معرفی چورس

● چورس کجاست؟
در چهل و هفت کیلومتری شمال خوی از مسیر قدیمی دروازه چورس (چورس قاپوسی) ـ عسگرآباد و در ۶ کیلومتری جنوب شرقی قره‎ضیاالدین، در دامنه کوه «صفر داغی» و «قره‎تپه» یک شهر قدیمی و مهجور با سکوت خود گذر زمان و اتفاقات آن را به نظاره نشسته است.
نام این شهر قدیمی «چورس» می‎باشد! در سیزده بدر امسال (۱۳۸۶) گذری به چورس افتاد؛ رونق و صفایی که از میراث دوران در ذات خود نهفته دارد، چشم‎هارا می‎نوازد و رنج دورانش را با میهمانانش زمزمه می‎کند، ما را بر آن داشت حکایت شهرمان را پیش دوستان برده و عرض حالش کنیم و دست یاری آن‎ها را به منت و گرمی بفشاریم تا گرهی از گره‎هایش باز شود.
● چورس، میراث دار باستان
قبل از ورود به بحث آثار باستانی لازم است آنها را از نظر بگذرانیم:
▪ قرمزی مسجد:
که با همت بلند مسئولین تعمیر شده است که تلاش ایشان دو جنبه مهم و قابل تقدیر دارد: آباد کردن خانه خدا و جلب قلوب مردم.
▪ منطقه خاچ قوشون:
گفته می‎شود در این محل جنگ شدیدی میان مسلمانان و ارامنه در گرفته است. خاچ به معنی صلیب و قوشون نیز در معنی سپاه می‎باشد. شاید منظور از «خاچ قوشون»، سپاه صلیب باشد!
▪ بوزخانه: (یخچال)
از بوزخانه به عنوان محلی خنک در نگه‎داری یخ استفاده می‎شده است. این اثر در ضلع شرقی چورس، غرب قلعه کوچک و شمال شرقی «قرمزی مسجد» واقع است. با توجه به شواهد و قراین اثر تاریخی یخچال «الغ‎بیگ» در تکاب و موقعیت بسیار مشابه هر دو اثر که نزدیک به قلعه و مسجد هستند، در خصوص کاربرد آن اینگونه می‎توان توضیح داد: برای تأمین یخ ساکنان قلعه در گرمای تابستان، یخ را از ماه‎های سرد سال ذخیره می‎نمودند. بدین صورت که آب را به مخازنی که به همین منظور ساخته شده بودند، هدایت کرده و پس از انجماد آب، یخ‎ها را از روزنه‎ای که در سقف یخچال تعبیه گشته است به درون آن می‎ریختند. روزنه مورد اشاره هنوز قابل مشاهده است.
▪ قلعه بزرگ و کوچک:
قلعه‎ای به شکوه تاریخ و البته تیپا خورده و رنجور از ناملایمات و بی‎مهری در نهایت غرور وقایع چورس را به نظاره نشسته است. بنا بر اقوال قدیمی آب از بالای قالای بزرگ[۱][۱][۱] توسط لوله‎های سفالی به بالای قالای کوچک و اصلی می‎رسیده است. حتی گفته می‎شود بر روی قلعه اول حمامی نیز بوده است. در آنجا زمینی سنگی است که آنرا حمام یری گویند.
▪ نقش زیبای صلیب: روی سنگی، نقش زیبا و منحصر به فرد صلیبی حجاری شده است. این قطعه سنگ نیز در امان نمانده است دوستان حفار! آن را طوری سرنگون کرده‎اند که بی شک صدای ناله‎هایش به گوش حضرت عیسی مسیح (ع) نیز رسیده است.
▪ شیخ بولاغی:
بولاغ در ترکی به معنی چشمه است. در واقع این چشنمه در انتهای جنوبی چورس و آنجایی که جاده آسفالت تمام می‎شود قرار دارد و هم اکنون با تمام توان خود و به تنهایی جریان زندگی را در رگ‎های چورس جاری می‎سازد؛ اما گویی این چشمه نیز پیر شده است.
▪ باغ زیبای مامال:
که تعدادی از درختان انجیرش خودرو و وحشی می‎باشد. بالای این باغ زیر تخته سنگ عظیمی، دسته‎ای از سوسماران آرمیده‎اند که در واقع یک حیات وحش زیبا، بی نظیر و منحصر به فرد را در معرض دید قرار می‎دهد که در آن سوسماران زنجیروار پشت سر هم قرار گرفته‎اند. در مورد این سوسماران داستان‎ها گفته شده است. گفتنش ضروری است که دوستان عتیقه‎ای مابه سری به آنجا هم زده‎اند و گواینکه هنگام فراغت از حفاری، آتشی برای غذایشان در منزل این حیوانات منحصر به فرد برافروخته‎اند. عجب همتی دارند این دوستان در ویرانی و …. آثار قبرهایی رو به مغرب وجود دارند که خود این قبرها هم اخیرا مورد حفاری غیر مجاز قرار گرفته‎اند و به یقین اگر توان برکندن آن را داشتند، حتما تا حال اثری از قبرستان باقی نمانده بود! خواهشمند است مقامات مسئول هر چه سریع‎تر چاره‎ای در حفظ این آثار بیندیشند.
▪ باغ مرحوم حاجی سلیمان: کودکان و جوانان زمان او مزه و طعم آلوچه‎ها و چغاله بادام‎های او را فراموش نکرده‎اند و هنوز شعرهای چغاله دزدی از باغ ایشان را به یاد دارند. این باغ اکنون به زمین بدون درخت تبدیل شده است.
▪ باغ صفر گورنمز:
این باغ در مسیر جاده قدیمی چورس ــ خوی و در پشت تپه‎ای قرار داشت که کوه «صفرداغی» از پشت آن ناپیدا بود.
▪ باغ خان نشین:
که عمارت خان در آن واقع بود. دو تا از طاق‎های عمارت خانی هنوز پابرجاست و بقیه عمارت فرو ریخته است. باغی به نام «دالی باغ» نیز وجود داشت که باغ دوم خان محسوب می‎گردید.

www.chaypara.persianblog.ir
حسین علیپور