سریال خارجی ـ تلویزیون ایرانی

موج کره ایی – موج ایتالیایی – موج ...
می توان گفت تلویزیون بیش ازآنکه یک رسانه بصری باشد یک رسانه لامسه ای – سمعی است که تمامی حواس را عمیقا به کنش و واکنش میان یکدیگر وادارمی سازد و این تجربه ما را ازانفعال و برکناربودن بیرون می آورد. (مک لوهان، ۱۳۷۵ : ۸۹) در واقع تلویزیون ازطریق تولید و شبیه سازی مجموعه متنوعی از الگوها - که به طورپیوسته انتظارات بیننده را با الگوهای روایی و ژانری ( شکل برنامه ، طرح کلیشه ایی، مجریان و گویندگان ، مجوعه استدیویی و ...) ، الگوهای مصرف و الگوهای دلالت محقق کرده و یا به تعویق می اندازد - حس و معنایی از نظم را به زندگی بینندگان عرضه می کند. (دیورینگ، ۱۳۸۲: ۳۸۶) با توجه به اهمیت کاربرد تلویزیون در بخشهای اجتماعی و فرهنگی و تاثیرگذاری آن بر بخش وسیعی از افراد جامعه، برنامه ریزان و محققان کشورهای مختلف برای شناسایی برنامه های پر مخاطب و تاثیرگذار در سطوح ملی و جهانی، سعی داشته اند با استفاده از نظریات گوناگون در حوزه فرهنگ و رسانه، تحقیقات جامعی را پیرامون رسانه ها انجام دهند. سعی تمامی دست اندرکاران این حوزه تولید برنامه هایی است که در جذب مخاطب موفق عمل نمایند. اما در این میان هنوز بسیاری از کشورها ( از جمله ایران ) در این حوزه چندان موفق عمل ننموده اند. کیفیت ضعیف سریالها ، نمایش سریالهای سالهای قبل، وارد کردن سریالها و فیلمهای سینمایی از کشورهای مختلف دنیا و بسیاری از موارد دیگر همگی حاکی از روند ضعیف تولید سریالهایی با کیفیت بالا است.
امروزه بسیاری از کشورها درصدد برآمده اند تا با تولید سریالهای گوناگون فرهنگ، تاریخ و هنر جامعه خود را به تمام جهان اشاعه داده و علاوه بر معرفی کشور خود به نوعی در تلاشند فرهنگ و تاریخ کشور خود را باز تولید نمایند. سریالهایی که در حال حاضر در کشورهایی چون ایران به نمایش در می آیند نشان دهنده همین واقعیت هستند.
هنوز مدت زیادی از پخش سریال جواهری در قصر نمی گذرد. سریالی که با ورودش و استقبالی که از آن شد مجالی داد که موج جدیدی از سریالهای تلویزیونی وارد کشور شود. موجی که دست اندرکاران ساخت برنامه های کره ایی از آن به عنوان موج کره ایی نام می برند. احتمالا بسیاری از ما به خاطر داریم پس از پخش سریال جواهری در قصر برنامه مستندی به نام موج کره ایی بر روی آنتن رفت. مستندی که با به نمایش در آوردن پشت صحنه ها و لوکیشن های این سریال به ظرافت جایگاه جدیدی برای سریالهای جدید کره ایی باز نمود. در این برنامهٔ مستند یکی از تهیه کنندگان سریالهای کره ایی ، موج کره ایی را انتقال فرهنگ و آداب و رسوم کره از طریق فیلم و سریال معنا کرد و توضیح داد کره با توجه به شرایط اجتماعی ، سیاسی ، فرهنگی وسرعت ارتباطات در دنیا درصدد است فرهنگ و سبک زندگی مردم کشور را در قالب سریال و فیلم به تمام دنیا اشاعه دهد. و در این راه از تمام امکانات کشور بهره می گیرد.
مسلما ساخت سریالهایی چون جواهری در قصر، امپراطور دریا، تاجر بوسان و سریالهایی از این قبیل هزینه های زیادی را بردوش برنامه ریزان گذارده است . اما اهداف بلند مدتی که در نظر گرفته شده باعث می شود هزینه هایی که این کشور متقبل می شود در ظرف مدت زمان کوتاهی جبران گردد. این سریالها که غالبا دارای روندی کند و صحنه هایی تکراری هستند بر سبک زندگی مردم ، آداب و رسوم کشور تاکید دارند و به ظرافت با تغییر و تفسیر مجدد تاریخ ( تاریخ سازی ) فرهنگ خود را منتقل می نمایند. و در این میان کشورهایی مانند ایران با خرید اینگونه سریالها علاوه بر پر کردن چارچوب زمانی پخش برنامه های تلویزیونی در اشاعه فرهنگ کمک شایانی می کنند.
هر چند کشورهایی مانند کره، چین ، ژاپن و حتی هند ( چندی است که ایتالیا نیز به این مجموعه پیوسته است) از صنعت سینما و تلویزیون بهره می گیرند ولی آنچه که در این میان حائز اهمیت است، محتوا و مطالبی است که از این طریق منتقل می شود. سریالهایی مثل افسران پلیس تنها به موضوعات جزئی و بی محتوا می پردازد و فیلمهای هندی نیز نتوانسته اند مخاطب ایرانی را جذب نمایند اما به نظر می رسد هنرپیشه ها و کارگردان کره ایی با بهره گیری از تجارب و نوع شناختی که از کشورهای گوناگون دارند در این مسیر تقریبا موفق عمل نموده اند. آشپزی ، سلطنت، دوبه هم زنی و حقه بازی، خیانت و کشورگشایی از جمله رفتارها و صفتهایی است که ایرانیان از دیر باز با آنها آشنا هستند. و در کنار این صفات تلاش برای رسیدن به هدف از آرزوهای نهفته ایی است که هر ایرانی در خواب و خیال برای خود متصور است. خوابی که در ناخود آگاه ( به یاد فروید ) ثبت شده و چون به عمل در نیامده دیدنش لذت بخش تر است. اما آنچه در این میان فراموش می شود زمانی است که برای دیدن این سریالها گذاشته می شود. سریالی که ما را از دنیای واقع جدا می کند و در خواب غوطه می خوریم و فراموشمان می شود که کره ایی ها در تلاشند و هر روز جلو تر می روند و ما همچنان پای تلویزیونها نشسته اییم تا تجارت و دادو ستد و حلیه گریهای زنان آنها را تماشا کنیم. آنان با فروش سریالهای خود نه تنها سبک زندگی خود را اشاعه می دهند بلکه دست به تجارت موفقی می زنند که ما امروز از آن کاملا غافلیم. بسیار خوش بینانه است اگر اینگونه بیندیشیم که این نوع سریالها نکات آموزشی بسیاری در خود دارند و ما باید از آنها استفاده نماییم. بلکه حقیقت امر این است که تنها نکته آموزشی و عبرت انگیز تلاشی است که از چندی پیش آغاز شده و ما قادر به درک آن نبوده اییم و تنها با ساخت مجموعه ها و سریالهای آبکی (Soap opera ) و سریالهای مناسبتی سعی نموده اییم ساعات پخش برنامه های تلویزیونی خود را پر نماییم. اگر امروز به سهولت از کنار اینگونه مسائل عبور نماییم فردا خواهیم دید که چیزی از آداب و رسوم ، سبک زندگی ایرانی و افتخار ایرانی بودن باقی نمانده و هر روز در حال استفاده از نکته های آموزشی اینگونه سریالها هستیم.

سمیه افشار

منابع مورد استفاده
- ) دیورینگ، سایمون(۱۳۸۲)، مجموعه مقالات مطالعات فرهنگی، نیما ملک محمدی – شهریاروقفی پور، تهران، اداره کل پژوهشهای سیما
- ) مک لوهان، مارشال(۱۳۷۵)،"تلویزیون غول خجالتی"، شاهرخ بهار،فصلنامه مطالعاتی وسایل ارتباط جمعی، سال هفتم، شماره۲،تابستان۱۳۷۵