۱۱نشانه پولشویی

پولشویی یا تطهیر پول یکی از عناوین مجرمانه ای است که چند سالی است در ادبیات کیفری کشور مورد توجه بیشتر قرار گرفته است، هرچند که بروز آن در عرصه جهانی به حداقل ۱۵ سال پیش باز می گردد. حتی برخی نیز این موضوع را با قدمتی بیشتر معرفی کرده اند، البته پولشویی در نگاه نوین نمی تواند در تعریفی که در گذشته گاه به آن نزدیک تلقی شده است شامل شود زیرا چنانچه ذکر خواهد شد امروزه یکی از شرایط پولشویی خوانده شدن یک موضوع، استفاده از فناوری های نوین برای مخفی کردن منشأ مال است.برای آشنایی با این مبحث به نظر می رسد اصولی ترین روش برای شروع، تعریف این مفهوم باشد. قبل از تعریف نیز ذکر چند نکته ضروری به نظر می رسد.
۱) پولشویی جرمی مضاعف است: تطهیر پول جرم مستقلی نیست، یعنی برای بروز آن وجود یکسری اقدام های اولیه که خود آنها نیز عنوان مجرمانه مستقلی داشته باشند الزامی است. تا حدی که اگر این جرایم واقع نشوند دیگر پولشویی نیز امکان تحقق نخواهد داشت. این نکته را نیز باید افزود که هرچند جرایم مقدماتی به اندازه کافی مضر و غیر قابل اغماض هستند، ولی جرم دوم یا همان پولشویی از جرایم مقدماتی خطرناکتر و مضرتر نیز است.
۲) عنوانی جدید است: پولشویی مشمول هیچ یک از عناوین سابق نخواهد شد. این جرم یک عنوان جدید است و باید برای عقوبت آن یک عنوان جدید در ساختار کیفری ایجاد کرد.
۳) مسائل خرد را شامل نمی شود: برخی تصور می کنند می توان جرایم خرد مثل ربا یا فروش اموال مسروقه را در لفافه پولشویی جای داد، ولی پولشویی معنای وسیع تری دارد و مشروع جلوه دادن چنین مسائل خردی در دایره آن جای نخواهد گرفت. در تعریف آن وجود یک سازمان یافتگی نیز ضروری است و این مسأله باعث جدا شدن پولشویی از جرایم مذکور می شود.
۴) فراتر از تطهیر پول است: متأسفانه در لفظ پولشویی تنها به عبارت پول، به عنوان وجه رایج در مملکت اشاره شده است، ولی این جرم علاوه بر تطهیر پول، شامل هر نوع مال کثیف، اعم از نقود نیز می شود. مال، لفظی عام است و شامل تمامی دارایی ها می شود.
۵) جرمی مستمر است: بر عکس جرایم ساده، جرم پولشویی یک جرم دنباله دار و مستمر است. تطهیر پول دارای یک پروسه است و این فرآیند باید طی شود. بدون طی آن نمی توان عنوان مجرمانه مذکور را به این واقعه نسبت داد.
۶) ابعاد مختلفی دارد: همانند تمامی جرایم که شناختن آنها ناشی از ضرباتی است که بر پیکره جامعه وارد می کنند، این جرم نیز مضراتی دارد که باعث عقوبت دار شدن فاعل می شود. علاوه بر بعد قضایی، ابعاد اقتصادی، سیاسی و اخلاقی را نیز می توان برای برشمرد.
۷) جرمی سازمان یافته است: برعکس جرایم غیر سازمان یافته که معمولاً با دستگیری فاعل واحد، سازمان جرم نیز متلاشی می شود، در این عنوان دستگیری یک نفر از سازمان نمی تواند پایان یک فعل مجرمانه تلقی شود، زیرا در سازمان های این چنینی وجود افراد مختلف و متعدد این امکان را فراهم می کند تا خروج یک نفر یا حتی دستگیری او تنها با جایگزینی پست او ترمیم شود.
۸) عدم لزوم نقل و انتقال: برای این که یک دارایی غیر مشروع که ناشی از یک عمل غیر مشروع اولیه است، صحیح جلوه داده شود لازم نیست که حتماً از صافی مبادله یا نقل و انتقال استفاده شود. آنچه مهم است سعی در مشروع جلوه دادن است نه مبادله.
۹) عمل مخفی کردن مد نظر است: در این عنوان، جرم اصلی هرچه باشد تأثیری در مجرمانه بودن پولشویی ندارد- هرچند در مبحث تشدید آن مؤثر است- در این فعل آنچه مهم است عمل مخفی کردن منشأ اموال ناشی از جرم است. این مخفی کردن اموال از منشأ عنوان جداگانه ای دارد. برای مثال شخصی یک میلیون دلار درآمد از فروش مواد مخدر داشته است. در اینجا آنچه مهم است مخفی کردن پول های ناشی از منشأ غیر قانونی و سعی در مشروع جلوه دادن آنهاست. حال این که او یک مجرم مواد مخدر نیز است، به صورت جداگانه بررسی خواهد شد.
۱۰) پیدا کردن مصداق برای پولشویی: برای این که یک عمل بتواند با عنوان تطهیر مال قابل تطبیق باشد، لازم است که اولاً اصل آن مال مشکل داشته باشد و بتوان آن را غیر قانونی خواند، ولی تنها غیر قانونی بودن کافی نیست و لازم است آن سازمان که می خواهد دست به عمل پولشویی بزند، حالتی سازمان یافته داشته باشد. عکس این معنی چنین است که به طور اتفاقی یا به طور انفرادی دست به عمل پولشویی نزده باشد. مسأله سوم استفاده از وسایل مدرن امروزی- حاصل فناوری های نوین - در عمل پولشویی است. یعنی مجرمان از عواملی همچون بانکداری یا تجارت الکترونیک و غیره برای مشروع جلوه دادن اموال خود بهره مند می شوند.
۱۱) این عمل در چند مرحله باید محقق شود: ابتدا منتقل شدن درآمدهای حاصله به شبکه مالی و پول رسمی است. این انتقال می تواند به صورت سپرده گذاری باشد، ولی این تنها راه نیست. خریدهای کلان و امثال آن نیز روش هایی هستند که می توان به آنها توسل جست تا نفوذ و سرمایه های حاصله را مشروع جلوه داده یا به اصطلاح آنها را شست.مرحله دوم تلاش در راستای مخفی کردن منشأ واقعی مال است. اینجا با استفاده از روش های مختلف مثل جعل، کلاهبرداری و غیره مال را قانونی و مشروع جلوه می دهند. مطلب دیگر در اینجا وجود جرم های مؤخر است. چنانچه دیدیم برای وقوع پولشویی وجود یکسری جرم های مقدم ضروری و وجود یکسری عناوین مؤخر نیز لازم است.

سید سعید وکیلی
http://thebankers.blogfa.com