درد سر‌ها برطرف می‌شوند!

نزدیک به ۱۸ درصد زنان و ۶ درصد مردان هر جامعه به نوعی از سردردهای مکرر رنج می‌برند. متاسفانه بسیاری از این موارد تشخیص داده نمی‌شوند و یا درمان نشده باقی می‌مانند. سردرد، اثرهای منفی متعددی بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی جوامع دارد. در این مقاله به معرفی درمان‌های میگرن و روش‌های جدید مطرح برای رهایی از این نوع سردرد می‌پردازیم.
انجمن بین‌المللی سردرد، روش طبقه‌بندی خاصی را برای شناخت سردرد پیشنهاد کرده است. به طور کلی سردرد به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم‌بندی می‌شود. سردردهای اولیه در نتیجه مشکلات نورولوژیک اولیه و بدون علت مشخص ایجاد می‌شوند و شامل میگرن، سردردهای تنشی، سردرد کلاستر و سفالالژی اتونومیک تری‌ژمینال است. سردردهای ثانویه علت کاملا مشخصی دارند. ضربه‌های ناحیه سر و گردن، عفونت، ابتلا به اختلالات عروقی ناحیه سر یا گردن، اختلالات غیر عروقی داخل جمجمه‌ای، اختلالات روانی و به طور کلی مشکلات ناحیه سر، گردن، چشم، گوش، بینی، سینوس‌ها، دندان‌ها و دهان و صورت، سردرد ثانویه ایجاد می‌کنند.
● سردرد میگرنی
شیوع میگرن در دختران و پسران نابالغ یکسان است ولی در بالغان مونث، شیوع بیشتری دارد، به‌طوریکه در زنان سه برابر شایع‌تر از مردان است. میگرن از یک لغت یونانی به معنای «‌درد در یک قسمت سر» گرفته شده است. سازمان جهانی بهداشت هم میگرن را در جایگاه نوزدهم بیماری‌های ناتوان کننده در جهان قرار داده است. میگرن، چهار مرحله دارد که عبارتند از
▪ پرودروم (پیش حمله)
▪ اورا
▪ سردرد
▪ پُست دروم (پس از حمله).
همه مبتلایان به میگرن هر چهار فاز آن را تجربه نمی‌کنند. عوامل متعددی را در بروز حمله میگرن دخیل می‌دانند که شامل
▪ استرس و تغییرات روانی (افسردگی، اضطراب)
▪ تغییرات هورمونی (قاعدگی، بارداری و مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری)
▪ تغییرات جوی
▪ تغییرات رطوبت محیط
▪ کم‌خوابی
▪ تغییر وضعیت نور
▪ صدا و تغذیه
▪ غذاهای حاوی مونوسدیم گلوتامات
▪ الکل
▪ غذاهای حاوی تیرامین
▪ شکلات
▪ کافئین
▪ نتیرات‌ها
● درمان‌های دارویی میگرن
فقط نیمی از بیماران میگرنی برای رهایی از درد، دارو طلب می‌کنند و تنها نیمی از این جمعیت به درستی بیماری‌شان تشخیص داده می‌شود. هدف از دارودرمانی میگرن، رهایی از درد و نیز کاهش دفعات عود حمله است. به هر حال، هرگونه علامت درمانی میگرن، چه دارو از فهرست داروهای نسخه‌ای باشد و چه داروهای غیرنسخه‌ای، نباید بیشتر از دو بار در هفته تجویز شوند.
▪ دارو درمانی حملات حاد و خفیف
در اواخر دهه ۱۹۹۰، «تریپتان‌ها» در درمان مراحل اولیه میگرن حاد با شدت درد متوسط و شدید، موثر تشخیص داده‌شدند. همچنین این ترکیبات برای مبتلایان به میگرن خفیف تا متوسط که به خوبی به درمان با NSAIDs پاسخ نداده بودند، تجویز می‌شد. به تازگی مطالعه‌ای نشان داده است که تجویز هم‌زمان سوماتریپتان و ناپروکسن از تجویز هر کدام از این دارو به تنهایی، موثرتر است. سوماتریپتان به شکل خوراکی، شیاف، تزریقی و اسپری بینی موجود است. مصرف خوراکی تریپتان‌ها، باعث شروع اثر ضددردی آن در طی نیم ساعت و استفاده از شکل تزریقی آن، شروع اثری در کمتر از ۱۵ دقیقه دارد. تریپتان‌ها مانند مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز به‌وسیله آنزیم مونوآمین اکسیداز متابولیزه می‌شوند. بنابراین مصرف هم‌زمان تریپتان‌ها و مهارکننده‌های MAO-A منجر به افزایش سطح خونی تریپتان‌ می‌شود. همچنین مصرف تریپتان‌ها در مبتلایان به بیماری‌های ایسکمیک قلبی، ممنوع است. مصرف هم‌زمان تریپتان‌ها و داروهای ضدافسردگی مانند SSRIs و SNRIs ممکن است باعث سندروم سروتونین شوند. داروهایی مانند «ارگوتامین» و «دی‌هیدروارگوتامین»، مهار کننده آلفا- آدرنرژیک‌اند و باعث انقباض عضلات صاف عروق داخل جمجمه‌ای می‌شوند. بنابراین در درمان میگرن متوسط تا شدید کاربرد دارند.
در حملات خفیف میگرن، استفاده از داروهای ضددرد به تنهایی یا همراه با کافئین توصیه می‌شود. کافئین برای افزایش جذب ‌دارو و اثربخشی بیشتر تجویز می‌شود. اکسیدرین (Excedrin) ویژه میگرن شامل استامینوفن، آسپرین و کافئین است. NSAIDs هم باعث کاهش آزادسازی سروتونین می‌شوند و می‌توانند همراه با تریپتان‌ها تجویز شوند. ضددردهای نارکوتیک در درمان دردهای شدید به کار می‌روند.
● پیشگیری از میگرن
انتخاب دارو برای پیشگیری از میگرن بر اساس میزان عوارض جانبی در مصرف طولانی مدت دارو است. داروهای ضدتشنج برای این منظور، اولین گزینه می‌باشند، به‌طوریکه «توپیرامات» برای پیشگیری از میگرن بزرگسالان از سوی FDA مورد تایید قرار گرفته است. شایع‌ترین عارضه جانبی مصرف آن، کاهش سطح خونی بیکربنات و افزایش خطر اسیدوزمتابولیک، افزایش تعداد تنفس و ضعف است. در مصرف‌کنندگان این دارو، دریافت مایعات کافی برای به حداقل رساندن خطر تشکیل سنگ‌های کلیوی توصیه می‌شود. سایر عوارض عبارتند از:
▪ بی‌اشتهایی
▪ تهوع
▪ اسهال
▪ کاهش وزن.
«اسیدوالپروئیک» نیز برای پیشگیری از میگرن مورد تایید است و می‌توان آن را برای مدت دو الی سه هفته مصرف کرد تا به اثرهای مفیدش دست یافت. عوارض ناخواسته مصرف این دارو عبارتند از افزایش وزن و خواب‌آلودگی.
● جایگاه دیگر داروها
استفاده از بتابلاکرها در درمان میگرن از دهه ۱۹۶۰ متداول شد. مصرف این گروه داروها برای مدت ۴ الی ۶ هفته برای رسیدن به اثرهای درمانی لازم است. «تایمولول» و «پروپرانولول» نیز از سوی FDA برای پیشگیری از میگرن مورد تایید قرار گرفته‌اند، اما مطالعات به نفع اثربخشی بیشتر پروپرانولول در مقایسه با تایمولول است. داروهای گروه مسدودکننده‌های کانال‌های کلسیمی نیز با ثابت کردن وضعیت غشای عروقی، از اتساع بیش از حد آنها جلوگیری می‌کنند. برای رسیدن به اثربخشی مطلوب آنها نیز مصرف حداقل دو ماه لازم است. داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای و سم بوتولینوم تیپ A نیز برای پیشگیری از حملات میگرن کاربرد دارند. ترکیباتی مانند ریبوفلاوین، کوآنزیم Q۱۰، مگنزیوم و ملاتونین به عنوان درمان کمکی میگرن توصیه می‌شوند.

منبع : هفته نامه سپید