تاملی در مورد عصمت فاطمه زهرا علیها السلام

بنام معصوم خالق معصوم
با چند تن از برادران اهل سنت که بحث داشتم به این مطلب می رسیدیم که آنها اعتقادی به عصمت فاطمه زهرا علیها السلام ندارند ولی ایشان را والا مقام میدانند
بله کلید مهمی که این مشکل(وجود یا عدم وجود انحراف در صدر اسلام) را میگشاید همین نکته است پس بر آن شدم که بر این مطلب بپردازم
نکته ای که اینجا باید ذکر شود این است که معصومیت یک فرد(غیر امام) را نمیتوان با دلیل عقلی ثابت کرد اما میتوان گفت محال عقلی نیست که افرادی غیر از پیامبر معصوم باشند به این مثال توجه کنید(با عرض معذرت ) آیا ممکن است کسی بلا تشبیه مدفوع را حتی یکبار با اختیار خود بخورد مسلم است یک انسان بخاطر فهم خباثت این کار حتی به آن فکر هم نمیکند حال چه محالی روی میدهد که کسی به خاطر فهم بالای خود از بدی گناه حتی یکبار هم به گناه دست نزند پس محال نیست که کسی در عمر خود گناه نکند.
اما دلیل بر عصمت فاطمه زهرا علیها السلام
الف) ایه تطهیر(احزاب/۳۳) : .... در این آیه آمده که خداوند میخواهد شما اهل بیت را از رجس دور کند و شما را پاک کند پاک کردنی مخصوص
در این آیه چند نکته است
۱) در معنای رجس باید گفت که به معنای پلیدی است و چون خداوندپلیدی را مطلق آورده پس شامل همه پلیدی ها میشود که اگر نگوییم مکروه و ترک مستحب راشامل میشود حتما حرام و ترک واجب را شامل میشود.
۲) آیه بعد از دور کردن از رجس (که خود نوعی پاکی است ) با تاکید دیگری میفرماید که شما را پاک میکنم و در تاکید سوم با آوردن مفعول مطلق میفرماید این یک پاک کردن معمولی نیست بلکه مخصوص و با رتبه بالایی است
با توجه به معنای رجس و این همه تاکید بر پاکی شما بگویید آیا عصمت ثابت نمیشود بله به نظر من این نوع پاکی که خداوند خواسته همان عصمت(دوری از گناه ) است
۳) نکته بعد این است که اهل بیت منظور در آیه چه کسانی هستند .بعضی گفته اند که منظور همسران پیامبر صلی الله است چون ابتدای آیه به ایشان اختصاص دارد اما به چند دلیل این استناد اشتباه است
۳-۱) در ابتدای آیه ضمیرها همه جمع مونث است اما در این قسمت آیه ضمیرها جمع مذکر است پس معلوم میشود خطاب قرآن عوض شده است و کسان دیگری مد نظر است.
۳-۲) به نقل از المیزان// ما هیچ دلیلی در دست نداریم که جمله إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ ... همراه این آیات نازل شده است، بلکه از روایات به خوبی استفاده می‏شود که این قسمت جداگانه نازل گردیده، امام به هنگام جمع آوری آیات قرآن در عصر پیامبر یا بعد از آن در کنار این آیات قرار داده شده است(پس موضوع دو قسمت متفاوت است)
۳-۳)احادیث زیادی نقل شده که شان نزول آیه را برای پنچ تن آل عبا میداند
● تفسیر نمونه :
ولی روایات فراوانی در دست داریم که نشان می‏دهد آیه مخصوص این بزرگواران است، و همسران در این معنی داخل نیستند هر چند از احترام متناسب برخوردارند. اینک بخشی از آن روایات را ذیلا از نظر می‏گذرانیم
الف: روایاتی که از خود همسران پیامبر ص نقل شده و می‏گوید
" هنگامی که پیامبر ص سخن از این آیه شریفه می‏گفت، ما از او سؤال کردیم که جزء آن هستیم فرمود: شما خوبید اما مشمول این آیه نیستید! از آن جمله روایتی است که" ثعلبی" در تفسیر خود از" ام سلمه" نقل کرده که پیامبر ص در خانه خود بود که فاطمه ع پارچه حریری نزد آن حضرت آورد، پیامبر ص فرمود: همسر و دو فرزندانت حسن و حسین را صدا کن، آنها را آورد، سپس غذا خوردند بعد پیامبر ص عبایی بر آنها افکند و گفت
اللهم هؤلاء أهل بیتی و عترتی فاذهب عنهم الرجس و طهرهم تطهیرا
"خداوندا اینها خاندان منند، پلیدی را از آنها دور کن، و از هر آلودگی پاکشان گردان" و در اینجا آیه "إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ" نازل شد ... من گفتم آیا من هم با شما هستم ای رسول خدا!، فرمود:" انک الی خیر" " تو بر خیر و نیکی هستی" (اما در زمره این گروه نیستی) »
و نیز" ثعلبی" خود از" عایشه" چنین نقل می‏کند:" هنگامی که از او در باره جنگ جمل و دخالت او در آن جنگ ویرانگر سؤال کردند (با تاسف) گفت
این یک تقدیر الهی بود!، و هنگامی که در باره علی ع از او سؤال کردند چنین گفت
آیا از من در باره کسی سؤال می‏کنی که محبوبترین مردم نزد پیامبر ص بود، و از کسی می‏پرسی که همسر محبوبترین مردم نزد رسول خدا ص بود، من با چشم خود، علی و فاطمه و حسن و حسین را دیدم که پیامبر ص آنها را در زیر لباسی جمع کرده بود و فرمود:
خداوندا! اینها خاندان منند و حامیان من، رجس را از آنها ببر و از آلودگیها پاکشان فرما، من عرض کردم ای رسول خدا آیا من هم از آنها هستم؟ فرمود:
دور باش، تو بر خیر و نیکی هستی" (اما جزء این جمع نمی‏باشی) »
این گونه روایات با صراحت می‏گوید که همسران پیامبر ص جزء عنوان اهل بیت در این آیه نیستند
ب: روایات بسیار فراوانی در مورد حدیث کساء به طور اجمال وارد شده که از همه آنها استفاده می‏شود، پیامبر ص، علی و فاطمه و حسن و حسین را فرا خواند- و یا به خدمت او آمدند- پیامبر عبایی بر آنها افکند، و گفت
خداوندا! اینها خاندان منند، رجس و آلودگی را از آنها دور کن، در این هنگام آیه إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ نازل گردید
دانشمند معروف حاکم حسکانی نیشابوری در" شواهد التنزیل" این روایات را به طرق متعدد از راویان مختلفی گرد آوری کرده است
در اینجا این سؤال جلب توجه می‏کند که هدف از جمع کردن آنها در زیر کساء چه بوده؟
گویا پیامبر ص می‏خواسته است کاملا آنها را مشخص کند و بگوید آیه فوق، تنها در باره این گروه است، مبادا کسی مخاطب را در این آیه تمام بیوتات پیامبر ص و همه کسانی که جزء خاندان او هستند بداند
حتی در بعضی از روایات آمده است که پیامبر ص سه بار این جمله را تکرار کرد:" خداوندا اهل بیت من اینها هستند" پلیدی را از آنها دور کن"
(اللهم هؤلاء أهل بیتی و خاصتی فاذهب عنهم الرجس و طهرهم تطهیرا)
ج) در روایات فراوان دیگری می‏خوانیم: بعد از نزول آیه فوق، پیامبر ص مدت شش ماه، هنگامی که برای نماز صبح از کنار خانه فاطمه (سلام اللَّه علیها)
می‏گذشت صدا می‏زد
الصلاة یا اهل البیت! إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً
"هنگام نماز است ای اهل بیت!، خداوند می‏خواهد پلیدی را از شما اهل بیت دور کند و شما را پاک سازد"
در روایت دیگری که از" ابو سعید خدری" از پیامبر ص نقل شده می‏خوانیم:" پیامبر این برنامه را تا هشت یا نه ماه ادامه داد
حدیث فوق را" ابن عباس" نیز از پیامبر ص نقل کرده است
این نکته قابل توجه است که تکرار این مساله در مدت شش یا هشت یا نه ماه به طور مداوم در کنار خانه فاطمه ع برای این است که مطلب را کاملا مشخص کند تا در آینده تردیدی برای هیچکس باقی نماند که این آیه تنها در شان این گروه نازل شده است به خصوص اینکه تنها خانه‏ای که در ورودی آن در مسجد پیامبر ص باز می‏شد، بعد از آنکه دستور داد درهای خانه‏های دیگران به سوی مسجد بسته شود در خانه فاطمه بود و طبعا همیشه جمعی از مردم به هنگام نماز این سخن را در آنجا از پیامبر می‏شنیدند (دقت کنید)
با اینحال جای تعجب است که بعضی از مفسران اصرار دارند که آیه مفهوم عامی دارد و همسران پیامبر ص نیز در آن وارد هستند، هر چند اکثریت علمای اسلام اعم از شیعه و اهل سنت آن را محدود به این پنج تن می‏دانند
د) روایات متعددی از" ابو سعید خدری" صحابی معروف نقل شده که با صراحت گواهی می‏دهد" این آیه تنها در باره همان پنج تن نازل شده است" (نزلت فی خمسة: فی رسول اللَّه و علی و فاطمه و الحسن و الحسین (ع)
از مجموع آنچه گفتیم چنین نتیجه می‏گیریم که منابع و راویان احادیثی که دلالت بر انحصار آیه به پنج تن می‏کند به قدری زیاد است که جای تردید در آن باقی نمی‏گذارد تا آنجا که در شرح" احقاق الحق" بیش از هفتاد منبع از منابع معروف اهل سنت گرد آوری شده، و منابع شیعه در این زمینه از هزار هم می‏گذرد «۲» نویسنده کتاب" شواهد التنزیل" که از علمای معروف برادران اهل سنت است بیش از ۱۳۰ حدیث در این زمینه نقل کرده است
از همه اینها گذشته پاره‏ای از همسران پیامبر ص در طول زندگی خود به کارهایی دست زدند که هرگز با مقام معصوم بودن سازگار نیست، مانند ماجرای جنگ جمل که قیامی بود بر ضد امام وقت که سبب خونریزی فراوانی گردید و به گفته بعضی از مورخان تعداد کشتگان این جنگ به هفده هزار نفر بالغ می‏شد
این بود دلیل اول ما
ب) دلیل دوم : احادیثی که مضمون آنها این است که خشم و رضایت فاطمه زهرا علیها السلام خشم و رضایت خدا و رسول است
علامه امینی در کتاب فاطمه زهرا علیها السلام نام ۵۰ تن از علمای اهل سنت را که این قبیل احادیث را در کتابهایشان آورده اند ذکر کرده اند
حال به بیان نکته ها میپردازیم
۱) این احادیث در حوزه برخورد با افراد بسیار گویا است که ایشان بر هر که خشم بگیرد آن خشم حق است و همینطور در رضایت
این احساسات مبنای صحیح و حقیقی دارد و از روی عواطف زنانه نیست چون مثل خشم و رضای رسول و خدا گرفته شده و رسول و خدا بی دلیل خشم نمیگیرند و راضی نمیشوند
((البته همین قسمت برای اثبات برحق نبودن خلفای اولیه کافی است چون مسلم تاریخی است که ایشان از ابوبکر و عمر ناراحت بود که اول در جلسه عیادت راه ندادند و بعد از وساطت علی علیه السلام آمدند بعد فاطمه زهرا علیها السلام در جلسه عیادت بیان کردند که خدا را شاهد میگیرم که شما مرا به غضب دراوردید و رضایت مرا فراهم نکردید(الامامه و سیاسه ج۱ص ۱۴ وکفایه الطالب باب ۹۹) و در خطبه مسجد نبی هم ابراز ناراحتی و انحراف به صراحت آمده(خطبه در کنز العمال /بلاغات النساء/مستدرک حاکم/ میزان الاعتدال/ مسند احمد/اسد الغابه/سیره حلبیه و... امده) و همینطور مطلبی که بعنوان پنهان آشکار کننده اوردیم دلیل دیگری بر ناراحتی است )
حال شما بگویید کسی که خدا و رسول از او خشمگین باشند متواند خلیفه باشد و آیا بر حق است
سوال : دوستان اهل سنت پرسیدند ناراحتی در بین نبوده حتی امام علی علیه السلام دختر خود را به عمر دادند . من میگویم
▪ اولا : ازدواج میتواند به دلایل متفاوت باشد یا بر اثر ملاحظاتی باشد مثل ازدواجهای پیامبر (صلی الله علیه و آله و صحبه)
▪ دوما : صرف هر ازدواجی حتما دلیل فضل طرف نیست بلکه در تاریخ همسران خوب و بد را کنار هم داریم مثل زن لوط و نوح نبی علیهم السلام و امام حسن و امام جواد علیهم السلام
▪ سوما : اگر این ازدواج را هم دلیلی بدانیم باز در مقابل دلیل های مقابل ارزشی ندارد و ساقط میشود چون قوت این قسم بسیار بیشتر است.
بله با ظاهر حدیث به تنهایی میتوان به این هدایت رسید که آیا انحرافی بوده یا نه))
حال به اصل بحث برمیگردیم
حدیث علاوه بر اینکه در حوزه برخورد فاطمه زهرا علیها السلام با افراد نافذ است بلکه در بقیه ابعاد زندگی ایشان یک تضمین است برای راستی و دوری از کجی (عصمت)
● چند مقدمه
۱) گناه از نظر دین یعنی انسان با اراده کاری را انجام دهد ویا کاری را ترک کند که خدا و رسول به آن کار یا ترک آن راضی نباشند البته در درجه شدید(نه مثل کار مکروه)
۲) انسان برای انجام هر کاری باید ابتدا به آن کار میل پیدا کند و به آن راضی شود سپس انجام دهد( البته شاید این رضایت اشتباهی یا طبق شرایطی خاص باشد اما در هر حال رضایت است)
پس رضایت با انجام یا ترک کاری مساوی است (البته در حال اختیار که مورد بحث ماست)
پس اگر رضایت فاطمه زهرا علیها السلام منطبق با رضایت خدا و رسول باشد افعال ایشان منطبق با افعال خدا و رسول است یعنی فاطمه زهرا علیها السلام هیچگاه به گناه راضی نمیشود چون خدا و رسول هیچگاه به آن راضی نمیشوند
پس فاطمه زهرا علیها السلام معصوم است همانگونه که رسول الله (صلی الله علیه و آله و صحبه) معصوم بود
این است فاطمه ای که ما می شناسیم
حال اگر با این فاطمه به صدر اسلام برویم می ببینیم رهرو واقعی اسلام کیست و منحرف کننده کیست آن موقع است که در این زمان فاطمی عمل میکنیم وبا تمام وجود به دفاع از ولایت می پردازیم.

علی اکبر باباخانی