تولید ثروت

آیا ایران کشور ثروتمندی است؟ پاسخ غالب ایرانیان به این سوال مثبت است چرا که استدلال می کنند با توجه به ویژگی های جغرافیایی و جمعیتی و برخورداری از منابع غنی نفت و گاز و... و نیروی انسانی آموزش دیده و متخصص ایران کشور ثروتمندی است اما متاسفانه و سوگمندانه باید گفت حتی اگر روزگارانی این استدلال درست بوده و ذهن غالب ایرانیان را آلوده است در گذر زمان و به ویژه در سال های اخیر به شدت رنگ باخته و می توان گفت در روزگار کنونی قطعاً این مدعا نادرست است.
دلیلش هم بسیار روشن است و آن اینکه در عالم بسیاری کشورها وجود دارند که هیچ یک از ویژگی ها و امتیازات ایران را ندارند اما بسیار ثروتمندتر از ایرانند و درآمد سرانه شهروندانشان چند و چندین برابر شهروندان ایرانی است،در دوران رقابت نفس گیر جهانی تنها کشورهایی می توانند در قافله توسعه جای گیرند که محور همه سیاستگذاری ها و فعالیت هایشان «تولید ثروت» باشد و همه امکانات بالقوه و بالفعل خود را در جهت زایش هرچه بیشتر سازمان و سامان دهند. منابع طبیعی غنی اگر به سرمایه ای برای «تولید ثروت» تبدیل نشود خود مایه مصیبت و تنبلی و بیماری های بسیار دیگر خواهد شد.
نیروی انسانی آموزش دیده و متخصص اگر جایگاه شایسته خود را در نظام سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و تولیدی جامعه نیابد یا دچار یاس و دلمردگی و هرزروی و... می شود یا راه خود را به خارج می جوید تا جایگاه شایسته خود را در عرصه جهانی بیابد و جمعیت که خود می تواند عامل رشد و توسعه باشد در غیاب «تولید ثروت» با ابتلای به فقر و بیکاری و... خود مصیبت و لشکر ذخیره آشوب و نیروی مصرف کننده و ضد رشد می شود. تجربه های بشری و جهانی که پیش روی ما است به خوبی اثبات گر این موضوع است که اگر از امکانات و فرصت ها در جهت «تولید ثروت» استفاده نشود همه این امکانات و فرصت ها می تواند به ضد تولید تبدیل شده و به دور باطل فقر و عقب ماندگی در کشور دامن زند. به نظر می رسد به رغم وضوح آنچه آمد و تکرار بسیار این گزاره ها از زبان مقامات حکومتی و نیروهای اجتماعی اعم از چپ و راست و اصلاح طلب و محافظه کار و... به گونه ای که گویی نوعی اجماع فکری در این زمینه در ایران وجود دارد و هیچ فرد یا گروهی را نمی توان یافت که از ناکارآمدی اقتصاد ایران در پاسخگویی به نیاز اشتغال و رفع فقر و بهبود معیشت اکثریت شهروندان ننالد اما گیر و گره اصلی آنجاست که به نظر این نویسنده ایده «تولید ثروت» نه تنها به صورت عینی و عملی که حتی به صورت ذهنی و نظری در میان غالب تصمیم سازان و تصمیم گیران و نیروهای فکری و سیاسی و اجتماعی ما پذیرفته شده نیست. نگاه غالب ما ایرانیان به طور تاریخی و فرهنگی نسبت به ثروت و ثروتمندی منفی است در حالی که اساس و پایه دنیای جدید و صنعتی بر ثروت و ثروتمندی استوار است و در قافله اقتصاد و سیاست جهانی تنها کشورهایی می توانند عرض اندام کنند که به لحاظ شاخص های اقتصادی در جایگاه برتر بوده و بتوانند در سایه رفاه اقتصادی ،رضایتمندی بیشتر شهروندان را نسبت به نظام سیاسی حاکم جلب کنند.
پذیرش ایده «تولید ثروت» گام بلندی در نحوه سازمان و سامان اداره کشور به شمار می رود که خصوصی سازی و مقررات زدایی و آزادسازی و... بخشی از اصلاحات مورد نیاز در این باره است اما مهمتر از اجرای این سیاست ها و اقدامات، نهادسازی های حقوقی و سیاسی مرتبط با این ایده است و قطعاً تا زمانی که این نهادسازی ها انجام نگیرد تحقق این ایده در تعلیق باقی مانده و کشور همچنان در دام اقتصاد نفتی بیمار و رنجور می ماند.
آنچه تجربه جهانی به ما می آموزد اینکه اصلی ترین بستر حقوقی و نهادی «تولید ثروت» به نظام مالکیت قانونی مرتبط است به گونه ای که حق مالکیت را برای هر شهروند تامین و تضمین کند و در عین حال با کمترین هزینه معاملاتی امکان تبدیل دارایی های فیزیکی و امکانات موجود را به سرمایه و به کارگیری در تولید فراهم آورد. ایران می تواند کشور ثروتمندی شود به گونه ای که در منطقه و حتی جهان جایگاه برتری را به خود اختصاص دهد به شرطی که ایده «تولید ثروت» به لحاظ ذهنی و عینی پذیرفته شده و اداره کنندگان حکومت به الزامات و پیامدهای چنین ایده ای در اجرا و عمل تن در دهندوپایبند باشند.

علی مزروعی

منبع : متولد ماه مهر