تظاهر به دموکراسی

انتخابات ۲۷ ژوئن (۷ تیر ماه) در زیمبابوه تنها با حضور معدودی از شهروندان این کشور برگزار شد که البته بسیاری از آنها نیز نه به اختیار که به اجبار در انتخاباتی بی‌معنی حضور یافتند که تنها نامزد آن یک نفر بود؛ دیکتاتور رابرت موگابه. حزب متبوع موگابه- Zanu-PF- بیهوده تظاهر به دموکراسی‌ای می‌کند که در این کشور وجود ندارد؛ افسانه‌ای که حتی همسایگان این کشور نیز بدان معترفند. در حالی که روسیه و چین- شرکای تجاری زیمبابوه- ترغیب شده‌اند که به جمع محکوم‌کنندگان انتخابات بپیوندند اما سازمان ملل نیز دست به عصا تلاش موگابه برای تقلب در انتخاباتی دیگر را محکوم کرد.
رژیم موگابه به پایان کار خود نزدیک می‌شود و شاید چند هفته‌ای بیشتر زمان نداشته باشد. چهارشنبه هفته گذشته برخی اعضای جامعه توسعه جنوب آفریقا (SADC) مثل سوازیلند، آنگولا و تانزانیا از رژیم موگابه خواستند تا انتخابات روز جمعه را به تعویق بیندازد؛ چرا که آنها بر این باورند که شرایط در این کشور اجازه برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه را نمی‌دهد. حتی حزب حاکم آفریقای جنوبی- یعنی کنگره ملی آفریقا- نیز در بیانیه‌ای که برای اولین بار صادر کرد، چنین اظهار کرد: «با توجه به حوادث و تحولاتی که مردم زیمبابوه شاهد آن بودند... انتخابات میاندوره‌ای ریاست‌جمهوری هیچ راه‌حلی برای حل بحران زیمبابوه ارائه نمی‌دهد». نلسون ماندلا رئیس جمهور سابق آفریقای جنوبی که در مراسم شامی خصوصی در لندن سخن می‌گفت، بدون اشاره به رژیم موگابه از «ناکامی تراژیک رهبری» در زیمبابوه سخن گفت. در سقوط موگابه بسیار تعلل شده است اما او باید در این فرآیند رئیس جمهور آفریقای جنوبی را نیز دخیل بداند. ناتوانی تابو امبکی بر اعمال فشار بر موگابه طی ۸ سال به اصطلاح انتخابات گذشته که سرشار از تقلب و خشونت بود، حیثیت او را لکه‌دار کرده است.
نتیجه این اقدامات برای رژیم موگابه نیز در حال هویدا شدن است. روز جمعه تظاهرکنندگان در مونیخ در برابر دو شرکت (Giesecke و Devrient G&D) که اقدام به انتشار اسکناس برای سر پا نگهداشتن رژیم موگابه می‌کند، تجمع کردند. این دو شرکت در ماه فوریه و مارس تریلیاردها دلار زیمبابوه‌ای منتشر کردند (۴۳۲ هزار برگ اسکناس هر هفته به بانک پس انداز زیمبابوه «یا RBZ» که تحت کنترل دولت است فرستاده می‌شود، یعنی چیزی معادل تقریبا ۱۷۳ تریلیون دلار زیمبابوه یا ۳۲ میلیون دلار آمریکا). استفن هانکس، تحلیلگر موسسه Cato می‌گوید که دولت زیمبابوه بیشتر این مبالغ را از طریق پول‌هایی که از سوی RBZ چاپ و قرض داده می‌شود، هزینه می‌کند. هر چه تورم افزایش می‌یابد و مالیات بر در آمد کاهش می‌یابد، دولت از بانک RBZ می‌خواهد که بیشتر و بیشتر مبادرت به چاپ پول کند. دو شرکت G&D این امر را برآورده ساختند. این پول برای رشوه دادن به ارتش پیش از برگزاری انتخابات مارس هزینه شد.
وزیر توسعه آلمان به رادیو آلمان گفت که از این دو شرکت خواسته است که دادوستد با رژیم موگابه را متوقف سازند. در انگلستان هم فشارهایی بر بانک Barclays وارد می‌شود- که البته شعبه‌هایی هم در زیمبابوه دارد- تا فعالیت‌های خود را تعطیل کند. بر اساس گفته مسوول خزانه‌داری انگلیس، این بانک صدها شکایت دریافت کرده و در حال از کف دادن منابع بانکی ارزشمند است. افزون بر این، از سوی مقام‌های دولت انگلیس به شرکت معدنی انگلیسی «آنگلو آمریکن» - در آفریقای جنوبی- که سرمایه‌گذاری‌های جدیدی در زیمبابوه داشته ابلاغ شده است که فعالیت آنها به دلیل تخلف از تحریم‌های موجود تحت نظر است. همچون بسیاری فعالیت‌های دیگر، شرکت آنگلو- آمریکن استدلال می‌کند (البته با توجیهات اندک) که اقداماتش به نفع مردم زیمبابوه بوده و افراد محلی را استخدام می‌کند اما تمام درآمد آن مستقیما به خزانه‌داری می‌رود؛ خزانه‌داری‌ای که اقدام به انتشار اسکناس برای رژیم زیمبابوه می‌کند. مهم‌تر اینکه، جنبش اپوزیسیون این کشور (جنبش برای تغییر دموکراتیک یا MDC) به شرکت‌های اروپایی هشدار داده است که در صورتی که موگابه ساقط شود، اجازه‌نامه‌هایی که شرکت‌های خارجی را مجاز به فعالیت در زیمبابوه می‌کند مورد «بازنگری و بازبینی» قرار خواهد داد. «روی بنت» خزانه‌دار حزب MDC- که به دلیل اعمال فشار بر سیاستمداران حزب موگابه در سال ۲۰۰۶ ماه‌ها در زندان بود- می‌گوید که تمام «شرکت‌ها باید حواس‌شان جمع باشند چرا که حق و حقوق‌شان مورد بررسی قرار خواهد گرفت». او همچنین هشدار داد که دولت آینده MDC وام‌های اخیر را به رژیم موگابه پرداخت نخواهد کرد؛ این تهدیدی غیر مستقیم است به چین، کره شمالی و مالزی که تسلیحات و آموزش نظامی برای ارتش موگابه فراهم می‌کنند. شرکت تنباکوی ریچموند در ویرجینیا نیز فعالیت‌های مالی در زیمبابوه دارد. همچون بسیاری تجارت‌های دیگر، آنها با تصمیمات دشواری در خصوص ادامه حضور در این کشور مواجهند. آنها بر استخدام صدها نفر از بومیان این کشور (در کشوری که ۸۰ درصد آن بیکار هستند) به عنوان دلیلی اصلی برای عدم‌ترک این کشور تاکید می‌ورزند.
بر خلاف شرکت آنگلو- آمریکن، مابقی این شرکت‌ها به راستی به استخدام بومیان پرداخته و بسیاری از فعالیت‌هایشان به نفع فقراست. وقتی من چندی پیش با مسوولان شرکت تنباکوی ریچموند در مورد فعالیت‌هایشان در زیمبابوه مصاحبه داشتم، این شرکت از نقش خود دفاع کرد اما در عین حال گفت که از نزدیک در حال رصد وضعیت هستند. اگر این شرکت بخواهد در زیمبابوه فعالیت کند بهتر این است که بزودی مذاکرات با حزب اپوزیسیون را آغاز کنند چرا که اگر منتظر بمانند که موگابه برود خیلی دیر خواهد شد. حزب MDC می‌خواهد شرکت‌هایی مثل آنگلو- آمریکن، بارکلیز و تنباکو همین الان از کشور خارج شوند- اندک سرمایه‌ای که در اقتصاد ویران این کشور نهاده‌اند را خارج کنند و موگابه را برای راه‌حل سیاسی تحت فشار قرار دهند- و اگر این شرکت‌ها چنین نکنند، از سوی دولت آینده MDC مجازات خواهند شد. نقش رهبران منطقه‌ای و رهبران تجاری در بهبود وضعیت در این کشور اینجا نمود پیدا می‌کند. منبع: American Enterprise Institute

راجر بیت/ ترجمه: محمد حسین باقی

منبع : روزنامه کارگزاران