جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

پرونده های ناتمام


پرونده های ناتمام
بالاخره پس از مدت ها رقابت میان دو کاندیدای حزب دموکرات برای ریاست جمهوری ایالات متحده، باراک اوباما، سناتور ۴۶ ساله ایالت ایلینویز در ناحیه مرکزی با به دست آوردن ۱۹۶۶ رای مقدماتی و اکثریت آرا از ۷۰ رای کنگره حزب دموکرات، نامزد جناح کبوترها – اصطلاحی که به حزب دموکرات اطلاق می شود – در انتخابات ماه نوامبر خواهد بود. اوباما درمقابل جان مک کین، نامزد جمهوریخواهان قرار می گیرد تا وضعیت سپهر سیاسی ایالات متحده در چهار سال آینده مشخص شود. بسیاری از کارشناسان معتقدند که اوباما به کاخ سفید راه خواهد یافت مگر اینکه در چند ماه مانده تا انتخابات، اتفاقاتی بیفتد که جمهوریخواهان را پیروز صحنه های بین المللی و داخلی نشان دهد، آن گاه شاید مردم آمریکا اقناع شوند که به مک کین رای دهند. در غیر این صورت، بخت همفکران بوش برای در اختیار گرفتن کاخ سفید به شدت کاهش خواهد یافت.
● آنچه بوش باقی گذاشت
مردم آمریکا از وضعیتی که بوش برای کشور به وجود آورده است ناراضی اند. اکنون تلفن های مردم، سه سال است که کنترل می شود، آن هم در کشوری که بر اساس آزادی های بسیار از دو قرن پیش شکل گرفته و مردم برای حریم شخصی خود ارزش فوق العاده ای قایل هستند. تابستان در راه و فصل سفرهای مردم در حال آغاز شدن است، اما قیمت بنزین از سال ۲۰۰۵ دایماً افزایش یافته و از گالنی ۲ دلار و ۲۹ سنت – هر گالن ۸/۳ لیتر است – به ۳ دلار و ۷۰ سنت رسیده است. ضمن اینکه ارزش دلار، دایماً سقوط کرده به طوری که ارزش آن نسبت به یورو از آغاز دوره بوش پسر تاکنون بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته است. ارزش دلار حتی در مقایسه با خودش هم با کاهش حدوداً ۱۰ درصدی در این دوره مواجه بوده، بنابراین وقتی محدود شدن منافع ملت و ناکامی بوش در افزایش منافع کمپانی ها – از طریق غالب شدن بر کشورهایی چون ایران و عراق – را کنار یکدیگر قرار می دهیم متوجه می شویم که مک کین بختی برای پیروزی ندارد و آمریکا به دنبال یک هوای تازه است، مگر اینکه بوش به یک پیروزی چشمگیر دست یابد. گرفتن امضا از مقامات عراقی در قالب توافقنامه سیاسی – امنیتی یا به نتیجه رساندن پرونده هسته ای ایران – که اولی را آمریکایی ها در کوتاه مدت شدنی تر می دانند – یکی از دو عاملی است که می تواند به عنوان پیروزی جمهوریخواهان در سیاست خارجی و توجیهی بر ناکامی های رفاهی – بهداشتی داخلی این حزب قلمداد شود و مک کین را راهی کاخ سفید کند. به نظر می رسد که یاران بوش هیچ یک از این دو برگ خوشبختی را به دست نخواهند آورند و باید به قسمت دوم سخن کاندولیزا رایس حق داد که گفت: "پیروزی در عراق حتمی است، اما در دوره بوش به دست نمی آید." اینکه پیروزی در عراق حتمی است محل تردید است، اما اینکه در دوره بوش به دست نمی آید هیچ شکی در آن نیست. بوش اگرچه ناکام کنار می رود، اما میراث دردسرساز خود را برای اوباما باقی می گذارد و آن پرونده های ناتمامی است که در دوران او باز شده و قرار بود تا ۲۰۰۸ بسته شود، اما واقعیات صحنه بین المللی نشان می دهد که بوش و نومحافظه کاران، ناتوان تر از آن هستند که این پرونده ها را به یک نقطه امیدبخش برسانند.
● مساله ای به بزرگی ایران
اگرچه پرونده هسته ای ایران از سال ۲۰۰۳ و پس از اشغال افعانستان و عراق باز شد، اما به دلیل خصومت سه دهه ای واشنگتن علیه تهران، اهمیت این پرونده نسبت به مسائل دیگر پیش آمده در فاصله سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۸ بیشتر شد. از نظر حاکمان صهیونیست ایالات متحده، ایران مانع اصلی در برابر منافع آمریکا در منطقه خاورمیانه و جهان اسلام است و فناوری هسته ای به مثابه راه میان بری است که می تواند ایران را ظرف ۵۰ سال آینده به یک ابرقدرت جهانی تبدیل کند.
بوش و جمهوریخواهان تمام تلاش خود را برای انصراف ایران از ادامه این راه انجام دادند. فشار تحریم ها را بیشتر کرده اند و هر روز ایران را به حمله نظامی تهدید می کنند، اما ایران به راه خود ادامه داده است. اکنون کاخ سفید متقاعد شده است که غنی سازی در خاک ایران با نظارت طرف های خارجی – کنسرسیوم – را بپذیرد، درحالی که سه سال قبل، پیشنهاد ایران مبنی بر تشکیل یک کنسرسیوم در خاک ایران را نپذیرفت. عقب نشینی پله پله آمریکا از مواضع خود در قبال پرونده هسته ای ایران، نشان می دهد که جمهوریخواهان، سخت به دنبال کسب یک پیروزی در مساله ایران هستند تا آن را در انتخابات خرج کنند، اما بوش دیگر فرصتی ندارد. اوباما برای این مساله بی میل نیست. او در یک بی احتیاطی آشکار اعلام کرد که در صورت راه یافتن به کاخ سفید با احمدی نژاد مذاکره خواهد کرد. بلافاصله لابی صهیونیستی آمریکا موجی علیه او به راه انداخت مبنی بر اینکه اوباما مخالف آرمان اسرائیل است. اوباما هم بلافاصله پس از انتخاب به عنوان کاندیدای حزب دموکرات در چرخشی آشکار اما تاکتیکی؛ حمایت خود از رژیم صهیونیستی و دشمنی خود با ایران را آشکار اعلام کرد تا خیال صهیونیست ها از بابت خوش خدمتی خود را آسوده سازد.
البته نباید ساده لوحی کرد که اوباما از دشمنی آمریکا بر ایران خواهد کاست و هدف براندازی جمهوری اسلامی را رها خواهد کرد. اوباما بحث ایجاد رابطه با ایران را ابتدا با هدف افکندن تفرقه میان مسئولان ایرانی مطرح خواهد کرد تا در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ایران بر مواضع کاندیداها و مردم اثر بگذارد و منافع آمریکا را تامین کند. هدفی که با وحدت مسئولان و مردم به ثمر نخواهد نشست و آمریکا را نیازمند ایران برای برطرف کردن مشکلات منطقه ای اش باقی خواهد گذارد.
● گره کور عراق
یکی از پرونده های بازمانده دوران بوش که چونان گره کوری، حیثیت ایالات متحده را بر باد داده است، عراق نام دارد. آمریکایی ها امیدوار بودند که در طول دوران هشت ساله ریاست جمهوری بوش پسر، بتوانند با تسلط بر عراق و روی کارآوردن دولت مطلوب خود، این کشور را به ایالت پنجاه ویکم خود تبدیل کنند و در بلندمدت، زمینه تجزیه این سرزمین به سه کشور را فراهم آورند تا بلعیدن آن برای صهیونیست های مدعی مالکیت از نیل تا فرات، راحت تر شود.
بوش امیدوار بود که با تحمیل توافقنامه امنیتی به عراق که به قیمت از دست رفتن استقلال این کشور تمام می شود، اعلام پیروزی کرده و با افتخار به مردم بگوید که منافع آنان را بیشتر کرده است. اما اکنون هزینه ای بالغ بر یک هزار میلیارد دلار، چهار هزار و یکصد کشته و هزاران مجروح و بیمار روانی، ارمغان بوش از عراق برای آمریکایی ها است. البته کمپانی های اسلحه سازی و نفتی از ثروت های غیرقابل تخمین عراق استفاده های زیادی کرده اند، اما این وضعیت با اوضاعی که ۶۰ درصد نفت عراق را مجانی در اختیار آمریکا قرار دهد و کاپیتولاسیون را در این کشور اجرایی کند، تفاوت فاحشی دارد.
اوباما وعده داده که بخشی از نیروهای آمریکایی را از عراق خارج خواهد کرد، اما تعداد آنها را اعلام نکرده است. او در ابتدای روی کارآمدنش ۲۰ هزار نیرو را از عراق خارج می کند که باتوجه به پیشرفت اوضاع امنیتی آمریکا در عراق، امری کاملاً طبیعی است چرا که وقتی یک اشغالگر اوضاع امنیتی خود را در کشور تحت اشغال بهبود می بخشد، دیگر نیازی به نیروهای نظامی پرشمار ندارد. آمریکا حتی درصورت امضا نشدن توافقنامه امنیتی هم بخشی از نیروهایش را از این کشور خارج خواهد کرد، اما بخش عظیمی از نیروهایش را تا دهه ها در عراق حفظ خواهد کرد. این سیاست اعلام شده کاخ سفید و سردمداران فراجناحی ایالات متحده است.
● جهنم افغانستان
دولت کرزای که مورد حمایت آمریکا است اینک در افغانستان اختیاری ندارد، جنوب کشور در اختیار طالبان و شمال کشور در ید مجاهدان افغان قرار دارد.
نیروهای ناتو هم بخش دیگری از حاکمیت کشور را نقض کرده اند. قبایل ساکن در مرز افغانستان و پاکستان هم که عملاً خودمختاری پیشه کرده اند و حالا هم که قرار است یکی از آنها – خلیل زاد – رئیس جمهور شود بیشتر احساس قدرت می کنند. وعده های کرزای برای آبادانی افغانستان، در موارد بسیاری پوچ از آب درآمد، بنابراین ایالات متحده برای اینکه سلطه خود بر این کشور را از دست ندهد مهره جدیدی را رو کرده است."زلمای خلیل زاد" که اهل استان لقمان در جنوب شرقی افغانستان – نزدیک پاکستان – است، در مزار شریف بزرگ شده و در آمریکا تحصیل کرده است. او ۵۶ سال دارد و از قوم پشتون – که اکثریت جمعیت افغانستان را تشکیل می دهد – است. خلیل زاد، فرستاده بوش به عراق بوده و اکنون سفیر آمریکا در سازمان ملل است. این افغان – آمریکایی اکنون به دنبال آن است تا رئیس جمهور افغانستان شود. خلیل زاد با وعده جلب حمایت های بین المللی به ویژه سازمان ملل برای بازسازی افغانستان و ایجاد آبادانی در این کشور به صحنه آمده تا در سال ۲۰۰۹ رئیس جمهور این کشور بحران زده و تحت اشغال شود. اما پرونده افغانستان در دوران بوش به سرانجام نرسید و هنوز این کشور کانون مشکلات برای آمریکا است. روی کارآمدن یک دولت مطلوب آمریکا در پاکستان نیز به اوضاع افغانستان کمکی نکرده و رئیس جمهور موردنظر آمریکا – کرزای – را به یک فرد بی اختیار تبدیل کرده است. بنابراین اوباما با سرزمینی مواجه است که تلاش می کند از چنگال آمریکا نجات یابد و دردسرهای زیادی برای او ایجاد خواهد کرد.
● خاورمیانه بزرگ؛ رؤیای پریشان
حاصل برگزاری انتخابات در غزه و کرانه باختری به نفع آمریکا نشد. حماس اکثریت را به دست آورد و دولت تشکیل داد. آمریکا و متحدان غربی و عربی دست به تحریم همه جانبه مردم غزه زدند تا دولت سقوط کند، اما تلاش دوساله آنان تاکنون بی ثمر مانده و مردم مقاومت کرده اند. از طرفی اختلافات داخلی شدید در رژیم صهیونیستی و ضرباتی که حماس به این رژیم می زند، اوضاع بدی را برای اولمرت و همکارانش ایجاد کرده است. اوباما مجبور است سیاست ناتمام بوش را ادامه دهد وگرنه حمایت صهیونیست ها را از دست خواهد داد. با این حال، حل مساله غزه، کار آسانی نخواهد بود به ویژه آنکه خبرها حاکی از خیانت ژنرال های ارتش اسرائیل در قالب فروش اطلاعات و اسلحه به حماس یا جاسوسی به نفع ایران است. در چنین وضعی به ثمر رساندن اهداف کلان آمریکا در منطقه دشواری هایی دارد که اوباما را با چالشی عظیم مواجه می کند و ایجاد یک کشور فلسطینی در کنار اسرائیل به پایتختی بیت المقدس را به یک رؤیای پریشان بدل خواهد کرد.
مانع بزرگ تر و مهم تر سیاست های آمریکا در منطقه، گروه های مقاومت در لبنان و در صدر آنان حزب ا... است. اگرچه سینیوره مجدداً نخست وزیر شد، اما حضور ۱۱ وزیر حامی و تحت حمایت حزب ا... و سه وزیر از سوی رئیس جمهور – که متحد حزب ا... است – و دورنمای انتخابات ۱۰ ماه آینده که بیشتر کرسی های پارلمان را در اختیار حامیان حزب ا... قرار خواهد داد، نشان می دهد که اوباما برای پیشبرد اهداف کاخ سفید در لبنان با دشواری های بسیاری مواجه خواهد شد. اکنون نه تنها حزب ا... خلع سلاح و منحل نمی شود، بلکه با تشکیل یک اقلیت قدرتمند در دولت، در صحنه لبنان اثرگذاری بیشتری پیدا می کند. حضور قدرتمند حزب ا... در کنار حماس، سوریه، عراق و ایران آینده ناامیدکننده ای برای آمریکا در منطقه رقم زده و اوباما باید این گره کور را باز کند. در این راه کشاندن سوریه به توافق با اسرائیل بر سر جولان، تلاش فراگیر اوباما خواهد بود.
‌● اوباما دنباله رو گذشتگان
اوباما بر مدار استراتژی ایالات متحده حرکت خواهد کرد. تاکتیک های اوباما با بوش و جمهوریخواهان متفاوت است. او باید چهره آمریکا را بازسازی کند و به اوضاع اقتصادی – رفاهی مردم رسیدگی کند. هدف او نمایاندن چهره ای صلح طلب، مددکار و درعین حال قدرتمند از آمریکا به جهانیان است، بنابراین سیاست تفرقه بینداز و حکومت کن را به شدت پیش خواهد گرفت.او برای حداکثر کردن منافع کمپانی ها تلاش خواهد کرد و از غارت منابع دیگران غافل نخواهد شد، اما روزگار پردردسری خواهد داشت. میراث بوش برای او گرفتاری هایی است که آمریکا دارد و بسیاری از آنها در دوره جمهوریخواهان به وجود آمد. در صدر اولویت های خارجی اوباما ایران، عراق و فلسطین قرار خواهد داشت و او سیاست براندازی از درون را برای آنان تدارک دیده است، به ویژه برای ایران. حتی اگر برای مذاکره و ایجاد رابطه، آغوش خود را به روی تهران بگشاید.
مصطفی آزادی
منبع : هفته‌نامه آتیه


همچنین مشاهده کنید