جوانان و اعتیاد

جامعه ایران، با داشتن بیش از ۲۰ میلیون جمعیت جوان، از جوان ترین جوامع جهانی است. چیزی در همین حدود، جمعیت فرزندان این سرزمین است که مشغول به تحصیل هستند. مساله اعتیاد، مساله اشتغال از بزرگترین و مشهورترین معضلا ت این بخش مهم از جمعیت ایران است که به عنوان یک چالش عمومی می توان از آن یاد کرد.
وقتی از جمعیت جوان سخن می گوییم در واقع به یک توده متراکم از انرژی، امید، آرمان خواهی صادقانه و توان هنگفت و تلا ش پایان ناپذیر اشاره کرده ایم که آماده تحرک و انفجار است ولی فاقد جهت هم چون تیغی دولبه، هم قادر است شگفتی آفریند و هم قادر است سرعت تخریب را در خود ذخیره کند طبیعی است که این سرمایه عظیم انسانی هنگامی که در جهت آبادانی به راه افتد و در مسیر درست قرار گیرد صلا حیت واقعی و لیاقت های حقیقی خود را آشکار می سازد. با نگاهی به گستردگی و تنوع بزه های اجتماعی در هر سطحی که جلوه ساز سیاهه ای از همان مسیرهای انحرافی که یکی از دلا یل آن عدم برنامه ریزی های صحیح و متناسب و ناتوانی و ضعف جامعه می باشد را اعتیاد در برگرفته است.
که آن چنان ضربه ای مهلک بر پیکر جامعه و جوان این جامعه وارد می کند و این توده عظیم پر از انرژی را با خصلت های یکرنگی و صداقت آسیبی را وارد می کند که در جهت اضمحلا ل جامعه طی طریق می کند.
● چرا نوجوانان مواد مخدر مصرف می کنند؟
دلایل مصرف مواد در بین نوجوانان بسیار متنوع است. همچنین نوجوانان در مصرف این مواد به یک میزان جدی نیستند یکی از دلایل روی آوردن نوجوانان به مواد مخدر صرفا این است که مواد مخدر در دسترس است نوجوانان طبعا نسبت به دنیای رو به گسترش که در آن زندگی می کنند کنجکاوتراند و بیش از بزرگسالان خطر می کنند. احتمالا دلیل آنها برای انجام چنین کاری بعضا آن است که شجاعت و حس ماجراجویی خودشان را به اثبات برسانند و نشان دهند که دیگر بچه نیستند تا اندازه ای هم دلیل تهور آنها این است که دست کم در آغاز کار اعتقاد ندارند که ممکن است از این طریق به مصیبتی گرفتار آیند.
▪ فشار دوستان و همسالان:
دوستان نیز نقش مهمی در گرایش نوجوانان در مصرف مواد مخدر ایفا می کنند در واقع می توان به یقین پیش بینی کرد در صورتی که دوستان فرد نوجوانی و به ویژه نزدیکترین دوست آن فرد موادمخدر مصرف کنند خود آن فرد نیز به مصرف چنین موادی روی خواهد آورد.
▪ طغیان علیه والدین:
به نظر می رسد مصرف موادمخدر به صورت جدی در بین نوجوانان تا اندازه زیادی بستگی به روابط آنها با والدینشان دارد. در مورد فرزندان والدینی که دارای روحیه دموکراتیک، احترام آمیز و پذیرا باشند و به ویژ ه آنهایی که ارزش های سنتی را پاس می دارند و امکان رشد تدریجی استقلال در فرزندان خود را فراهم می آورند خطر اعتیاد عموما کم است. در مورد فرزندان والدینی که رابطه محبت آمیز نداشته اند و نسبت به فرزندان خود بی توجه بوده اند یعنی به صورت مفرط متساهل بوده اند یا از سوی دیگر رفتار اقتدارآمیز و خصمانه داشته اند خطر مصرف مواد مخدر بسیار بیشتر است در چنین مواردی جوان ممکن است با مصرف مواد مخدر بخواهد خشم خود را نشان دهد یا صرفا توجه آنان را به خود جلب کند.
▪ گریز از ناملا یمات زندگی:
یکی دیگر از دلا یلی که نوجوانان در مورد روی آوردن به مصرف مواد مخدر ذکر می کنند کوشش برای گریز از تنش ها و فشارهای زندگی و از کسالت و بی حوصلگی است اگر مصرف مواد مخدر برای گریز از وظایف و تعهدات دوران نوجوانی، یعنی فراگیری شیوه برخورد با فشارها و کسب مهارت های ادراکی، اجتماعی و حرفه ای، صورت بگیرد همین خود نیز مانع پیدایش توانایی های لا زم در نوجوانان معتاد برای مواجهه با مسائل دوران بزرگسالی می شود.
▪ آشفتگی عاطفی:
در مورد نوجوانان دیگر، به ویژه کسانی که انواع گوناگونی از مواد مخدر را مصرف می کنند وابستگی به مواد مخدر احتمالا مبین آشفتگی های عاطفی است در چنین مواردی برای یافتن علل مشکلا ت نوجوانان معتاد باید به آشفتگی های موجود در روابط خانوادگی آن نوجوان، در طی دوران رشد، مراجعه کرد.
برخی از نوجوانانی که از پیش از دوران بلوغ به مصرف مداوم الکل و مواد مخدر روی آورده اند، اظهار می دارند که برای مواجهه با احساس اضطراب بی حوصلگی، افسردگی، ترس از شکست و بی هدف بودن در زندگی هیچ راه دیگری جز مصرف موادمخدر نمی شناسند و قابل توجه است که هدف عمده یکی از برنامه های درمانی گذشته از آموزش دادن به نوجوانان برای مواجهه با دشواری ها و ایجاد روابط صمیمانه با دوستان، این بود که به آن ها بیاموزند چگونه می توان بدون مصرف موادمخدر شاد و خوشحال بود.
▪ بیگانگی یا طرد شدگی:
در برخی موارد مصرف مواد مخدر به وسیله نوجوانان حاکی از احساس بیگانگی و در نتیجه گرایش درونی به دنیای شخصی است که به واسطه مصرف موادمخدر حاصل می شود. گاهی جامعه بی اعتنا، نوجوانان را طرد می کند. بسیاری از نوجوانان با نومیدی به آینده می نگرند.
این گونه جوانان در واکنش به تبعیض اقتصادی، اجتماعی یا نژادی و شرایط دشوار زندگی و گاه در واکنش به بیماری های جسمانی و درهم ریختگی محیط اجتماعی و خانوادگی خودشان، هر گونه کوشش برای یافتن فضا و احساس هویت را به طور کلی کنار می گذارند و به دنیای فراموشی و بی خبری موادمخدر یا به گفته نوجوانی معتاد به «مرگ موقتی و زندگی بی درد» پناه می برند.
مصرف مواد مخدر ممکن است موجب غفلت و بی خبری یا گریزی موقت از مشکلا ت یا حتی در موارد مثبت، احساس درک بهتر زیبایی های جهان شود اما بر اساس شواهد موجود نمی توان گفت که مصرف موادمخدر موجب پیدایش احساس پایدار، نیکبختی یا توانایی مواجهه با مشکلا ت زندگی می شود برعکس شواهد نشان می دهد که مصرف موادمخدر مانع دسترسی به این توانایی ها می شود.

نویسنده : زهره نراقی

منبع : روزنامه مردم سالاری