داروهایی به شیرینی دیابت

● مدیریت دارودرمانی در دیابت
دیابت قندی (Diabetes Mellitus)در بسیاری از کشورهای توسعه یافته یک اپیدمی است. در سال ۲۰۰۵، ۸/۲۰ میلیون نفر (۷‌درصد کل جمعیت) به دیابت مبتلا بودند که از این تعداد، ۲/۶ میلیون نفر هنوز از بیماری خود بی‌اطلاعند و ۵/۱ میلیون نفر جوانان بالای ۲۰ سال هستند.با توجه به آمارهای ارایه شده از سوی مرکز کنترل و پیشگیری از دیابت (CDC)، کل هزینه تخمین زده شده برای بیماری دیابت در سال ۲۰۰۲، ۱۳۲ میلیارد دلار بوده است. برطبق آمارها، یک نفر از هر سه کودک متولد شده در سال ۲۰۰۰، به بیماری دیابت مبتلا خواهد شد و دیابت شایع‌ترین بیماری جهان خواهد بود. بر این اساس، هزینه‌های مرتبط با دیابت تا سال ۲۰۱۰ میلادی، ۱۵۶ میلیارد دلار و تا سال ۲۰۲۰ میلادی، ۱۹۲ میلیارد دلار آمریکا تخمین زده شده است.
● درمان‌های دیابت
انجمن دیابت آمریکا (ADA)، کنترل قندخون را مهم‌ترین استراتژی برای کاهش عوارض ناشی از این بیماری و هموگلوبین A۱C را ارزشمندترین ابزار اولیه برای کنترل دیابت می‌داند. هموگلوبین A۱C هدف از سوی ADA، کمتر از ۷ درصد تعیین شده است اما مقدار هموگلوبین A۱C کمتر از ۶ درصد در افرادی که خطر وقوع هایپوگلیسمی آنها را تهدید نمی‌کند، مناسب‌تر است. درمان دیابت نوع دو به طور معمول قدم به قدم است. پزشکان در مرحله اول، درمان‌های غیردارویی یعنی تغییر عادات زندگی و کاهش میزان هایپرگلیسمی و چاقی را توصیه می‌کنند. اما در اغلب بیماران این تکنیک‌ها چندان جوابگو نیستند و همراه کردن درمان‌های دارویی برای رساندن گلوکز به میزان مطلوب ضروری است. قدم بعدی، شروع داروهای ضد دیابت خوراکی برای بیمار است.
داروهای ضد دیابت خوراکی که برای کاهش قندخون تجویز می‌شوند عبارتند از:
▪ بی‌گوانیدها (Biguanides)
▪ سولفونیل‌ اوره‌ها (Sulfonylureas)
▪ تیازولیدین دیون‌ها (Thiazolidinediones)
▪ مهارکننده‌های آلفا ـ گلوکوزیداز (Alpha-glucosidase inhibitors)
▪ گلیتینیدها (Glitinides)
▪ مهارکننده‌های دی پپتیدیل پپتیداز (۴-DPP)
حداکثر کاهش هموگلوبین A۱C با درمان ضد دیابت تک دارویی، به طور معمول ۵/۰ الی ۲ درصد است. می‌توان داروهای ضد دیابت را به صورت ترکیبی نیز تجویز کرد. بسیاری از پزشکان بلافاصله پس از تشخیص بیماری برای رساندن گلوکز خون به میزان مطلوب در کوتاه‌ترین زمان ممکن، از دارودرمانی ترکیبی بهره می‌برند. به هر شکل بیش از ۲۵ درصد از بیماران دیابتی سرانجام برای کنترل قند خونشان به انسولین نیاز خواهند داشت.
متاسفانه درمان‌های موجود به دلیل ناموفق بودن در کنترل هایپرگلیسمی پس از مصرف غذا، در نتیجه مهار ناکافی گلوکاگون و ساخت گلوکز در کبد، ناتوانی در بهبود احساس سیری و پری، کلیرانس محیطی نامناسب گلوکز، ترشح ناکافی انسولین و تمایل داروهای موجود به افزایش خطر هایپوگلیسمی و چاقی، چندان مطلوب نیستند.
● دارودرمانی جدید دیابت
در دهه ۱۹۶۰ میلادی، مطالعات نشان داد که اگر به افراد سالم گلوکز به شکل خوراکی داده شود، در مقایسه با وضعیتی که گلوکز به صورت اینفیوژن داخل وریدی تجویز شده، سطح خونی انسولین تا ۳ برابر بیشتر می‌شود. اما در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو، چنین تفاوتی مشاهده نمی‌شود یا میزان این افزایش حداکثر ۲۰ درصد است. در افراد سالم، تا ۵۰ درصد میزان ترشح انسولین پس از غذا، به دلیل اثر اینکرتین است.
پلی‌پپتید انسولین تروپیک وابسته به گلوکز (GIP)، اولین هورمون اینکرتین بود که کشف شد. هورمون اینکرتین دوم که کشف شد،GIP-۱ بود که این هورمون به وسیله سلول‌های L در روده باریک و کولون ساخته می‌شود. در حالت ناشتا سطح پلاسماییGLP-۱ و GLP پایین است و ترشح آنها پس از مصرف غذا به سرعت افزایش می‌یابد.
بیماران مبتلا به دیابت نوع دو، فقط ۵۴ درصد گردش GLP-۱ و GIP را در مقایسه با افراد عادی تجربه می‌کنند. GLP-۱ مسوول برخی از واکنش‌های ضد دیابتیک است، از جمله افزایش ترشح انسولین وابسته به گلوکز درون زاد از پانکراس و افزایش برداشت گلوکز به وسیله اعضایی مانند عضله و بافت چربی. GIP هم خواص مشابهی دارد اما با وجود فواید شناخته شدهGLP-۱ و GIP، استفاده پزشکان از این موارد محدود است زیراGLP-۱ به سرعت به وسیله آنزیم DPP-۴ شکسته می‌شود. بیشترین تمرکز داروسازان در زمینه استفاده از این خاصیت، روی آگونیست‌های GLP-۱ قرار دارد و GIP که شکل هورمونی غیرفعال است، چندان کاربرد ندارد.
برای استفاده از فواید GLP-۱ انسانی، اینفیوژن مداوم GLP-۱ مورد نیاز است. همچنین، میمتیک‌های اینکرتین و مهارکننده‌های آنزیم برای جلوگیری از دژنره شدن آنزیم DPP-۴ و افزایش سطح GLP-۱ درون‌زاد کاربرد دارند. اگزناتید (Exenatide) تنها GLP-۱ میمنتیک مورد تایید FDA است که به شکل محلول استریل برای تزریق زیرجلدی تولید شده است. این ترکیب نسبت به تخریب به وسیله DPP-۴ مقاوم است و نیمه‌عمری ۱۲ تا ۱۴ ساعته دارد. تزریق زیر جلدی این دارو، دو بار در روز با فاصله ۶۰ دقیقه قبل از مصرف غذای وعده صبح و عصر توصیه شده است.
هر چند که ویلداگلیپتین هنوز از سوی FDA مورد تایید قرار نگرفته است، اما مطالعات نشان داده‌اند که ترکیب درمانی ویلداگلیپتین و انسولین کنترل قند خون را بهبود بخشیده و میزان هموگلوبین A۱C را در مقایسه با دارونما ۵/۰‌درصد بیشتر کاهش می‌دهد.
سیتاگلیپتین یک مهارکننده اختصاصی ۴-DPP است که به صورت خوراکی یک بار در روز تجویز می‌شود. سیتاگلیپتین همراه با رژیم غذایی و ورزش در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو با هدف کنترل بهتر قندخون به شکل مونوتراپی یا همراه با مت‌فورمین یا تیازولیدین‌دیون‌ها (TzDs) تجویز می‌شوند. دوز پیشنهادی سیتاگلیپتین روزانه ۱۰۰ میلی‌گرم است.

منبع : هفته نامه سپید