استفاده از شاخص تعادل خصوصیات محصول در برنامه‌های به نژادی گندم دیم برای مناطق سرد

یکی از روش‌های تعیین حد بهینه خصوصیات گیاهی استفاده از خط مرزی است. به منظور تعیین حد بهینه برخی از خصوصیات محصول و مقایسه مناسب بودن ارقام معرفی شده گندم دیم، بانک اطلاعاتی وسیعی با بیش از ۷۰۰۰ مشاهده برای هر خصوصیات محصول از نتایج آزمایش‌های اجرا شده طی شش ساله زراعی در ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی دیم مناطق سردسیر کشور، جمع آوری و مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از خطوط مرزی، حد بهینه خصوصیات محصول شامل تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژیکی محصول، طول دوره پر شدن دانه، ارتفاع بوته و وزن هزار دانه به ترتیب ۲/۲۲۱ روز، ۶/۲۵۹ روز، ۸/۳۳ روز، ۵/۶۲ سانتی‌متر و۳/۲۸ گرم تعیین گردید که این مقادیر، هم‌خوانی بسیار نزیدیکی با حد بهینه تعیین شده از طریق میانگین گیری از جامعه دارای حداکثر شاخص تعادل خصوصیات محصول(CPBI) یکسانی بودند. این مقدار در مراغه، سنندج، زنجان، اردبیل و ارومیه، به ترتیب ۱۵۵، ۲۷۰، ۱۵۰، ۱۸۲ و ۴۴۰ بود. با این روش، مناسب بودن سه رقم معروف گندم دیم(سرداری، سبلان و آذر ۲) در سه ایستگاه اصلی مراغه، سنندج و زنجان مقایسه و مشخص گردید که رقم سرداری از بیشترین سازگاری در این مناطق برخوردار است. همچنین با استفاده از همبستگی بین CPBI ارقام و عوامل اقلیمی (بارندگی، دما،‌ تبخیر و تعداد روزهای یخبندان) و اجزای تشکیل دهنده آن مشخص گردید که رقم سرداری برای مناطقی با زمستان و بهار سرد همراه با بارندگی‌‌های بهاره،‌ رقم سبلان برای مناطقی با زمستان سرد و بهار نسبتا معتدل همراه با بارندگی‌های فراوان فصل بهار و رقم آذر ۲ برای مناطقی با پاییز سرد و بهار معتدل همراه با بارندگی‌های پاییزه و بهاره و حداقل بارندگی در زمستان مناسب می‌باشند.

ولی فیضی اصل
خشنود علی زاده
یوسف انصاری
بهمن موسوی
محمد احمدپورچنار

منبع : پایگاه اطلاعات علمی