اتوماسیون سیستم بانکی دستاوردها، مشکلات

پیدایش روش ها و ابزارهای نوین بانکی در جهان از یک سو و رخداد کاغذبازی، مشکلات و کندی تراکنش های مالی در بانکها از سوی دیگر، نیاز به پیاده سازی روش های نوین بانکداری در کشور را آشکار ساخته است
اما بی گمان، بر پایی بانکداری الکترونیکی در کشور با مشکلات و اختلافات بسیار همراه خواهد بود. در این نوشتار به مسایل و مشکلاتی که در ره پیاده سازی بانکداری الکترونیکی در کشور پیش آمده یا خواهد آمد، پرداخته شده، کوشش می گردد تا راهکاری برای رویارویی با آن ها ارایه شود
وظیفه سیستم بانکی، ساده سازی مبادلات پولی مورد نیاز اقتصاد و اجرای سیاست های پولی کشور است. کارایی این سیستم نقش به سزایی در موفقیت طرح های اقتصادی کشور دارد و بنابراین، مسوولان اقتصادی و بانکی هر کشور به آن توجهی ویژه دارند
بهینه سازی کارکرد این سیستم در کشور ما، به نخستین طراحی – با هدف بهینه سازی روش ها و اتوماسیون جامع – در بانک ها انجامید. مجمع عمومی بانک ها با تصویب کلیات طرح، مشاور اجرایی ریاست ل بانک مرکزی را – که ارایه دهنده طرح بود – مسوول اجرای طرح کرد. تلاش پیگیر در این زمینه، از سال ۱۳۷۲ با ایجاد سازمان اجرایی طرح آغاز و همچنان ادامه دارد
● دستاوردهای طرح جامع
مجری طرح، همزمان در ۳ محور زمانی به شرح زیر کار کرده است
۱) کارهای آنی (کوتاه مدت)
شامل پروژه هایی که باید – برای رفع مشکلات موجود بر سر راه اجرای برخی سیاست های اقتصادی و سیاست های پولی – به سرعت اجرا می شد
الف) پژوهش و بهینه سازی روش های کنونی
این پروژه برای بهبود روش ها و حذف کارهای اضافی کار و جایگزینی شیوه های مرسوم با روش های ساده تر و طراحی و تدوین فرم ها و اسناد لازم انجام گرفت. این کار با صرف بیش از ۲۵ هزار نفر / ساعت – با مشارکت زبده ترین متخصصان بانکی از همه بانک های کشور – در مدت ۲ سال انجام پذیرفت حاصل این تلاش ها در گزارش هایی با عنوان عمومی «گردش بهینه عملیات» تدوین شد و از طریق مدیریت نظارت بر امور بانک های بانک مرکزی، برای اجرا به بانک ها ابلاغ گردید
ب) اتصال سیستم بانکی به شبکه جهانی سوییفت
با کنار گذاشتن تلکس از سیستم ارتباطات میان بانکی و ایجاد شبکه جهانی سوییفت برای ارتباطات میان بانک ها، اتصال سیستم بانکی به این شبکه از نیازهای ادامه ارتباطات بود
این پروژه ایجاد مرکز اتصال به شبکه سوییفت، شامل ارزیابی و گزینش سخت افزار و نرم افزار، نصب و راه اندازی مرکز و آموزش کاربران بود. این پروژه در زمانی کمتر از یک سال به پایان رسید و بانک های بزرگ کشور از پایان سال ۷۲ در حال بهره برداری از آن هستند
پ) اتوماسیون بورس اوراق بهادار تهران
با آغاز تشدید کارهای بورس و دوران سازندگی، اتوماسیون فعالیت های بورس – برای رسیدن به اهداف مطرح شده در آن – به صورت یک الزام نشان داده شد
این پروژه با آغاز فعالیت سازمان اجرایی طرح آغاز و در مدت ۲ سال، با آغاز بهره برداری از سیستم اتوماسیون اجرا شده بورس در آغاز سال ۷۴ به نتیجه رسید
در گام های بعدی، اتصال مراکز کارگزاری بورس در مراکز استان ها به مرکز تهران برای انجام معاملات از راه دور مورد توجه قرار گرفت، که تاکنون برخی از این مراکز به مرکز تهران متصل شده است و برابر با برنامه، گسترش آن به دیگر دفتر های کارگزاری بورس در سطح کشور در جریان است
۲) اقدامات زیر بنایی (میان مدت)
شامل پروژه ها و فعالیت هایی که برای ایجاد زمینه، زیربنا و تهیه اجزای مورد نیاز برای اجرا و پیاده سازی طرح جامع نیاز بود
الف) ترویج فرهنگ جامع نگری
اجرای پیروزمندانه هر طرح و پروژه ای. نیازمند آشنایی و پذیرش نسبی دست اندرکاران آن با مبانی و کارکردهای طرح است. هر چه دامنه فراگیری طرح گسترده تر باشد، تلاشی بیشتر را برای توجیه افراد از سطوح مدیریت تا صف می طلبد
فعالیت در این زمینه با پایان نخستین پژوهش های طرح و روشن شدن چارچوب های نظری آن آغاز گردید. تا یان زمان، توضیح و تشریح طرح جامع در نشست های بسیار در بانک ها (مدیران عالی و میانی و مسوولان و کارشناسان ادارات رایانه) انجام شده و همچنان ادامه دارد
همچنین اهداف طرح برای بخش های متفاوت تشکیلات سیاست گذار اقتصاد کشور، سازمان های دولتی فعال در زمینه سیاست انفورماتیک، ارگان های رسمی علاقمند به طرح و شرکت های بزرگ رایانه – به طور مفصل – تشریح شده است و همچنان ادامه دارد
خوشبختانه این فعالیت بزرگ فرهنگی، در بسیاری از موارد باعث جلب توجه دست اندرکاران به عناصر لازم برای جامع نگری در اجرای طرح های اتوماسیون شده است و آثار آن را – در جهت گیری بانک ها به عنوان کارفرما و شرکت های بزرگ به عنوان پیمانکار – به آسانی می توان دید
ب) ایجاد شبکه مخابراتی ویژه طرح جامع
پژوهش های آغاز شده در زمینه طرح جامع – از آغاز کار – نشانگر حساسیت بالای امکانات مخابراتی ایمن و استوار بود، زیرا در نبود چنین شبکه ای، اتوماسیون جامع سیستم بانکی قابل اجرا نیست. بررسی های کارشناسان مخابراتی طرح – که از مدیران و کارشناسان برجسته مخابراتی کشو بودند – نیاز به ایجاد شبکه مخابراتی اختصاصی را – به عنوان زیربنای مخابراتی طرح جامع – به اثبات رسانید به دنبال کسب تایید ریاست جمهوری وقت و مجمع عمومی بانک ها و ادامه پژوهش ها – با در نظر گرفتن شرایط کشور از دیدگاه جغرافیایی و زیربنایی مخابراتی و ارزیابی تکنولوژی قابل دسترسی و توجیهات اقتصادی – سیستم مخابراتی ماهواره ای وی ست به عنوان شبکه مناسب اختصاصی بانکی برگزیده شد
با تامین تجهیزات و نصب و راه اندازی آن، این شبکه مخابراتی از زمستان سال ۷۳ به کار افتاده، تاکنون بیش از ۸۴۰ پایانه در بانک های کشور نصب و از بیش از ۵۶۰ پایانه بهره برداری شده گرفته است
پ) تامین نرم افزارهای مورد نیاز
تامین نرم افزارهای بانکی با توانایی های فناوری ها نوین بانکی و توسعه پذیری، کارایی و اجرا پذیر بودن بر روی سکوهای سخت افزاری قابل دسترسی، از ضروریات اجرایی طرح جامع اتوماسیون است
از سال ۱۳۷۲ کار در این زمینه آغاز و تاکنون نرم افزارهای پیشرفته بانکداری خرد، خدمات کارت، مدیریت مالی و تلفن بانک، تامین و آماده شده است. دقت در طراحی این نرم افزارها به صورتی که قابل اتصال و یکپارچه سازی با هم بوده، در پایان به صورت یکپارچه عملیات بانک را پوشش دهند، اولویتی بالا در این روند داشته است
با اجرای این طرح، جامع وابستگی مشتری به یک شعبه بانک از میان رفته و مشتری می تواند همه خدمات دلخواه خود را از همه شعبه های بانک – مستقل از جای گشایش حساب – به صورت لحظه ای و یکسان دریافت کند. همه نقل و انتقالات میان حساب ها (از جمله حواله ها) به صورت لحظه ای صورت گرفته، تاخیرات کنونی ناشی از حرکت فیزیکی سند میان شعبه ها و واحدهای بانک به طور کامل حذف می گردد
به کارگیری خدمات کارت، ارایه خدمات بانکی به مشتریان را در ساعات غیراداری (۲۴ ساعته) و از بیرون شعبه را امکان پذیر می سازد
این توانایی ها، نیاز مشتری به دریافت و انتقال وجه نقد را کاهشی چشمگیر داده، به دلیل دسترسی به خدمات بانکی، از بسیاری از سفرهای درون شهری می کاهد
فراهم آوری سریع اطلاعات، مدیران و مسوولان بانک را توانمند می سازد تا به طور لحظه ای از عملکرد بانک آگاه شوند و تصمیمات درست را به موقع اخذ و ابلاغ کنند
عملکرد لحظه ای سیستم ها، اعمال کنترل های دقیق و یکسان بر روی همه واحدهای عملیاتی بانک را ممکن ساخته و از اشتباهات و تخلفات احتمالی در اندازه ای بسیار بیش از گذشته جلوگیری می کند
ت- تولید تجهیزات و پشتیبانی
با توجه به نیازهای سخت افزاری لازم برای اجرای طرح جامع و نیاز به کاهش هر چه بیشتر وابستگی در تامین این تجهیزات به خارجی از کشور، سازمان اجرایی طرح، به طور جدی در این زمینه ها کوشش کرده است؛ به گونه ای که هم اکنون آنتن بشقابی وی ست و فیدهورن آن به تولید صنعتی رسیده است. تولید انواع کامپیوتر (ایستگاه های کاری، سرور) ، چاپگرهای بانکی و دستگاه های نقطه فروش (POS) به صورت انبوه انجام پذیرفته و در اختیار بانک های درخواست کننده قرار داده شده است. برای نخستین بار در کشور دو دستگاه از نیرومندترین کامپیوترهای بزرگ (آی بی ام ۹۰۰/ES) به صورت قطعات جدا وارد شده و همه فعالیت های ساخت، آزمون و نصب و راه اندازی آنها توسط کارشناسان زبده سازمان اجرایی به انجام رسیده است
بخش پژوهش سازمان اجرایی طراحی، ساخت ودر پایان انبوه تجهیزات مورد نیاز را به طور جدی دنبال می کند. بخشی از تولیدات ناشی از این فعالیت ها به مرحله بهره برداری رسیده و این روند نیز ادامه دارد

منبع : آروین تاژ آفرین