پیچ وخم های پردست انداز سفر

از بار سنگین کار و تلاش روزانه خسته شده اید و به دنبال چند روز تعطیلی در تقویم هستید تا شاید با وصل کردن آن با چند روز مرخصی استحقاقی، مدتی را به همراه اهل و عیال و صد البته با فراغ بال دل را به طبیعت لایزال الهی در گوشه ای از کشور پهناورمان بسپارید.
با حسابی سرانگشتی دخل و خرج این سفر سیاحتی را محاسبه می کنید، زمان و مکان و نحوه اقامت، همه را به دقت بررسی می کنید تا اینکه لحظه موعود فرا می رسد و بار سفر را می بندید و دل را به جاده ها واتوبان هایی می سپارید که لحظه لحظه آن را توسط دوربین های مخفی وآشکار پلیس راهنمایی و رانندگی تحت کنترل و مراقبت دارند و از این بابت با امنیت خاطر به رانندگی خود ادامه می دهید.
اما زمانی که به شهر و دیار و منطقه موردنظر می رسید تازه با مشکلاتی روبرو می شوید که نه در محاسبات شما جایگاهی داشته و نه حتی احتمال بروز چنین معضلی را می دادید، حجم ترافیک سنگین جاده های منتهی به شهرهای تفریحی و توریستی، کمبود و نبود مکان استراحت و اقامت خانواده ها با قیمت مناسب، کمبود سرویس بهداشتی، ضعف در اطلاع رسانی به مسافران و گردشگران، گرانی لجام گسیخته و سرسام آور کالاها و ارزاق عمومی در شهرهای توریستی و... ا ز جمله مشکلاتی است که در سال های اخیر دامنگیر مسافرت و گردشگری مردم کشورمان شده است.
در این سلسله گزارش ها به آسیب شناسی مشکلات پیش روی سیر و سفر در کشورمان و تدابیر مسئولان مربوطه خواهیم پرداخت. همراه ما باشید.
● مردم از مشکلات سفر می گویند
ایران به عنوان یکی از کشورهای توریستی و سیاحتی محسوب می شود که براساس آمارهای موجود یک میلیون منطقه گردشگری را در خود جای داده و از جاذبه های تاریخی، باستانی و طبیعی خاصی برخوردار است.
از طبیعت بکر و زیبای گیلان و مازندران تا زیبایی های کیش و قشم و از تاریخ کهن نهفته در دل شهرهای اصفهان و شیراز و تبریز و کرمانشاه تا آستان قدس رضوی و دیگر اماکن مذهبی، همه و همه نشان ازوجود جاذبه های زیبا و ارزشمندی در ایران زمین دارد که بدون شک بار مسئولیت مدیران اجرایی مربوطه را در معرفی و رسیدگی مضاعف به این مناطق دو چندان می کند، از طرفی هم همین مناطق می توانند بهترین منبع درآمدی در عرصه صنعت گردشگری کشورمان باشند.
اما سیر و سفر در ایران امروز با مشکلات خاصی همراه است که شنیدن آنها از زبان مردم، می تواند مسئولان را در رسیدن به رونق گردشگری و رفع موانع موجود یاری کند.
به اتفاق عکاس روزنامه آقای سید حسین هاشمی به پارک شهر تهران می رویم تا دیدگاه های مردم را درباره مشکلات سفر جویا شویم.
جوانی حدوداً ۳۰ ساله بر روی یکی از صندلی های پارک نشسته و بسیار خسته به نظر می آید، با او سر صحبت را باز می کنم، می گوید از شهرستان میانه - از توابع تبریز- جهت انجام کاری به تهران آمده، وی درباره مشکلات سفر می گوید:«مهمترین مشکلی که وجود دارد ارایه بلیط به مسافران است به نحوی که یا خدمات دهی کامپیوتری بلیط ساماندهی های اتوبوس ها در ترمینال ها خراب است و یا اصلاً بلیطی برای فروش ندارند و همه را پیش فروش کرده اند، این در حالی است که مسئولان باید به فکر توسعه حمل و نقل های بین شهری باشند، اگر به سامانه های اتوبوس در ترمینال ها مراجعه کنید، با توجه به اینکه هنوز تابستان فرا نرسیده اما بسیاری از آنها بلیط به برخی ازشهرها را پیش فروش کرده و هیچگونه تدبیری برای سایر مسافرانی که موفق به تهیه بلیط نشده اند نیندیشیده اند.»
● تعطیلات ناگهانی
در گوشه ای از پارک شهر تهران جمعی از جوانان مشغول بازی تنیس روی میز هستند، با یکی از همین افراد به صحبت می پردازم، هوشنگ.م دراین باره می گوید: «هر مسافرتی نیازمند برنامه ریزی و مشورت لازم با اعضای خانواده است، اما یکی از مشکلاتی که درسال های اخیر دامنگیر خانواده های ایرانی در قضیه سفر شده است تعطیلات ناگهانی است، چون اگر دقت کرده باشید بین دو روز تعطیلی معمولا یک روز تعطیل نیست، حال مردم نمی دانند آیا آن روز را دولت تعطیل اعلام می کند یا نه، اما ناگهان یک روز قبل این مسئله برای مردم روشن می شود و اصولا فرصت هرگونه برنامه ریزی از خانواده ها سلب می شود، به نظر من دولت باید در این زمینه حداقل یک هفته قبل تعطیل بودن یا نبودن روزهای بین تعطیلی را به مردم ابلاغ نماید تا همه تکلیف خود را بدانند، تعطیلات اخیر در خردادماه تجربه خوبی بود تا مسئولان از قبل همه چیز را برای مردم روشن کنند.»
وی به مشکلات دیگری در سفر به شهرهای سیاحتی و زیارتی اشاره می کند و می گوید: «درسال های اخیر بسیاری از خانواده ها در چادرهای مسافرتی به استراحت می پردازند و معمولا در اغلب پارک ها و حتی کنار پیاده روها به زدن چادر و اقامت موقت می پردازند که این مسئله از یک سو خانواده ها را با کمبود سرویس های بهداشتی مناسب و آب آشامیدنی مواجه می کند و از طرف دیگر امنیت خانواده ها در نیمه های شب و با بروز باد و باران خصوصاً در شهرهای شمالی با خطری جدی روبرو می سازد، دراین باره اگر مسئولان و شهرداری ها در شهرهای توریستی و پرچاذبه به دایر نمودن مکان هایی برای اسکان موقت مسافران با قیمت های نازل اقدام کنند قطعا می تواند خدمتی گران بها و ارزشمند به مسافران باشد.»
● تعدد اتومبیل ها و ظرفیت کم جاده ها
بسیاری از روانشناسان براین باورند که مسافرت های تفریحی، گردشی و سیاحتی یکی از بهترین راهکارهای استراحت فکری و روحی و روانی برای رسیدن به شادابی است، اما واقعیت امر این است که در دنیای پیچیده، پر سرو صدا و کاملا ماشینی امروزی از یک طرف مسافرت امری لازم و ضروری به نظر می رسد و از طرف دیگر مشکلات عدیده مالی و شرایط پیچیده زندگی راه را بر سیرو سفرهای خانوادگی مسدود کرده است.
«مجید عباسی» دانشجوی رشته عمران واحد دانشگاه آزاد اسلامی ساوه به بخش عمده مشکلات پیش روی مسافرت های بین شهری اشاره می کند و می گوید: «یکی از همین مشکلات پایین بودن ظرفیت جاده ها در برابر سیل اتومبیل های مختلف است یعنی میزان تولید و واردات خودرو در کشورمان بیشتر از ظرفیت جاده هاست، از طرفی هم جاده های ما هنوز با استانداردهای تعریف شده جهانی فرسنگ ها فاصله دارند، دراین باره لازم است مسئولان ذیصلاح اقدامات شایسته ای انجام دهند.»
وی می گوید: «به عنوان مثال در تعطیلات اخیر که شاهد حدود ۵ روز تعطیلی بودیم تمام جاده های منتهی به شهرهای سیاحتی و زیارتی با ترافیک سنگین روبرو بود.»
علی حداد، دانشجوی نقشه کشی صنعتی از دانشگاه آزاد قزوین هم به ترافیک سنگین در جاده های شمال در تعطیلات اواسط خردادماه اشاره می کند و می گوید: «ساعت پنج و نیم صبح از تهران به سمت شمال حرکت کردیم که ساعت نه و نیم صبح تازه به عوارضی کرج رسیدیم و خلاصه تا لاهیجان چیزی در حدود ۱۹ ساعت در راه بودیم، این مسئله به خوبی نشان می دهد که دیگرجاده های ما ظرفیت پذیرش این همه ماشین را ندارد و باید تدابیر ویژه ای برای تردد خودروها در شهرهای سیاحتی خصوصا شمال کشور اندیشیده شود.»
وی استاندارد نبودن جاده های کشورمان را از دیگر مشکلات موجود بر سر راه مسافران و گردشگران عنوان می کند و می گوید: «به جرأت می توان گفت که بخشی از تصادفات جاده ای در ایران بر می گردد به استاندارد نبودن جاده ها، یعنی جاده های فعلی کشورمان اغلب در سالیان گذشته ساخته شده و بعضا قدمتی در حدود ۳۰سال دارند و مسلما جاده هایی که در ۳۰سال پیش ساخته شده مختص تعداد ماشین های همان زمان است و با توسعه تولیدات خودروهای داخلی باید شاهد توسعه جاده های پرتردد و محورهای مهم کشور می بودیم اما متأسفانه هنوز شاهد ترمیم و توسعه بسیاری از جاده های مهم و پررفت و آمد کشورمان نیستیم.»
● ضعف در اطلاع رسانی
یکی از موارد مهمی که بسیاری از مردم در گفتگو با سرویس گزارش روز کیهان بدان اشاره کردند ضعف اطلاع رسانی درباره نقاط جذاب و دیدنی شهرها و معرفی مناطق پرجاذبه کشورمان می باشد.
خانم صوفی آبادی، کارمند آموزش و پرورش تهران به این مهم اشاره می کند و می گوید: «بسیاری از مناطق جذاب و دیدنی کشورمان هنوز به درستی به مردم معرفی نشده و همچنان ناشناخته باقی مانده اند، در اغلب شهرها نیز در بدو ورود گردشگران هیچگونه اطلاع رسانی خاصی برای معرفی اماکن دیدنی یا تاریخی و مهم آنجا دیده نمی شود، از همین رو بسیاری از مناطق جذاب و دیدنی کشورمان به دلیل ضعف در اطلاع رسانی ناشناخته و حتی گمنام باقی مانده است، این در حالی است که اگر سیستم اطلاع رسانی به موقع و تعریف شده ای توسط رسانه ها و یا در ابتدای ورود گردشگران به شهرها و مناطق مختلف صورت بگیرد قطعا مردم را به آن سمت و سو هدایت می کند.»
وی سوای ضعف در اطلاع رسانی، به غیر بهداشتی بودن بسیاری از مراکز رفاهی و عمومی در شهرهای توریستی کشورمان اشاره می کند و می گوید: «بسیاری از مهمانپذیرها و مسافرخانه ها وضعیت بهداشتی مناسبی ندارند، پارک ها و اماکن تاریخی و باستانی هم معمولا از سرویس بهداشتی خوبی برخوردار نیستند، قیمت مسافرخانه ها و حتی کالاهای عمومی در این شهرها چند برابر گران تر است و متأسفانه هیچ سیستم نظارتی و کنترلی دقیقی هم ناظر بر عملکرد آنها نیست و باید گفت که در شهرهای پرجاذبه ای مثل شهرهای شمالی هیچگونه نظارتی بر قیمت کالا و اجناس دیده نمی شود و واقعا در این شهرها گرانی بیداد می کند.»
● هزار منطقه گردشگری به زودی اعلام می شود
همچنان که در ابتدای گزارش اشاره کردیم براساس آمارهای موجود در کشورمان بیش از یک میلیون منطقه گردشگری وجود دارد که متأسفانه اطلاع رسانی دقیق و درستی در این زمینه صورت نگرفته و بیشتر نقاط دیدنی و پرجاذبه از دید گردشگران دور مانده است.
محمدشریف ملک زاده، معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشورمان در این باره می گوید: «توسعه کیفی گردشگری از برنامه های امسال سازمان گردشگری است، به گونه ای که تا پایان خردادماه سال جاری و آغاز فصل تابستان هزار مسیر گردشگری برای توسعه سفرهای ارزان قیمت معرفی خواهد شد.»
وی با اشاره به اینکه در همین راستا ستاد دائمی تسهیلات سفر تشکیل شده است، می گوید: «تعامل بین دستگاه های اجرایی مرتبط با سفر از اهداف اصلی دائمی کردن ستاد تسهیلات سفر است.»
معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در پاسخ به این سؤال که ستاد دایمی تسهیلات سفر در کدام استان ها تشکیل می شود، می گوید: «ستاد دائمی تسهیلات سفر در ۳۰ استان کشور راه اندازی خواهد شد.»
ملک زاده درباره میزان موفقیت کار ستاد مذکور در استان های کشور می گوید: «موفقیت کار این ستاد در نوروز امسال در تمام استان ها به ویژه در استان مازندران مشاهده شده است، چرا که مازندران امسال با جذب حدود شش میلیون مسافر نوروزی دومین استان کشور در پذیرش مسافر و گردشگر بوده است.»
وی با اعلام این خبر که مدیریت برنامه ریزی و آموزش سرمایه گذاری در بخش گردشگری در کشورمان افزایش خواهد یافت، می گوید: «استمرار فعالیت ستاد دایمی تسهیلات سفر از رویکردهای جدید و جدی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است.» اما در کنار اظهارات آقای محمدشریف ملک زاده، باید اذعان داشت که رونق بخش گردشگری کشورمان بدون شک بر اقتصاد، کاهش آمار بیکاری و جذب سرمایه های داخلی و خارجی تأثیر مثبت خواهد گذاشت. به عنوان مثال گفته می شود که سرمایه گذاری حدود هزار میلیارد تومان در بخش گردشگری استان مازندران به ایجاد ۲۱ هزار اشتغال ناشی از این سرمایه گذاری منجر می شود و در عین حال مسافران و گردشگران نیز از امکانات رفاهی خاصی برخوردار خواهند شد.
سیر و سیاحت و گردشگری نقش بسیار سازنده ای در اقتصاد کشورهای جهان دارد و بخش عمده ای از درآمدهای کشورهای اروپایی و غربی از این راه تأمین می شود. اما در دنیای امروزه یکی از مهمترین کانال های جذب گردشگر داخلی و خارجی اطلاع رسانی به موقع و همه جانبه به مردم است، از همین رو کشورمان، ایران اسلامی که مهد فرهنگ و تمدن و دین و مذهب در مشرق زمین بوده در طول سالیان متمادی از عدم اطلاع رسانی اماکن مهم طبیعی و تاریخی خود در رنج بوده و با توجه به اینکه سازمان عریض و طویلی همچون میراث فرهنگی و گردشگری به عنوان متولی اصلی این مهم شناخته شده و خدمات و فعالیت هایی که این سازمان در راستای جذب گردشگر انجام داده، اما باید اذعان داشت که هنوز تا ایده آل های سفر و گردشگری فرسنگ ها فاصله داریم.
برابر آمارهای موجود در سازمان گردشگری جهانی، ایران در عرصه منابع گردشگری طبیعی رتبه پنجم و در عرصه تاریخی و باستانی درجایگاه هشتم جهان قرار دارد اما باید اذعان داشت که به دلیل عدم اطلاع رسانی لازم و تبلیغات کافی جاذبه های گردشگری کشورمان نه تنها برای جهانیان بلکه برای بسیاری از مردم کشورمان مهجور و ناشناخته مانده است.
در این میان گرچه اقدامات صورت گرفته از سوی مسئولان مربوطه قابل تقدیر و ستایش است اما باید اذعان داشت که آثار تاریخی و منابع طبیعی کشورمان نباید در غبار فراموشی و بی توجهی قرار بگیرد.
● بی توجهی به جذب گردشگران خارجی
در برنامه ریزی دولت های گذشته تا الان نقش توریسم و جذب اعتبارات از خارج از کشور همواره بسیار کمرنگ بوده است.
مرتضی سیف زاده، رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی در این باره می گوید: «تا اعتقاد واقعی ما به چشم انداز ۲۰ ساله قطعیت پیدا نکند و عزم جدی برای آن نداشته و در رابطه با صنعت و فرهنگ استراتژی نداشته باشیم به چشم انداز مورد انتظار نخواهیم رسید، پس ابتدا باید استراتژی توسعه پایدار را ایجاد کنیم تا به میزان گردشگر دلخواه برسیم.»
سیف زاده می گوید: «بسیاری از گردشگرانی که به ایران می آیند فرهنگ شناس، جغرافی دان و تاریخ دان هستند نه گردشگر و این نشان می دهد که به صورت سنتی و درهر زمانی در کشورمان توریسم خارجی داریم اما باید گفت با این واقعیت انکارناپذیر روبرو هستیم که تا درآمد نفت را داریم توجه به رشد بخش خصوصی و توریسم نخواهیم داشت، این در حالی است که باید توریسم را در کشور گسترش دهیم و این راه تنها با همکاری بخش دولتی و خصوصی امکان پذیر است.»
محمد حسین برزین، معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به سؤالاتم پاسخ های کامل تری می دهد و ضمن اشاره به نقش صنعت گردشگری براقتصاد کشورهای جهان می گوید: «امروزه کشورهای جهان در راستای توسعه صنعت گردشگری یک مسابقه اعلام نشده ای را آغاز کرده اند، به شیوه ای که می توان گفت در حال حاضر پس از انرژی و خودروسازی، صنعت گردشگری نقش بسیار ممتازی را در اقتصاد کشورها ایفا می کند، از طرفی هم باید توجه داشت که گردشگری صنعتی بدون دود و آلودگی است و در عین حال با ورود هر گردشگر خارجی به کشورمان بین ۴ تا ۱۰ شغل ایجاد خواهد شد، یعنی گردشگری در عین حالی که صنعت محسوب می شود به اشتغال زایی و رفاه اجتماعی نیز منجر خواهد شد و بهره های فرهنگی نیز برای جامعه ایجاد می کند.»
● طبیعت سازی برای جذب گردشگر
معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به نکته مهمی درباره کشورهای غربی که فاقد منابع طبیعی و جاذبه های گردشگری هستند اشاره می کند و می گوید: «امروز بسیاری از کشورهای جهان خصوصاً در غرب چون فاقد هرگونه صنایع دستی و جاذبه های گردشگری هستند، برای جلب توجه گردشگران جهان به ساخت و آماده سازی مکان هایی می پردازند و به صورت مصنوعی طبیعتی را مجسم می کنند و با آب و تاب تمام به آن زرق و برق خاصی می دهند تا گردشگران جهانی را به سمت خود سوق دهند اما کشور ما به صورت طبیعی دارای نعمت های خدادادی فراوانی در عرصه طبیعی، تاریخی، معنوی، فرهنگی، آکوتوریسم (طبیعت گردی) و سایر شیوه های عرف در گردشگری است و طبق گفته مقامات گردشگری جهانی درعرصه طبیعی رتبه پنجم جهان را دارا هستیم ولی متأسفانه به دلیل ضعف در اطلاع رسانی لازم و تبلیغات کافی این جاذبه ها در جهان و حتی در کشور خودمان مهجور مانده است، در کنار این مسائل تبلیغات سوء و ناجوانمردانه دشمن هم که عمدتاً اهداف سیاسی را دنبال می کند علیه کشورمان و تیره و تار نشان دادن اوضاع داخلی و ترسیم چهره ای ناامن از ایران نیز تا حدودی بر مهجوریت صنعت گردشگری در ایران افزوده است.»
آنچه که در سال های اخیر محسوس بوده این است که در دولت نهم و در دور جدید مدیریت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اهتمام و جدیت خاصی در این حوزه دیده می شود و اقدامات مثبتی در راستای جذب گردشگر انجام شده است.
با فرارسیدن فصل تابستان و رونق گرفتن بخش گردشگری داخلی و خارجی در کشورمان به نظر می رسد که مسئولان مربوطه باید تدابیر ویژه ای برای این ایام دیده باشند تا هم از یک طرف مسیر و سفر خاطره انگیزی برای خانواده ها رقم بخورد و هم اینکه موجبات جذب گردشگر خارجی به خوبی مهیا شود.
اما یکی از اقدامات شایسته ای که در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سال های اخیر صورت گرفته تشکیل ستادی تحت عنوان «ستاد تبلیغات و نمایشگاه ها» می باشد و وظیفه این ستاد هم معرفی و جذب گردشگر داخلی و خارجی است، به نحوی که گفته می شود اقداماتی که در این ستاد صورت گرفته در ۵۰ سال اخیر کم نظیر بوده است. از جمله فعالیت های مثبت ستاد مذکور شرکت در ۶۰ نمایشگاه بین المللی خارجی به میزبانی سازمان گردشگری جهانی(WTO)، توزیع اقلام فراوان تبلیغاتی در معرفی جاذبه های گردشگری ایران، که این مهم شامل فیلم، سی دی، تیزر تبلیغاتی و... است که قریب چهارمیلیون و سیصدهزار قلم کالای تبلیغاتی در ۶۳۸ نوع به ۱۷ زبان دنیا در کشورهای مختلف جهان توزیع و منتشر شده است.
همچنین ۶۶ هزار و ۴۰۰ ثانیه تیزرهای تبلیغاتی توسط ستاد مذکور ساخته و از طریق شبکه های ماهواره ای مشهور جهانی از جمله الجزیره، یورونیوز،MBC ۱ و ۲ و اکشن و... برای مردم در سراسر جهان پخش شده و در ابعاد داخلی نیز اقدامات خوبی برای معرفی و شناخت بیش از پیش هموطنان از آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی کشورمان صورت گرفته است.
● سیر و سفر و فصل تابستان
سیر و سفر از زمان آغاز زندگی بشر تاکنون مطرح بوده. اما این موضوع در دوران معاصر از منزلت خاصی برخوردار شده است، تا جایی که بسیاری از کشورهای جهان برای ساماندهی مسافرت های خانواده های خود ارگان ها، سازمان ها یا وزارتخانه هایی را به این موضوع اختصاص داده اند.
از منظر دین نیز مسافرت از موقعیت ویژه و ممتازی برخوردار است، چرا که بخشی از آیات و روایات موجود مربوط به سفر و آداب مسافرت است. قرآن کریم به پیامبر اعظم(ص) می گوید که به مردم توصیه کن تا در زمین به سیر و سیاحت و مسافرت بپردازند چون یکی از خواص مسافرت پندآموزی و عبرت گیری است. احکام سفر نیز در فقه اسلامی کاملا مورد توجه واقع شده است.
در اخلاق اسلامی موضوع سفر به خوبی مطرح شده و بخشی به نام اخلاق سفر توسط علمای اسلامی عنوان شده است.
در عرفان اسلامی نیز این موضوع مطرح گردیده و اساساً مراتب سیر و سلوک در سفر نهفته است و افراد عارف و سالک برای رسیدن به کمال و حقیقت باید سفر معنوی را آغاز نمایند.
سوای موارد مذکور سیر و سفر و گردشگری در تبادل فرهنگ ها نیز نقش بسیار مؤثری دارد و اصولا یکی از بهترین راه ها برای شناخت دیگر فرهنگ ها مسافرت و گردش در طبیعت و تاریخ مادی و معنوی است، این درحالی است که مسئله گردشگری در اقتصاد کشورها نیز بسیار مفید و مؤثر است.
● آمارگیری از گردشگران ملی
علیرضا زاهدیان، معاون طرح های آماری مرکز آمار ایران از اجرای طرح آمارگیری از گردشگران ملی کشورمان برای تهیه حساب های اقماری گردشگری از تیرماه امسال خبر می دهد و می گوید: «با اجرای این طرح می توان تصویری از عرضه و تقاضای گردشگری در قالب مبادلات اقتصادی، فعالیت های وابسته به گردشگری و همچنین ظرفیت گردشگری ارائه کرد.»
معاون طرح های آماری مرکز آمار ایران می گوید: «نتایج این طرح مناسب ترین داده های آماری را برای بررسی های اقتصادی و تصمیم گیری مدیران و برنامه ریزان گردشگری دربرخواهد داشت».
وی به روش خوداظهاری در این طرح اشاره می کند و می گوید: «در روش خوداظهاری، نتیجه طرح از دقت بالایی برخوردار خواهد بود چرا که خانوارها در آمارگیری، اطلاعات و ارقام پرسشنامه را به طور مستقیم جواب خواهند داد و این مسئله از بار خطا می کاهد. با وجود اینکه امسال مرکز آمار مشغول اجرای ۴۰ طرح دیگر و سرشماری عشایر است اما با توجه به اهمیت بالای طرح آمارگیری از گردشگران، مرکز آمار ایران این طرح را در صدر امور قرار داده و امید است با موفقیت انجام شود.»
در این طرح اقلام و اطلاعات مهمی شامل مشخصات اعضای خانوار، مشخصات فرد و هزینه های مرتبط با هر سفر، شب اقامت و... از خانوارها پرسش می شود.
دوره اول اجرای این طرح از تاریخ دهم تا نوزدهم تیرماه سال جاری در مناطق شهری و روستایی کشور اجرا خواهد شد.
● بنزین سفر منتفی شد
یکی از افرادی که در هیئت دولت نهم با تمام وجود حامی مسافرت مردم خصوصاً اقشار کم درآمد جامعه بود جناب اسفندیار رحیم مشایی ریاست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است، چرا که در یک سال اخیر و با اعلام سهمیه بندی بنزین، پس از اعلام سهمیه ها در هر دوره ای و برای تشویق خانواده های ایرانی سهمیه ای تحت عنوان سهمیه بنزین سفر را تدارک می دید و آن را رسماً اعلام و بسیاری از خانواده ها را از این بابت خوشحال می کرد. اما در دوره اخیر سهمیه بندی بنزین گویا ریاست محترم سازمان میراث فرهنگی از کرده خود پشیمان شده و چند روز پیش بسیار جدی و بدون هیچگونه تعارفی این قضیه را منتفی اعلام نمود و جالب تر اینکه قیمت ۴۰۰ تومانی بنزین آزاد را هم بسیار ارزان خوانده و گفته است (قریب به مضمون): «گر به شوق کعبه خواهی زد قدم، سرزنش ها گر کند خار مغیلان غم مخور!»
برخی از صاحب نظران طنزپرداز معتقدند که تنها فعالیت مثبت رحیم مشایی در خدمت به مردم همین سهمیه صدلیتر بنزین سفر بود که آن هم به سلامتی منتفی شد!
● مسیرهای گردشگری ۳۰ استان تدوین شد
هزار مسیر گردشگری به زودی و تا پایان خردادماه اعلام می شود. خبر تکمیلی آن نیز چنین است که طرح مسیرهای گردشگری و دیدار از جاذبه های هر استان مشخص و تدوین شده است. این طرح که به نام هزار مسیر از آن یاد می شود ۳۰ استان کشور را شامل می شود و جاذبه های گردشگری هر استان با ذکر مسافت در این طرح معرفی شده است. طرح فوق که با همکاری دفتر گردشگری داخلی انجام شده است در معرفی مکان های جدید و مسیرهای متنوع برای تمام فصول سال برای گردشگران نقش بسزایی را ایفا می کند. این مسیرها به تفکیک استان ها و جاذبه های هر استان و مسافت آن در سایت تسهیلات سفر کشور به آدرس (WWW Stsiir) درج شده است.
این اقدام از سوی مسئولان مربوطه گامی روبه جلو و اقدامی ارزشمند در خدمت به مسافران و گردشگران داخلی و خارجی است، چرا که یکی از مهمترین موضوعات خانواده های ایرانی برای سیر و سیاحت در سایر نقاط کشورمان، کسب اطلاعات لازم و نحوه حرکت به سمت شهرها و بازدید از مناطق جذاب و دیدنی است و با این اقدام می توان گفت که بخشی از مشکلات مسافران و دغدغه آنها برای یافتن راه ها و مسیرهای سفر برطرف خواهد شد.
فصلی که مسافرت های بی شماری را برای خانواده های ایرانی رقم می زند. در این فصل هر خانواده ای اعم از کارمند، کارگر یا شغل آزاد به هر نحو ممکن به دنبال فرصتی مناسب می گردد تا شاید چند روز از این فصل دل انگیز را با خیالی آسوده به تفریح و سیر و سیاحت بپردازد. برخی ها مکان های خارج از محل سکونت خویش را برمی گزینند و راهی شمال، جنوب، شرق یا غرب ایران می شوند و برخی دیگر هم حداقل به پارک یا امامزاده و یا مکان تفریحی نزدیک محل سکونت خود پناه می برند و به اتفاق خانواده دقایقی را فارغ از کار و تلاش روزانه سپری می کنند.
با این حال سفرهای تابستانی مشکلات فراوانی را به همراه دارد که عمده ترین آن ناآشنایی بسیاری از مردم با مکان های تفریحی و تاریخی کشورمان است، از طرفی هم در جذب گردشگر خارجی به نقطه مطلوبی دست پیدا نکرده ایم و اصولا در معرفی مکان های مهم سیاحتی و باستانی به مردمان داخل و خارج کشور چندان موفق نبوده ایم این درحالی است که ایران زمین یکی از کشورهای چهار فصل جهان است و حدود یک میلیون منطقه گردشگری را در دل خود نهفته دارد.
در یکی از تیزرهای تبلیغاتی که از شبکه های ماهواره ای یورونیوز و الجزایر درباره گردشگری در ایران پخش می شود این جمله گفته می شود که: «ما شما را به ایران دعوت می کنیم و مطمئن باشید که همه زیبائی های جهان را یکجا در ایران خواهید دید.»
اما در این میان سؤالاتی در اذهان عمومی مطرح است از اینکه چرا تبلیغات موثری در معرفی مکان های پرجاذبه تفریحی و سیاحتی کشورمان وجود ندارد و به چه دلیل تاکنون در جذب گردشگران داخلی و خارجی موفق نبوده ایم و چرا بیشتر مردم کشورمان فقط با جاذبه های گردشگری شمال، اصفهان و یا شیراز آشنا هستند و از زیبایی های جذاب و دیدنی کویر یزد، شهر سوخته زابل و... غافل اند.
برای یافتن سؤالات فوق به دیدار محمد حسین برزین، رییس ستاد تبلیغات و نمایشگاه های بین المللی و معاونت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری رفتم. پاسخ های این مقام مسئول به سؤالات مطروحه سرویس گزارش روز کیهان قابل تأمل است.
● موانع پیش روی گردشگری در ایران
«یکی از بزرگترین موانعی که پیش روی ما برای معرفی بهتر و بیشتر مواریث فرهنگی از قبیل مادی و معنوی و جاذبه های طبیعی و تاریخی کشورمان وجود دارد کمبود بودجه ای است که باید به این موضوع اختصاص دهیم، چرا که امروزه هر کاری بدون تبلیغ موفق نخواهد بود، صادقانه عرض می کنم ما و سایر همکارانمان با عشق و اخلاص و با کمترین بودجه های لازم به کار و تلاش شبانه روزی در معرفی آثار تاریخی و طبیعی ایران به داخل و خارج مشغول اند، به عنوان مثال نزدیک به پنج میلیون قلم تبلیغاتی را در ۶۳۸ نوع و در ۱۷ زبان در نمایشگاه های داخلی و خارجی توزیع کرده و حدود ۶۶ هزار و ۴۰۰ ثانیه تیزر تبلیغاتی را از طریق شبکه های ماهواره ای مشهور در جهان برای مردم دنیا پخش کرده ایم و در ۶۰ نمایشگاه بین المللی و جهانی و چندین نمایشگاه داخلی در معرفی منابع گردشگری ایران شرکتی فعالانه داشته ایم، که همه این مسایل در این ستاد که حدود ۲ سال و نیم از عمر افتتاح آن می گذرد انجام شده است.»
این سخنان رییس ستاد تبلیغات و نمایشگاه های سازمان میراث فرهنگی است.
از آقای برزین می پرسم در صورت امکان مبلغ هزینه هایی که در این دو سال و نیمی که از آغاز به کار ستاد تبلیغات و نمایشگاه های سازمان میراث فرهنگی می گذرد را ذکر نماید، می گوید: «در این مدت دو سال و نیم و با حجم کارهایی که در داخل و خارج از کشور انجام داده ایم هزینه ها و بودجه ما کمتر از ده میلیارد بوده است، این در حالی است که کشوری مثل دوبی در ظرف ۲ ماه این هزینه را دارد، حال توجه کنید که ما باید با کشوری مثل دوبی رقابت کنیم، بر همین اساس با صراحت عرض می کنم که بزرگترین مانع ما در معرض جاذبه های تفرحی و تاریخی کشورمان همین کمبود بودجه است.»
برزین به موانع دیگر پیشروی گردشگری در ایران اشاره می کند و می گوید: «جذب گردشگر و شیوه تبلیغ ۲ بخش عمده دارد سخت افزاری و نرم افزاری، بخش سخت افزاری آن مربوط به مجهز بود ن امکانات پذیرایی از گردشگری داخلی و خارجی از قبیل هتل، مسافرخانه، سرویس های بهداشتی، در دسترس بودن کالاهای مورد نیاز گردشگران، وجود امکانات خدماتی و پزشکی و....یعنی باید مکان های توریستی را مجهز به این موارد که بخش سخت افزاری است نماییم، در بخش نرم افزاری هم به فرهنگ توریست پذیری ما برمی گردد از اینکه در شهرها و مناطقی که از جاذبه های گردشگری برخوردارند فرهنگ عمومی جامعه ما به حد اعلایی برسد و گردشگر با خیال راحت به تفریح و سیاحت بپردازد، چون اگر دقت کرده باشید متاسفانه خواهید دید که در برخی موارد در شهرهای توریستی قیمت اجناس بیشتر از قیمت واقعی به گردشگران فروخته می شود، به هر حال اگر این دو بخش ما به حد ایده آل کامل برسد و از طرفی هم بودجه کافی برای انجام تبلیغات و دایر نمودن نمایشگاه هایی از جاذبه های گردشگری ایران در داخل و خارج مهیا شود آن وقت است که می توانیم شاهد پیشرفت های مضاعفی در این عرصه باشیم.»
برزین در پاسخ به این سؤال که سند چشم انداز ۲۰ ساله در بخش گردشگری چگونه محقق خواهد شد، می گوید: «در سند چشم انداز ۲۰ ساله پیش بینی شده که تا سال ۱۴۰۴ باید بتوانیم یک و نیم درصد گردشگران جهان یعنی حدود ۲۰ میلیون نفر را جذب کنیم، حال اینطور که همکاران ما در سازمان میراث فرهنگی با عشق و نشاط و امید به فتح قله های روبرو کار می کنند قطعاً به آن نقطه مطلوب مورد اشاره در سند چشم انداز خواهیم رسید.»
● استقبال از نمایشگاه های گردشگری ایران در خارج
رئیس ستاد تبلیغات و نمایشگاه های سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از نحوه استقبال و حضور چشمگیر کشورمان در نمایشگاه های سازمان گردشگری جهانی (WTO) چنین می گوید: «در مدتی که این ستاد دایرگردیده فعالیت های تبلیغاتی سازمان میراث فرهنگی منسجم تر از قبل شده و حضور ما در نمایشگاه های بین المللی شکل جدی تری به خود گرفته، به نحوی که در نمایشگاه های سازمان گردشگری جهانی پرچم جمهوری اسلامی به خوبی برافراشته است و هم وطنان ایرانی مقیم خارج هم استقبال وسیع و گسترده ای از نمایشگاه ها به عمل می آورند، به عنوان مثال در غرفه کشورهای دیگر حتی یک نفر بازدیدکننده هم حضور ندارد اما در غرفه ایران مردم برای گرفتن پوسترهایی از مناطق گردشگری و زیارتی و سیاحتی کشورمان صف های طولانی تشکیل می دهند و ساعت ها در صف می ایستند تا شاید حداقل بتوانند پوستر یا عکسی از مناطقی در ایران دریافت نمایند.»
برزین به بسته های سفر و اهداف برگزاری نمایشگاه های بین المللی توسط WTO اشاره می کند و می گوید: «هدف سازمان گردشگری جهانی از برگزاری نمایشگاه های بین المللی، اقتصادی است و در این نمایشگاه ها کشورهای جهان بسته های سفر ارایه می دهند و به جذب گردشگر خارجی می پردازند.»
وی در تعریف بسته سفر می گوید: «بسته سفر یعنی برنامه ای که یک تور سیاحتی به مشتری خود ارایه می کند از اینکه در یک تور به چه مکان هایی و در چه مدت زمانی گردشگر را به بازدید می برد و چه امکانات رفاهی و خدماتی را در اختیار او قرار می دهد و هزینه این تور را هم به او می گوید، که این یک بسته سفر است، ما در این نمایشگاه ها علاوه بر ارایه بسته های سفر از سوی تورهای مسافرتی، به معرفی چهره واقعی کشورمان می پردازیم، چرا که دشمنان نظام در تبلیغاتی مسموم و غیرواقعی کشورمان را ناامن معرفی کرده اند اما زمانی که مردم به غرفه ایران می آیند و مثلاً با گروه های موسیقی سنتی، قهوه خانه سنتی و برخورد غرفه داران روبرو می شوند و تصاویر جذاب از مناطق گردشگری ایران را ملاحظه می کنند کاملا ذهنیت آنان تغییر می کند و حتی بسیاری از آنها متعجب می شوند از اینکه ایران واقعا اینچنین است.»
● سوم تا ششم تیر نمایشگاه فرهنگی ایران در پاریس
رئیس ستاد تبلیغات و نمایشگاه های سازمان میراث فرهنگی از دایر شدن نمایشگاهی فرهنگی در محل یونسکو در پاریس به مناسبت شصتمین سال الحاق ایران به یونسکو از سوم تا ششم تیرماه جاری خبر می دهد و می گوید: «در این نمایشگاه به معرفی فرهنگ، تمدن و پیشینه های مادی و معنوی ایران اسلامی خواهیم پرداخت.»
● جابجایی ۷۲ میلیون مسافر تابستانی
شهرام آدم نژاد، مدیرکل دفتر حمل کالا و مسافر سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای کشور از ظرفیت جابجایی ۹۰ میلیون مسافر با ناوگان عمومی جاده ای کشور خبر می دهد و می گوید: «تمهیدات لازم برای ارایه خدمات مناسب به مسافران از جمله فعالیت کشیک های شبانه روزی در پایانه های مسافربری، هماهنگی با نهادها و تشکل های مرتبط و نظارت مستمر مبدا تا مقصد بر فعالیت ناوگان در حال اجرا است، در تابستان امسال نیز برآورد می شود حدود ۷۲ میلیون مسافر از طریق ناوگان عمومی جاده ای جابجا شوند.»
برابر آمارهای موجود سال گذشته در مجموع ۴۶۴ میلیون مسافر و ۵۵۴ میلیون تن کالا با ناوگان بار و مسافرکشور جابجا شدند که سهم تابستان پارسال ۶۳ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر بوده است.
هم اکنون نیز ۴۲۰ هزار راننده با ناوگان باری و مسافری کشور فعال هستند و طرح های بیمه و بیمه تکمیلی، توسعه سلامت شغلی و آموزش رانندگان از دو سال قبل آغاز شده و همچنان ادامه دارد.
مدیرکل دفتر حمل کالا و مسافر همچنین نوسازی هشت هزار و ۳۸ دستگاه سواری کرایه، دو هزار و ۲۳۵ دستگاه مینی بوس و میدل باس، ۹۷۶ دستگاه اتوبوس و چهار هزار و ۱۶۱ دستگاه کامیون را از اقدام های سال ۸۶ در بخش نوسازی ناوگان عمومی اعلام می کند و می گوید: «امسال نیز شش هزار و ۷۵۰ دستگاه سواری کرایه، ۴ هزار مینی بوس و میدل باس، یکهزار دستگاه اتوبوس و ۲۵ هزار دستگاه کامیون در برنامه نوسازی قرار دارد.»
● قیمت اتوبوس های غیرویژه برای تابستان تغییر نمی کند
براساس اعلام سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، از سال ۱۳۸۳ تاکنون نرخ بلیط اتوبوس های غیرویژه تغییر نکرده است و در تابستان امسال نیز این احتمال وجود دارد که تغییری در قیمت بلیط این اتوبوس ها صورت نگیرد.
آدم نژاد، مدیرکل دفتر کالا و مسافر سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای در پاسخ به این سؤال که چگونه می گویید قیمت اتوبوس ها از سال ۸۳ تاکنون تغییر نکرده، در حالی که این قیمت ها رشدی بیش از ۵۰ درصد را شاهد بوده است، می گوید: «اگر گفته می شود قیمت بلیط اتوبوس افزایش یافته مربوط به اتوبوس های ویژه است که نرخ آن به صورت توافقی تعیین می شود.»
جالب است بدانید که کم کم بساط اتوبوس های غیرویژه در پایانه های مسافربری برچیده شده و تماما مجهز به اتوبوس های ویژه هستند، از طرفی هم اتوبوس های غیرویژه به دلیل فرسودگی و از کارافتادگی توان طی مسیرهای طولانی را ندارند، به عنوان مثال مسیر اصفهان به تهران یا کرمانشاه به تهران را با دو برابر مدت زمانی اتوبوس های ویژه طی می کنند، تازه آن هم اگر در بین راه دچار نقص فنی نشوند! اما درخصوص توافقی بودن قیمت اتوبوس های ویژه که این مقام مسئول عنوان کرده باید گفت که این توافقی به چه معنایی است؟ یعنی مسافر و راننده بر سر قیمت به توافق می رسند یا نه براساس تعرفه اعلام شده باید قیمت بلیط ها مشخص گردد.
سوای موارد مذکور واقعیتی که در پایانه های اتوبوس با آن مواجه هستیم این است در روزهای پایانی هفته و خصوصا در ایام تعطیلات که پایانه های اتوبوس رانی با سیل عظیم جمعیتی از مسافران به سایر نقاط کشور روبرو هستند بلیط اتوبوس ها با چند برابر قیمت به مسافران فروخته می شود و متأسفانه هیچگونه دستگاه نظارتی نیز بر بی سامانی وضع موجود نظارت ندارد، اگر در روزهای پنج شنبه یا ایام منتهی به تعطیلات سری به ترمینال جنوب یا غرب تهران بزنید با خیل عظیم مسافرانی روبرو خواهید شد که برای تهیه بلیط و مراجعت به شهرستان خود درمانده اند و دلالان از خدا بی خبر هم در این میان به دنبال منفعت خود هستند و بلیط ها را با ۲ الی ۳ برابر قیمت به مسافران می فروشند.
● راهنمایی و رانندگی منسجم تر از همیشه
در روزهای فصل تابستان راهنمایی و رانندگی فعالیتی مضاعف خواهد داشت، چرا که کنترل شبانه روزی جاده ها و اتوبان ها را به طور دقیق مورد بررسی قرار می دهند. گرچه در این باره موفق به انجام مصاحبه با مسئولان مربوطه نشدیم اما طبق آمارهای ارایه شده توسط فرمانده پلیس راه استان تهران، در پنج روز تعطیلات اواسط خردادماه، ۳۶۲ پرونده راننده متخلف در استان تهران به مراجع قضایی ارجاع شده، یک هزار و ۲۹۰ خودرو و موتوسیکلت متخلف نیز توقیف و به پارکینگ انتقال داده شده اند.
یکی از موارد تخلفی که مکررا توسط پلیس راه هشدار داده می شود و بسیاری از رانندگان بابت آن جریمه شده اند استفاده از تلفن همراه در هنگام رانندگی است
.پلیس راهنمایی و رانندگی عمده تخلفات رانندگان را سرعت و سبقت غیرمجاز، حرکت های مارپیچ و استفاده از تلفن همراه اعلام کرده است.

ایرج نظافتی

منبع : روزنامه کیهان