پیام صریح اوباما برای ایران ایران دلگرم نباشد ...

سفر باراک اوباما نامزد حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده امریکا به خاورمیانه، علاوه بر برخورداری از ابعاد بحث برانگیز و جنجالی، حاوی پیامی صریح برای ایران بود.
اوباما طی تور یک هفته ای خود به خاورمیانه، اروپا و افغانستان، تلاش کرد با گام هایی مصمم وارد عرصه دیپلماسی عملی شده و خود را برای عهده دار شدن مسئولیت هدایت سیاست خارجی امریکا و نهایتا سیاست بین الملل، توانا و مقتدر نشان دهد. با این وجود بسیاری وی را کم تجربه تر از آن می دانند که بتواند برای بحران های ریشه دار حوزه خاورمیانه راه حلی ارائه دهد.
فارغ از جنجال هایی که در درون جامعه امریکا نسبت به تور یک هفته ای باراک اوباما به راه افتاده، وی رویکرد جدیدی را از زمان انتخاب شدنش به عنوان نامزد نهایی حزب دموکرات برای انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۸ امریکا نسبت به ایران انتخاب کرده است، چراکه از آن پس با احتیاط بیشتری به اظهار نظر در خصوص مجموعه مسائل مربوط به ایران می پردازد.
اوباما پیش از انتخاب نهایی درون حزبی، سخنانی تناقض برانگیز و بعضا نگران کننده-برای برخی جناح های سیاسی داخل امریکا نسبت به ایران و سایر کشورهای متخاصم این کشور-ابراز می کرد اما پس از انتخاب به عنوان نامزد نهایی دموکرات ها، احتیاط، ابعاد گسترده تری در مواضع و اظهار نظرهای اوباما پیدا کرد.
پیش از این باراک اوباما در رقابت با هیلاری کلینتون، دیگر رقیب دموکرات خود، سخن از مذاکره مستقیم با ایران و هر کشور متخاصم دیگری به میان می آورد که همزمان با اظهارات محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران پیرامون اسراییل، متحدان اسرائیلی امریکا را دچار اضطراب کرده بود؛ اما به تدریج سخنان اوباما به تعادل نزدیک شد و اکنون این نکته بر همه آشکار است که سیاست های محوری ایالات متحده امریکا به ویژه در عرصه سیاست خارجی، غیر قابل تغییر و بی ارتباط با نظریات احزاب دموکرات یا جمهوری خواه است.
نامزد حزب دموکرات ایالات متحده امریکا در سفر به فرانسه و دیدار با نیکولاس سارکوزی همتای فرانسوی خود که بخشی از برنامه تور یک هفته ای وی بود، صراحتا به ایران گوشزد کرد که منتظر انتخابات ریاست جمهوری پیش رو نماند.
"ایران بهتر است اکنون پیشنهاد نیکلا سارکوزی رییس جمهوری فرانسه و اتحادیه اروپا را بپذیرد و منتظر رییس جمهوری آینده نماند، چرا که فکر می کنم فقط فشارها بیشتر خواهد شد."
این سخن باراک اوباما با این پیش زمینه مطرح شده که وی در گفت و گو با سارکوزی به این نتیجه رسیده بود که همتای فرانسوی اش نیز همصدا با دیگر همتایان اروپایی در گروه ۱+۵، همچنان منتظر پاسخ مثبت ایران به توقف غنی سازی اورانیوم است و با وجود همه مذاکرات و دیدار ها و تعیین زمان برای ادامه گفت و گو ها، هیچ تغییری را در فرایند کار هسته ای ایران احساس نکرده است.
بر این اساس اوباما روز جمعه خطاب به مقامات تهران چنین گفت: " نیکلا سارکوزی نیز موافق است که مسئله ایران، معرف وضعیت فوق العاده خطرناکی است. جهان باید به ایران پیام روشنی بدهد مبنی براین که به برنامه هسته ای غیر قانونی خود پایان دهد."
اما اوباما خود در ارائه پیام روشن به ایران مقدم بود، این بار سناتور دموکرات، باراک اوباما بود که مقامات تهران را با صراحت بیشتری خطاب قرار داده و به نوعی به آنها گفت که اگر منتظر وقوع اتفاقی خاص در سایه اعلام نتیجه انتخابات ریاست جمهوری امریکا و جایگزین شدن دموکرات ها بجای جمهوری خواهان هستند، بیش از این در انتظار باقی نمانند که اتفاق شگفت انگیزی رخ نخواهد داد.
او همچنین برای آنکه چندان دلسرد کننده در برابر ایران رفتار نکرده باشد، چنین گفت: " ما یک گزینه شفاف را به ایران ارائه خواهیم کرد؛ رفتار خود را تغییر دهید و از همه منافع ارتباط با جامعه جهانی برخوردار شوید. ولی اگر به برنامه غیرقانونی هسته ای خود ادامه دهید جامعه بین المللی به صورت یکپارچه فشارها را با قدرت افزایش می دهد و تحریم ها تشدید می شوند".
اما این پیشنهاد بارها از سوی دیگر متحدین امریکا و مقامات جمهوری خواه دولت بوش نیز خطاب به ایران، مطرح شده بود. بنابراین اوباما هم به جرگه طرفداران مذاکره در صورت پذیرش پیش شرط غنی سازی پیوست.
اکنون این نامزد دموکرات به خوبی واقف است که کوچکترین لغزش در سیاست خارجی، شکستی تلخ را برای وی به ارمغان می آورد و عمر تضمین موفقیت و پیروزی با بیان سخنان متفاوت و جنجال برانگیز، کوتاه است.
با اینکه برخی اظهار نظرهای از سوی مسئولین ایران نشان از تمایل آنها به انتخاب باراک اوباما در انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر امریکا دارد و سخنان رئیس جمهور ایران و برخی مقامات وزارت امور خارجه مبنی بر اینکه مردم امریکا خواهان تغییرات اساسی در سیاست کشور خود هستند، این تصور را در اذهان ایجاد می کند که جمع بندی تهران، پیروزی دموکرات هاست؛ اما مقامات تهران بارها اعلام کرده اند از هیچ یک از نامزد های مطرح در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده امریکا، حمایت نمی کنند.
شاید در تاکید فوق، این نکته نهفته باشد که جمهوری اسلامی ایران هیچ دلبستگی یا امیدواری به نتیجه انتخابات امریکا ندارد و سیاست های هسته ای خود را نیز بر پایه این انتخابات دچار تغییر و تحول نخواهد کرد.
● اوباما، ایران و اسرائیل
از سوی دیگر صحبت های باراک اوباما در خصوص موجودیت اسرائیل و جایگاه یهودیان در سیاست خارجی امریکا نیز پیش و پس از انتخاب وی به عنوان نامزد نهایی حزب دموکرات، دچار تغییر شده است. این نکته از این جهت به ایران و سیاست های این کشور مرتبط است که هرگونه اظهار نظر دوستانه اوباما نسبت به ایران، مقامات اسرائیلی را در برابر این کشور و برنامه اتمی اش حساس تر و و لابی صهیونیست ها در سیاست خارجی امریکا را برای حمایت از نامزد دموکرات، محتاط تر می کرد.
در واقع ارتباط مستقیمی بین اظهار تمایل اوباما برای مذاکره مستقیم با تهران، تشدید تلاش های مقامات اسرائیلی برای اعمال فشار بیشتر بر ایران در برنامه اتمی اش و یادآوری قدرت و جایگاه لابی یهودیان در داخل جامعه امریکا و در نهایت جنگ لفظی بین ایران و اسرائیل وجود داشت که اکنون با رویکرد جدید اوباما نسبت به ایران، تعدیل شده است.
سناتور دموکرات، باراک اوباما در سفر به اسرائیل و دیدار و گفت و گو با مقامات اسرائیلی ، ضمن آنکه ایران اتمی را «خطرمرگ» نامید، گفت: "به هر شکل ممکن باید مانع دستیابی ایران به سلاح اتمی شویم."
وی که به منظور دیدار با سران اسراییل و فلسطین ، راهی این منطقه شده بود، در عین حال تاکید کرد: " اگر به ریاست جمهوری برسم، هیچ گزینه ای را از روی میز به کناری نخواهم نهاد. "
بسیاری از تحلیل گران، نام گذاری ایران هسته ای به "خطر مرگ" از سوی اوباما را یکی از گاف های مهم وی در عرصه سیاست خارجی ارزیابی کرده اند و به نظر می رسد آن دسته از مخالفان اوباما که معتقد به ناکارایی او در صحنه دیپلماسی بودند، تندروی وی را در این جمله، اثباتی برای گفته هایشان می دانند.
همچنین برخی بر این باورند اوباما با بیان این جمله که " هیچ گزینه ای را از روی میز کنار نخواهم گذاشت" در واقع به صورت تلویحی، استفاده از گزینه نظامی به عنوان یکی از راه حل های برخورد با موضوع هسته ای ایران را پذیرفته است.
از دیگر سو، همزمان با تور یک هفته ای اوباما، مقامات نظامی و سیاسی اسرائیل تور دیگری را با هدف مذاکره پیرامون برنامه اتمی ایران به ایالات متحده امریکا، برنامه ریزی کرده اند.
روزنامه اسرائیلی هاآرتص با اعلام این موضوع نوشت: سفر اهود باراک، وزیر دفاع اسرائیل، که قرار بود دو هفته پیش انجام شود، در روزهای آینده انجام خواهد شد و همزمان، تزیپی لیونی، وزیر امور خارجه و نیز شائول موفاز، وزیر راه و ترابری این کشور به واشینگتن سفر خواهند کرد.
در این میان، ژنرال گابی اشکنازی، رییس ستاد مشترک ارتش اسرائیل، در ادامه دیدار رسمی خود از ایالات متحده، روز پنجشنبه بیست و چهارم ژوییه، در پنتاگون، وزارت دفاع آمریکا، با دریاسالار مایکل مولن، رییس ستاد نیروهای مسلح آن کشور، دیدار و گفت و گو کرد.
این روزنامه هدف از برنامه ریزی این سفر ها و مذاکرات مقامات اسرائیلی و امریکایی را هماهنگی دو طرف برای مقابله با برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد.
به این ترتیب در حالی که باراک اوباما صراحتا از تغیر نگرش خود نسبت به ایران و ضرورت توقف غنی سازی اورانیوم سخن گفته است، همکاری های امریکا و اسرائیل نیز برای اعمال فشارهای بیشتر بر ایران در حال افزایش است.

نویسنده : مینا علی اسلام

منبع : دیپلماسی ایرانی