جلوگیری از انفجار با «تکتورنا»

اولین داروی خانواده آنتاگونیست‌های مستقیم رنین که برای درمان پرفشاری خون تجویز می‌شوند، بیش از یک دهه است که وارد بازار دارویی جهان شده است. در کنار مهارکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین و مهارکننده‌های کانال کلسیم، داروهای گروه آنتاگونیست مستقیم رنین، انتخاب تازه‌ای برای کنترل یکی از شایع‌ترین بیماری‌های کشورهای پیشرفته و صنعتی است. هر چند که داروهای مهارکننده گیرنده آنژیوتانسین در مقایسه با رقبا گران‌قیمت‌ترند، به تدریج جای خود را در بازار پیدا کرده‌اند. در این مقاله به اولین دارو از خانواده آنتاگونیست‌های مستقیم رنین، یعنی «آلیسکایرن» (Aliskiren) با نام تجاری «تکتورنا» (Tekturna) پرداخته شده و فارماکولوژی، مطالعات بالینی و نتایج حاصل از مقایسه اثر مصرف دارو در بیماران گوناگون مطرح خواهد شد.
● فارماکولوژی
«آلیسکایرن» که آنتاگونیست مستقیم رنین است، جلوی تبدیل شدن ‌آنژیوتانسینوژن به آنژیوتانسین یک را می‌گیرد. این اثر مشابه فعالیت مهارکننده‌های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین و مهارکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین است. آلیسکایرن حداقل جذب دهانی (در حدود ۵/۲ درصد) را دارد و نیمه عمر پلاسمایی آن نزدیک به ۲۴ ساعت است.
● تداخلات دارویی
«آلیسکایرن» برای درمان پرفشاری خون، به تنهایی یا همراه با سایر ترکیبات متداول در درمان این بیماری تجویز می‌شود. آلیسکایرن باید روزانه و ترجیحا در ساعات معینی مصرف شود. دوز شرع آلیسکایرن در بیماران ۱۵۰ میلی‌گرم است که در صورت نیاز، به دوزاژ ۳۰۰ میلی‌گرم در روز افزایش می‌یابد. دوزاژ بالاتر از ۳۰۰ میلی‌گرم آلیسکایرن با هدف کنترل بهتر پرفشاری خون، سودبخش نیست و توصیه نمی‌شود.
● هشدار به بیماران
هنگام تجویز آلیسکایرن برای بیماران باید همان نکات هشداردهنده‌ای را که برای تجویز سایر داروهای موثر بر سیستم رنین- آنژیوتانسین به بیماران گوشزد می‌کنیم، به یاد داشته باشیم. همانند داروهای خانواده مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین و مهارکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین، آنتاگونیست‌های مستقیم رنین ممکن است سبب بروز آنژیوادم شدید یا تورم زیرجلدی شوند. این مشکل ممکن است برای هر عضوی از بدن اتفاق بیفتد. در مواردی که حلق، حنجره، زبان یا دهان درگیرند، درمان بیمار در شرایط اورژانس الزامی است. افزایش سطح پتاسیم سرم نیز در مصرف‌کنندگان این داروها شایع است. ترکیب درمانی هر کدام از این خانواده‌های دارویی خطر افزایش سطح خونی پتاسیم را بیشتر از مصرف هر کدام به تنهایی افزایش می‌دهد.
در زنان باردار، تجویز هر کدام از داروهایی که به طور مستقیم روی سیستم رنین- آنژیوتانسین اثر می‌کنند، ممنوع است. احتمال مسمومیت جنینی به دنبال مصرف مهارکننده‌های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین و مهارکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین در سه ماهه دوم و سوم بیشتر است. به نظر می‌رسد که همین وضعیت درباره آنتاگونیست‌های مستقیم رنین نیز صدق می‌کند. شایع‌ترین عارضه جانبی آلیسکایرن عبارتند از اسهال خفیف که اغلب طی چند هفته اول مصرف دارو برطرف می‌شود.
● مطالعات بالینی
اثربخشی آلیسکایرن در درمان پرفشاری خون به تنهایی و در مقایسه با سایر داروهای کاهنده فشارخون در مطالعات بالینی متعددی ارزیابی شده است که برخی از آنها به شرح زیرند:مونوتراپی با آلیسکایرن: آثار کاهنده فشارخون آلیسکایرن، در شش مطالعه بالینی تصادفی دو سوکور با استفاده از دارونما در مدت هشت هفته در بیماران مبتلا به اشکال خفیف تا متوسط پرفشاری خون بررسی شده است. در این مطالعات بالینی به مجموع ۲۷۳۰ بیمار دوزاژ ۷۵ تا ۶۰۰ میلی‌گرم از دارو و ۱۲۳۱ بیمار، دارونما دریافت کردند. در تمام بیماران دریافت‌کننده آلیسکایرن پس از دو هفته درمان، کاهش فشارخون مشاهده شد و به نظر می‌رسد که دوز موثر این دارو برای بیماران ۱۵۰ تا ۳۰۰ میلی‌گرم باشد.
تجویز آلیسکایرن همراه با هیدروکلرتیازید: در مجموع کاهش فشارخون در بیماران تحت درمان با آلیسکایرن و هیدروکلرتیازید بیشتر از دریافت‌کنندگان آلیسکایرن به تنهایی بود.تجویز آلیسکایرن همراه با والزارتان: ترکیب این دو دارو در ۱۷۹۷ بیمار مبتلا به فشارخون بدون عارضه برای مدت هشت هفته تجویز شد. گروهی از بیماران ۱۵۰ میلی‌گرم آلیسکایرن، گروهی دیگر ۱۶۰ میلی‌گرم والزارتان و گروه سوم ترکیب شامل ۱۵۰ میلی‌گرم آلیسکایرن و والزارتان، اثر ضدفشارخونی هر کدام از این داروها به تنهایی را تقویت می‌کند. تجویز همزمان آلیسکایرن و رامیپریل: نتایج نشان دادند که تجویز همزمان دو دارو به مراتب از مصرف هر کدام به تنهایی در درمان پرفشاری خون موثرتر است.
● هزینه‌ها
آلیسکایرن داروی بسیار گرانی برای درمان پرفشاری خون است. هزینه مصرف روزانه ۱۵۰ میلی‌گرم آن در هر ماه در حدود ۷۰ دلار و در صورت تجویز دوز ۳۰۰ میلی‌گرمی، هزینه دارویی ماهیانه ۹۰ دلار تخمین زده شده است.

دکتر شیرین میرزازاده

منبع : هفته نامه سپید