وقتی به کمیته انضباطی احضار می شوید

در امتحانی تقلب کنید، پوششی مخالف آیین نامه های دانشگاه داشته باشید، در تجمعی شرکت کنید یا با کسی درگیر شوید، مجبورید به کمیته انضباطی بروید و از خودتان دفاع کنید. وکیلی ندارید، خودتان باید از پس کار بربیایید.
شاید یکی از مشکلا ت دانشجویان در کمیته های انضباطی همین است که بدون اطلا ع از آیین نامه ها و قوانین مجبورند از خودشان دفاع کنند و درنتیجه نمی توانند دفاع کاملی داشته باشند. هر چند گفته می شود آیین نامه انضباطی محرمانه نیست و دانشجو می تواند با مراجعه به کتابخانه یا معاونت دانشجویی آن را مطالعه کند اما در بسیاری از موارد یا دانشجویان از این مساله مطلع نیستند یا آیین نامه به آنها ارائه نمی شود یا در صورت ارائه به دلیل حقوقی بودن ادبیات آن توان استفاده ازآیین نامه وجود ندارد و از سوی دیگر شیوه نامه هم که موارد جزیی تر در آن وجود دارد در اختیار دانشجویان گذاشته نمی شود.
البته درباره لزوم و نفس وجود کمیته های انضباطی بحث هایی وجود دارد که در اینجا فرصت بررسی آن نیست اما درباره رویه موجود هم مسائلی وجود دارد که برخی به دلیل مشکل آیین نامه ای و برخی هم به دلیل رعایت نکردن حداقل قوانین موجود در آن است.
از یک سو گفته می شود که این کمیته ها صلا حیت بررسی برخی جرائم، از جمله جرائم عمومی را ندارند و از سوی دیگر هر گونه دخالت در کار دادگاه ها را در مسائل درون دانشگاهی نفی می کنند.
● متن آیین نامه انضباطی دانشجویان
شورای عالی انقلاب فرهنگی، پس از بازگشایی دانشگاه ها، با این عنوان که رسیدگی به تخلفات دانشجویی در داخل دانشگاه به نفع کشور و دانشگاهیان است، آیین نامه انضباطی دانشجویان را مصوب کرد. آخرین اصلا حیه آن هم در سال ۷۴ به دانشگاه ها ابلا غ شد.
این آیین نامه در دو قسمت کمیته انضباطی دانشگاه و کمیته انضباطی مرکز که در وزارت علوم است لا زم الا جرا است و برای هر کدام از این مراجع اختیارات مشخص اما تفسیر پذیری تعیین کرده است. اختیارات کمیته انضباطی در حیطه رسیدگی به چهار نوع جرم است:
الف) رسیدگی به جرائم عمومی دانشجویان (از قبیل تهدید، تطمیع، توهین، ضرب وجرح، جعل، سرقت، رشوه، اختلا س و قتل) که این دسته از جرائم از بحث برانگیزترین بخش های کار این کمیته ها است. کارشناسان حقوقی معتقدند که جرائم عمومی همچون جعل و سرقت و ... باید در محکمه صالحه ای ثابت و پس از اثبات به آنها استناد شود که در کمیته همزمان اثبات و به آن استناد می شود.
ب) رسیدگی به تخلفات آموزشی و اداری (مانند تقلب در امتحان، فرستادن شخص دیگری به جای خود در امتحان یا شرکت به جای دیگری در امتحان). هر عملی از سوی اشخاص حقیقی یا حقوقی که موجب اخلا ل یا وقفه یا مزاحمت در اجرای برنامه های دانشگاه یا خوابگاه شود، در نهایت ایراد خسارت به اموال دانشگاه یا بیت المال.
ج) تخلفات سیاسی مانند دادن اطلاعات خلاف یا کتمان واقعیات عمده نسبت به خود یا گروهک های محارب یا مفسد یا افراد وابسته به آنها، عضویت در گروهک های محارب یا مفسد یا ملحد یا هواداری و انجام دادن هر عملی به نفع آنها، فعالیت و تبلیغ به نفع گروهک ها و مکاتب الحادی، توهین به شعائر اسلامی یا ملی و ارتکاب اعمالی ضد نظام جمهوری اسلامی (مانند شعارنویسی، پخش اعلامیه و...) ایجاد بلوا وآشوب در محیط دانشگاه.
د) تخلفات اخلاقی، استعمال مواد مخدر یا مداخله در خرید و فروش و توزیع اینگونه مواد، استفاده از نوارهای ویدئویی یا صوتی یا لوح های رایانه ای مستهجن یامداخله در خرید و فروش، تکثیر و توزیع اینگونه وسایل، عدم رعایت پوشش اسلامی یا استفاده از پوشش یا آرایش مبتذل، استفاده یا توزیع یا تکثیر کتب، مجلات، عکس های مستهجن یا آلات لهو و لعب، عدم رعایت شئون دانشجویی، داشتن رابطه نامشروع، تشکیل یا شرکت در جلسات نامشروع و انجام عمل منافی عفت.
همان طور که دیده می شود جرائم ذکر شده در آیین نامه بسیار کلی و تفسیرپذیر است. مخصوصا در قسمت جرائم اخلاقی با توجه به حساسیت مساله،کارشناسان معتقدند که حتما باید مصادیق جرم به صورت جزیی مشخص شود تا اعمال سلیقه در آن ممکن نباشد.
یا در سایت یکی از واحدهای دانشگاه پیام نور، در ذیل بخش کمیته انضباطی آمده; «به منظور حفظ و صیانت از مقدسات اسلام، کلیه دانشجویان و پرسنل دانشگاه ملزم به رعایت هر یک از موارد زیر در محیط دانشگاه هستند.»
پوشش کامل مو با مقنعه ساده و بلند و عدم استفاده از زیور آلات و مواد آرایشی (برای خواهران)
عدم استفاده از پیراهن آستین کوتاه و زننده واستفاده از شلوار ساده و کاملا مناسب (برای برادران)
عدم استفاده از پوشش های رنگی زننده استفاده از کفش ساده و ...
جدای از اینکه تک تک این بندها تفسیرپذیر هستند (لباس کاملا مناسب، رنگ زننده یا کفش ساده، مصادیق شان اصلا مشخص نیست) مشخصا جزو آیین نامه نیستند و امکان دارد در دانشگاه دیگری اصلا اعمال نشود. تنبیهات قابل اعمال درکمیته انضباطی هم به دو دسته تقسیم می شود، دسته اول از احضار و اخطار شفاهی شروع شده در ۱۲ بند تا منع موقت از تحصیل تا مدت دو و نیم سال تحصیلی با احتساب در سنوات گسترده می شود، می توان توسط کمیته انضباطی دانشگاه اعمال شود.
دسته دوم تنبیهاتی است که تنها می تواند توسط کمیته مرکزی انضباطی اعمال شود. این تنبیهات شامل منع موقت از تحصیل تا چهار و نیم سال تحصیلی، تغییر محل تحصیل دانشجو، تبدیل دور تحصیلی دانشجو از روزانه به شبانه، اخراج دانشجو از دانشگاه با حفظ حق شرکت مجدد در آزمون ورودی، محرومیت از تحصیل در کلیه دانشگاه ها تا پنج سال است. مساله ای که درباره تنبیهات وجود دارد اول اینکه با توجه به اینکه در آیین نامه کمیته تصریح شده که هدف کمیته اصلاح و کاربرد شیوه های تربیتی است برخی فعالان دانشجویی معتقدند محکومیتی چون دو یا سه ترم یا تبعید دانشجو نمی تواند کارکرد تربیتی و اصلا حی داشته باشد. از طرف دیگر هم دست اعضای شورای انضباطی در اعمال تنبیهات بسیار باز است. به طور مثال برای یکی از بندهای اتهامی، شورا می تواند از بند یک تا ۱۱ را اعمال کند که می تواند برخوردها را بیش از حد سلیقه ای کند.
● کمیته انضباطی از پایین
شاید برخوردهای نسبتا تند کمیته انضباطی و عدم توجه به پیشنهاد اصلا ح آیین نامه کمیته است که دانشجویان را به فکر تاسیس کمیته انضباطی از پایین انداخته است. این طرح با عنوان تاسیس کمیته دانشجویی نظارت بر مدیریت دانشگاه نام گذاری و به صورت اینترنتی پیشنهاد و پیگیری می شود.
دانشجویان هدف از تشکیل این کمیته را نظارت حقوقی بر فعالیت ها، تصمیم گیری ها، برنامه ریزی ها و اجراییاتی می دانند که در چارچوب مدیریت دانشگاه انجام می شود. به عبارت دیگر کمیته با محور قرار دادن «حقوق صنفی دانشجویان» به پیگیری، بررسی و حقیقت یابی در مورد مسائل می پردازد. در متن این طرح آمده است: «از آن جایی که نظام مدیریتی در دانشگاه ها، تقریبا کاملا «از بالا » و به صورت انتصابی است و در فرآیند تصمیم گیری و اجرای برنامه ها در دانشگاه ها، دانشجویان نقش «رسمی» ندارند، لذا کمیته در نظر دارد با تدوین چارچوبی حقوقی، دموکراتیک و غیررسمی، بستری را فراهم آورد که بتوان از جایگاه دانشجو به مسائل نگریسته، اظهارنظر کرده و در راستای حقوق دانشجو دست به اقدام زند.»
اکنون برخی فعالا ن دانشجویی امیدوارند با تشکیل و فعالیت این کمیته، مسوولا ن وزارت علوم و شورای عالی انقلا ب فرهنگی به الزامی درباره تغییر یا اصلا ح آیین نامه انضباطی دانشجویان برسند.

منابع در روزنامه موجود است.

منبع : روزنامه مردم سالاری