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی یکی از آرزو های دیرینه مردم است و این اتفاق در بسیاری از کشور های دنیا و حتی کشور های همسایه ایران نیز به وقوع پیوسته است. این یک خواسته مشترک است ولی اگر در همین کشورها دقت کنید، متوجه می شوید چنین خواسته یی نیز با اصول و مبانی اقتصادی همساز شده است. یعنی کاهش نرخ سود بانکی با اصلی ترین مولفه اقتصاد یعنی تورم همراه می شود تا اقتصاد روندی طبیعی به خود گرفته باشد. اگر اصول اقتصادی یکسانی برقرار باشد، می توان به آینده اقتصاد نیز امید داشت ولی در غیر این صورت اگر تورم روند افزایشی داشته باشد و نرخ سود روند نزولی، نمی توان ادعا کرد که اقتصاد روندی معقول دارد. اگر کشور ها یی که نرخ سود تسهیلات بانکی را کاهش داده اند، بررسی کنیم مشاهده می شود نرخ سود تسهیلات بانکی آنها یک یا دو درصد بالا تر از نرخ تورم است و اختلاف زیادی میان نرخ تورم و نرخ سود تسهیلات بانکی وجود ندارد. فعالیت هایی که در مجلس هفتم صورت گرفت نیز با این فضا چندان تفاوتی نداشت. این مجلس به صورت دقیق از دولت درخواست کرد نرخ سود بانکی را با کلیت اقتصاد همراه کند. مجلس در قانون منطقی کردن نرخ سود تسهیلات بانکی دولت را مکلف کرده است نرخ سود تسهیلات بانکی را سالانه دو درصد کاهش دهد.
هدف از این قانونگذاری این بود که تا پایان برنامه چهارم توسعه نرخ سود تسهیلات بانکی تک رقمی شود و به زیر ۱۰ درصد کاهش پیدا کند. اما نکته یی که باید به آن اشاره کرد این است که از پیش مطرح شده بود به میزانی که نرخ سود تسهیلات بانکی کاهش پیدا می کند نرخ تورم نیز باید کاهش پیدا کند. اما به هر صورت اصل کار قدری با تردید همراه شد چرا که قانون برنامه چهارم خود به صورت دقیق به اجرا درنیامد تا باز هم کلیت کار زیر سوال برود. اما اکنون نیز یک افسوس همچنان باقی مانده است. در تعیین نرخ سود بانکی روند نزولی هیچ گاه لحاظ نشده است که این خود مشکلی برای اقتصاد به شمار می آید.
متاسفانه در کاهش نرخ تورم موفقیتی حاصل نشده است به طوری که یک کفه از ترازو را سبک می کنیم در حالی که کفه دیگر این ترازو سنگین تر می شود. بنابراین نمی توان انتظار داشت تعادلی در این رابطه به وجود آید چرا که نرخ تورم بالا تر از نرخ سود تسهیلات بانکی است.
البته کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی اگر با کاهش نرخ تورم همراه باشد مفید است. اگر کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی با کاهش نرخ تورم همراه نباشد و نتوان میان این دو تعادلی را ایجاد کرد این امکان وجود دارد که یک تنش در فضای اقتصادی جامعه به وجود آید و سیستم اقتصادی در کشور با مشکل مواجه شود.
برخی محافل می گویند که رئیس دولت شخصاً چنین نرخ سودی را به بانک مرکزی ابلاغ کرده است.
رئیس جمهوری در ابلاغ نرخ سود تسهیلات بانکی به بانک مرکزی مطمئناً از نظرات کارشناسان اقتصادی نیز بهره برده است و نظرات آنها را در تصمیم گیری های خود لحاظ کرده است اما آیا این نظرات کارشناسی صحیح بوده است یا خیر، می تواند جای بحث داشته باشد.
اعتقاد دارم کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی با این نرخ تورمی که در حال حاضر در ایران وجود دارد نمی تواند بیماری اقتصاد را درمان کند و قطعاً به این بیماری اقتصادی دامن خواهد زد و حتی ممکن است مشکلاتی را نیز برای تولید کنندگان ایجاد کند. کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی قطعاً به نفع تولید کنندگان خواهد بود که همیشه از آن حمایت شده است اما در حال حاضر و با نرخ تورمی که وجود دارد تولید کنندگان از کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی نه تنها حمایت نمی کنند بلکه از کاهش آن در شرایط کنونی ابراز نا رضایتی می کنند.

محمد شاهی عربلوہ
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس هفتم

منبع : روزنامه اعتماد