جادوگر لبنان

دانیال بیمن از کارشناسان ارشد مطالعات خاورمیانه مرکز سابان در بنیاد بروکینز از حزب الله به عنوان نقطه دقیق پیوند همه گروه های قدرت لینان نام می برد و این جنبش را تنها جنبش سیاسی نیرومند لبنان می نامد. تحلیلگر پیشین سازمان سیا ضمن متهم کردن ایران به کمک ۱۰۰ میلیون دلاری سالانه به حزب الله درچارچوب تهیه موشک های کروز ، ضمن اشاره به توان جادویی این جنبش ، جایگاه آن را در گفتگو های صلح اسرائیل و سوریه و محاسبات سیاسی منطقه انکار ناپذیرمی داند.
حزب الله که به گفته بیمن در دهه ۱۹۸۰ پا گرفت، اکنون به عنوان سازمان بزرگ چریکی ، نقطه پیوند قدرت سیاسی لبنان و تنها جنبش بزرگ سیاسی می باشد که دارای پایگاه گسترده مردمی است. سازمانی بزرگ با توان بالای همزیستی سیاسی و انجام فعالیت موثر همزمان در جبهه های گوناگون دفاعی ، اجتماعی و سیاسی .
در این راستا حزب الله در تازه ترین بحران داخلی لبنان و به هنگام تلاش سنیوره ، نخست وزیر لبنان جهت رخنه در سیستم داخلی این سازمان وایجاد شکاف در آن ، سبب بروز ترس عمومی از پیدایش دوباره جنگ داخلی شد، با نمایش قدرت به عنوان راهبرد خود در ده ،دوازده سال اخیر ، بار دیگر توان خود را به عنوان جنبش انقلابی به رخ غربگرایان لبنان کشید، سازمانی که ثابت کرده است هرگز نیروهای خود را علیه هم میهنان لبنانی خود به کار نخواهد گرفت، چراکه با وجود توان بالای حزب الله در میدان های گوناگون لبنان ، این سازمان هرگز از بازوی نظامی خود برای شناسایی و باوراندن خود در اذهان عمومی به عنوان نیرویی برتر بهره برداری نکرده است.
به دنبال تلاش سنیوره برای شکستن خطوط منسجم حزب الله که به پذیرش ناتوانی دولت در رویارویی با این جنبش انجامید ، بار دیگر این جنبش را به عنوان برترین سازمان در نبردهای خیابانی و تنها گروه مبارز قابل مقایسه با ارتش مطرح کرد که برخلاف ارتش لبنان دارای پیوند های ناگسستنی و محکم درونی است و در صورت بروز نبرد احتمالی میان این دو ، پیامدی جز شکست ارتش رسمی لبنان نخواهد داشت.
از این رو پرستیژ حزب الله به عنوان سازمانی شیعه در لبنان و به ویژه پشتیبانی شیعیان به عنوان اکثریت نسبی با دربرگیری ۴۰ درصد از جمعیت این کشور و ایجاد بزرگترین پایگاه نیرومند مردمی ، توان بالقوه را به این جنبش داده است. مشکل اساسی این سازمان ، پایه سیستم سیاسی لبنان و سامانه تقسیم قدرت در میان جوامع و گروه های گوناگون لبنان بر اساس اجماع سال ۱۹۳۲ و دستیابی همه گروه به برشی از این کیک کوچک ، به عنوان یادگار استعمار فرانسه در این بخش از خاورمیانه است. اجماعی که به دلیل شناسایی مسیحیان به عنوان یک اقلیت و مسلمانان به عنوان اکثریتی نسبی ، هر روز ناکارآمدی خود را به اثبات رسانده است، چرا که جایگاه شیعیان با وجود تشکیل اکثریت نسبی جمعیت لبنان ، در اجماع یاد شده و تقسیم قدرت ، حتی به اندازه اقلیت مسیحیان دیده نشده است. در این چارچوب حتی پس از موفقیت حزب الله در متوقف کردن ارتش اسرائیل درتابستان سال ۲۰۰۶ ، بحث های پیرامون نام بردن از نیروهای این جنبش به عنوان ارتشی مدرن مطرح شد. سازمانی با نیروی شگفت انگیز چریکی و توان ویژه ای در جنگ های نامنظم که برخی از کارشناسان حتی به موفقیت این جنبش در عملیات متعارف در صورت حمله به کشور دیگر سخن می گویند. اعتقاد و باوری که کارشناسان نظامی هرگز به ارتش لبنان ندارند.
از این رو است که این سازمان را به سبب اراده آهنینش ، ابر قدرت جنگ های چریکی می نامند. جنبشی که به دلیل موفقیت های روز افزون ، اعتماد به نفس بالا و محبوبیت فزاینده اش هر روز به هواداران و حامیان منطقه ای اش افزوده می شود. در شرایط کنونی پرسش اساسی تاثیر گفت وگوهایی بر سر حزب الله است که به تازگی به میانجیگری ترکیه میان اسرائیل و سوریه آغازشده است. در پاسخ باید گفت اگر این پرسش ده سال پیش مطرح می شد شاید سوریه به عنوان بخشی از توافق خود با اسرائیل فرشته نجات خود را تنها گذاشته و یا حتی ضربه سختی به آن وارد کند.
اما پس از خروج ارتش این کشور از لبنان، سوریه به این جنبش افزون بر نگاه ویژه به عنوان پایگاه نفوذ و حتی جبهه غربی خود در کنترل کردن اسرائیل به عنوان بخش بزرگ رژرفای استراتژیک خود می نگرد. از این رو سوریه برای حفظ منافع خود در منطقه به توان این جنبش به ویژه قدرت چریکی در نبرد های خیابانی نیاز اساسی دارد. از سوی دیگر با توجه به مشروعیت سیاسی اندک بشار اسد و افزایش محبوبیت سید حسن نصرالله درجهان عرب بر پایه نظرسنجی ها ، اکنون اسد جوان نگاه ویژه ای به این جنبش داشته و حساب خاصی برای استفاده از این محبوبیت جهت افزایش پشتیبانی افکار عمومی جهان عرب باز کرده است.
اما نکته اساسی در روابط سوریه با حزب الله از یک سو و گفت وگوهای تازه خود با اسراییل از سوی دیگر ، مساله موشک های دوربرد و کروز حزب الله و نگرانی روزافزون اسرائیل از احتمال حمله به شهرهایش با استفاده از این تسلیحات است. این مساله زمانی معنا می یابد که با وجود آرامش نسبی و خفیف موجود کنونی، احتمال روی دادن نبردی دیگر میان دو طرف در آینده ای نزدیک دور از انتظار می نماید. هر چند که به گفته بتمن حزب الله هرگز آغاز گر این نبرد نخواهد بود.
با این حال به نظر نمی رسد که در گفتگوهای کنونی ، سوریه بر سر فرشته نجات خود با اسراییل توافق و یا معامله کند. چرا که احتمال خودکشی سیاسی اسد در اثر قرارگرفتن بر سر دو راهی ضربه زدن به مهمترین متحد استراتژیک منطقه ای خود به بهانه ایجاد ثبات در لبنان در راستای منافع ایالات متحده و جلب اطمینان اسراییل به امید دستیابی به صلح بعید و نابخردانه می نماید.
هر چند سوریه در نخستین گام از توافق خود با اسراییل با درخواست اخراج رهبر حماس از خاک خود روبرو است. مساله ای که به دلیل مقاومت سوریه در برابر این درخواست ، بازگشت دو طرف به سرخط و پیچیده ترشدن اوضاع را در پی خواهد داشت. سوریه که پس از روابط نسبی حافظ اسد با ایالات متحده در دوره کلینتون ، هم اکنون و به دنبال حمله ایالات متحده به عراق و تبدیل شدن خاک سوریه به پناهگاه فراریان اعضای حزب بعث عراق و تعبیرآن به حمایت سوریه از تروریسم ، به نقطه انجماد خود رسید ، هم اکنون نگاه خود را به روی کار آمدن دولت تازه ایالات متحده در دی ماه آینده و چگونگی اولویت بندی درسیاست خاورمیانه ای آن دوخته است. جایی که اهمیت شگفت انگیزایجاد ثبات در عراق است.
انجام گفتگوهای پشت پرده صلح خاورمیانه با سوریه غیر قابل انکار است و موضوع مهم پیش رو دوراهی سیاست خارجی سوریه در مساله توافق و فداکردن حزب الله و یا مدیریت شایسته پارادوکس کنونی است.
از این رو هم اکنون مدیریت روابط سوریه با متحدان خود، به درجه بالایی از حساسیت و نقطه جوش رسیده است که امید می رود این کشور دست به اقدام نابخردانه درباره برگ برنده اش نزند.

مجید علیزاده

منبع : روزنامه جوان