شناسایی نژادهای فیزیولوژیک قارچ Blumeria graminis f.sp.tritici در سیستان وبررسی مقاومت ارقامی از گندم به بیماری سفیدک سطحی

سفیدک سطحی یکی از مهمترین بیماریهای گندم در کشور می باشد که هر ساله خسارت زیادی به محصول آن وارد مینماید. در سالهای زراعی ۱۳۸۰ - ۱۳۷۶ مزارع گندم سیستان مورد بازدید قرار گرفت و نمونه های آلوده به گلخانه منتقل و با استفاده از روشهای تک پوستول و تک اسپور روی ارقام حساس ابتدا خالص و سپس تکثیر گردیدند. هر جدایه روی هشت رقم افتراقی طبق روشهای بین المللی مایه زنی و پس از یادداشت برداری از تیپ آلودگی، نژادهای تشخیص داده شدند. نتایج این تحقیق وجود نژادهای ۶۶، ۲۷، ۱۱ ، ۳۱، ۵۰ ،۱۴ ، ۲۸، ۵۸ ،۲۱، ۵ ، ۱۹ ، ۳۲ ،۲۴، ۸۴، ۵۳، ۷۳، ۴۴ را در مناطق مختلف سیستان نشان داد. این نژادها برای اولین بار از سیستان گزارش و برای سیستان و ایران جدید می باشند. در بین ۱۷ نژاد شناسایی شده، نژادهای ۱۱، ۵۳ و ۷۳ با در نظر گرفتن ۴۰ درصد از کل جدایه ها، نژادهای غالب منطقه بودند. نژاد ۵۳ با دارا بودن ۱۶ درصد از کل جدایه ها بزرگترین جمعیت و با ۵/۶۲ درصد بیماریزایی به تنهایی در بین کل نژادها، نژاد غالب و غالب بیماریزا در جمعیت بیمارگر در منطقه در طول چهار سال معرفی میشود. لاین ها و ارقام استاندارد از حیث واکنش در مقابل جدایه های قارچ نسبتا متفاوت بودند. بدین ترتیب نتایج این بررسی نشان داد که اکثر جدایه های سیستانی با ژن های pm۸,pm۳,pm۳b سازگار و در مقابل ژن pm۴b ناسازگار بودند. مقاومت ۷۰ رقم و لاین گندم در مرحله گیاهچه و بلوغ در گلخانه ومزرعه طی سالهای ۱۳۷۹ - ۱۳۷۷ نسبت به نژاد ۱۱ قارچ مورد بررسی قرار گرفتند. در این میان از ارقام تحت کشت سیستان، رقم هیرمند فاقد علائم درگلخانه و حداقل آلودگی را در مزرعه نشان داده و در واقع عکس العمل آن مانند لاین افتراقی weihenst.M۱ بود که احتمالا دارای ژن مقاومت pm۴b می باشد. رقم چمران مقاومت بالا و رقم سرخ تخم در شرایط گلخانه و مزرعه حساس بود. سایر ارقام، مقاومت نسبی از خود در مقابل عامل بیماری نشان دادند.

محمد سالاری
سیدمحمود اخوت
عباس شریفی تهرانی
قربان علی حجارود
سیدجواد زاد
مجتبی محمدی

منبع : پایگاه اطلاعات علمی