افغانستان و چالش های پیش رو

امنیت، مواد مخدر، مهاجرت، کمبود کار و در آمد، وابستگی به کمک ها و حمایت های خارجی از جمله مهمترین چالش های افغانستان امروز به شمار می رود. موارد زیر بخشی از چالش ها، مشکلات و مسایل موجود است:
● امنیت
با وجود تلاش های هفت سال اخیر، طالبان و القاعده نه تنها ریشه کن نشده اند بلکه بمب گذاری های کنار جاده ای، عملیات انتحاری و مبارزات مسلحانه آنها افزایش یافته است و تلفات جانی و مالی زیادی به بار می آورند.
شورش ها و درگیری های مسلحانه در مناطق مختلف به ویژه مناطق جنوبی گسترش یافته است و بخش عمده انرژی دولت و امکانات خارجی صرف مقابله با آن می گردد.
عملیات خونین طالبان در سال ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ افزایش یافت به طوری که این گروه در سال ۲۰۰۷ خونین ترین عملیات را به انجام رساندند. به همین دلیل ثبات و امنیت کافی در کشور وجود ندارد و مردم نسبت به آینده اطمینان کافی ندارند.
● مواد مخدر
تلاش های فراوان برای توقف کشت خشخاش نه تنها موفق نبوده بلکه سطح زیر کشت و تولید مواد مخدر در سال های گذشته افزایش یافته است و افغانستان به بزرگترین تولید کننده تریاک در جهان تبدیل شده است.
هرچند کشت خشخاش و قاچاق مواد مخدر در افغانستان ممنوع است ولی دولت اقتدار کافی برای اجرای قانون جلوگیری از کشت خشخاش را ندارد و نیروهای خارجی نیز درگیر مبارزه با طالبان و القاعده هستند و حاضر به گشودن جبهه دیگری نیستند.
● مهاجرت
بر اثر جنگ های داخلی دو سه دهه گذشته بیش از شش میلیون نفر از جمعیت افغانستان در خارج از این کشور آواره شده اند. پس از سقوط طالبان عده ای از آوارگان به کشور بازگشتند ولی هنوز نزدیک به نیمی از این جمعیت در خارج باقی مانده و به دلیل فقدان کار و درآمد و عدم اطمینان نسبت به آینده، تمایلی برای بازگشت به کشور ندارند. علاوه بر این عده زیادی نیز در داخل مهاجر شده اند و در اطراف شهرهای بزرگ سکنی گزیده اند.
طی سال های ۲۰۰۴ – ۲۰۰۲ سیر مهاجرت از خارج به داخل افغانستان بود و آوارگان به کشور باز می گشتند اما از سال ۲۰۰۵ به بعد نه تنها روند بازگشت کند شد بلکه به تدریج شکل معکوس به خود گرفت و مهاجرت به خارج بار دیگر تشدید شد.
● کمبود کار و درآمد
بخش عمده انرژی دولت و کشورهای فعال در افغانستان صرف مسایل امنیتی گردیده و برای ایجاد کار و درآمد تاکنون اقدام های جدی صورت نگرفته است. بر اثر بیکاری و فقدان درآمد، اغلب مردم در صدد مهاجرت به خارج و اقامت در کشورهای ایران و پاکستان هستند.
● وابستگی به کمک ها و حمایت های خارجی
دولت هنوز از ثبات و استحکام کافی برخوردار نیست و بدون کمک های مالی و اقتصادی و حمایت های خارجی با چالش های جدی مواجه می شود و توان کافی برای مقابله با مخالفان را ندارد.
● بازسازی
کشورهای مختلف کمک های زیادی به امر بازسازی کرده اند و پروژه های مختلفی به ویژه در زمینه راه سازی اجرا شده است.
به دلیل ویرانی وسیع افغانستان، کمک های ارایه شده به هیج وجه جوابگوی نیازهای گسترده نیست و باز سازی چندان محسوس نیست.
بودجه دولتی هنوز وابسته به کمک های خارجی است و دولت خود وارد عرصه باز سازی نشده است و تا زمانی که دولت و مردم وارد عرصه بازسازی نشوند کمک های خارجی به تنهایی جوابگوی نیازهای جاری نیست.
بین کشورهای مختلف هماهنگی کافی برای اجرای پروژه های بازسازی وجود ندارد و هر کشور بیشتر به پروژه های مورد نظر خود علاقه مندی نشان می دهد.
● جمهوری اسلامی ایران و بازسازی افغانستان
جمهوری اسلامی ایران زیان های زیادی را از ناحیه جنگ و ناامنی در افغانستان متحمل شده است. ناامنی در مرزها، ورود گسترده مهاجران افغان، قاجاق وسیع مواد مخدر و قاجاق انواع کالا تنها بخشی از مشکلات جمهوری اسلامی ایران از ناحیه افغانستان است.
جمهوری اسلامی به منظور برقرای ثبات، امنیت و آرامش در افغانستان از اجلاس بن و تحولات بعد از آن حمایت کرد.
اجلاس بن در سال ۲۰۰۱ با حضور چهار گروه رقیب افغان برگزار شد و در آن این گروه ها برای تقسیم قدرت و تشکیل دولت موقت ۲۹ نفره به ریاست حامد کرزای به توافق رسیدند.
ایران نخستین کشور شروع کننده بازسازی در افغانستان بوده است و در مرحله اول ۵۶۰ میلیون دلار کمک بلاعوض و اعتبار برای بازسازی افغانستان اختصاص داد که صرف اجرای پروژه های مختلف باز سازی شد.
ساخت جاده های دوغارون – هرات به طول ۱۲۸ کیلومتر، هرات – ارملک به طول ۶۱ کیلومتر و میلک – زرنج و نیز احداث پل ابریشم بر روی رودخانه پریان مشترک، احداث خط انتقال برق ۱۳۲ کیلو ولت دو مداره تربت جام – هرات، احداث خط انتقال برق به زرنج و احداث مدارس متعدد در شهرهای مختلف افغانستان بخشی از پروژه های انجام شده توسط جمهوری اسلامی ایران در افغانستان است.
● نتیجه:
بنابراین حل یا کاهش چالش ها در کوتاه مدت امکان پذیر نیست، این چالش ها در میان مدت و بعضا تا بلند مدت گریبانگیر دولت و کشور افغانستان خواهد بود. دولت افغانستان به تنهایی قادر به حل این چالش ها نیست و همچنان نیازمند کمک های بین المللی است.
علاوه براین برقراری ثبات و امنیت در افغانستان، نیازمند حاکمیت دولت و متشکل از همه اقوام، گروه ها از یک سو و گسترش بازسازی از سوی دیگر است.

منبع : خبرگزاری جمهوری اسلامی ـ ایرنا