اختلافات مذهبی ؛ نگرانی اصلی مقامات هند بعد از انفجارهای احمدآباد

با فاصله یک روز از انفجار هشت بمب در بنگلور، مرکز فناوری IT هند و کانون دانشگاه‌هایی که شمار زیادی از دانشجویان خارجی را در خود جای داده‌اند، عصر شنبه انفجار چند بمب در نزدیکی یک بازار پرازدحام محلی و یک بیمارستان در شهر احمدآباد در غرب هند موجب کشته شدن ۲۹ تن و مجروح شدن ۸۸ تن دیگر شد.
دو انفجاری که هند در روزهای جمعه و شنبه تجربه کرد درست به لحاظ شیوه حمله مانند انفجارهای زنجیره‌ای بودند که ماه مه سال جاری جیپور را در جنوب غربی هند لرزانده و ۶۱ کشته برجای گذاشتند. در واکنش به این انفجارها پراتیبا پاتیل، رئیس‌جمهور هند در بیانیه‌ای شرایط موجود را آزمونی دشوار توصیف کرد و از مردم هند خواست تا آرامش خود را حفظ کنند.
این درخواست رسمی رئیس‌جمهور را که با سخنان مشابهی از سوی مانموهان سینگ، نخست وزیر این کشور همراه بود، شاید بیشتر بتوان واکنشی از سرنگرانی به تبعات بعدی این انفجارها دانست. احمد‌آباد بزرگترین شهر ایالت گجرات هند است که ایلتس هم‌مرز با پاکستان به شمار می‌رود. این شهر با توجه به ساخت جمعیتی که از اکثریت ۸۵ درصدی هند و اقلیت ۴/۱۱ درصدی مسلمانان که اقلیت قابل توجهی به شمار می‌رود به طور بالقوه می‌تواند آبستن درگیری‌های قومی و مذهبی باشد که البته هنوز سال‌های زیادی نیز از آخرین تجربه تلخ احمد‌آباد در این زمینه نگذشته است.
احمد‌آباد در سال ۲۰۰۲ شاهد درگیری‌های خونین مذهبی بود که بین مسلمانان و هندوهای این شهر درگرفت و در نهایت حدود هزار کشته برجا گذاشت که اغلب آن‌ها از مسلمانان بودند. خشونت‌های مذهبی احمدآباد زمانی درگرفت آتش‌سوزی در یک قطار مسافری موجب کشته شدن ۶۰ تن از زایران هندویی شد که در این شهر سکونت داشتند. در پی این رویداد، گروه‌های افراطی هند، مسلمانان را متهم کرده و با حمله به محلات به مسلمان‌نشین به قتل‌عام آن‌ها پرداختند. دلیل اصلی آتش‌سوزی در این قطار هنوز به درستی مشخص نشده است.
پس از آن که ۱۶ یا ۱۷ بمب (در رسانه‌های مختلف تعداد بمب‌ها متفاوت گزارش شده است)، عصر شنبه به طور همزمان منفجر شدند،‌ گروهی که خود را «مجاهدین هندی» می‌نامد با ارسال نامه‌های الکترونیک مشابهی به دفاتر چند تلویزیون و رسانه ملی و محلی هند مسئولیت این انفجارها را بر عهده گرفت اما هنوز جزئیات بیشتری درباره این گروه، اهداف و انگیزه‌هایشان منتشر نشده است. در حقیقت می‌توان گفت نام گروه «مجاهدین هندی» تا پیش از انفجارهای ماه مه جیپور هرگز شنیده نشده بود.
پلیس هند می‌گوید به رغم شباهت‌های بسیار بین سه انفجار، نمی‌توان حملات جمعه بنگلور را به صراحت با انفجارهای احمد‌آباد و جیپور مرتبط دانست. در حمله شنبه تمام بمب‌ها ظاهراً به گونه‌ای تنظیم شده بودند که به طور همزمان منفجر شوند. تمام حادثه به گفته پلیس و شاهدان عینی بیش از ۴۰ ثانیه طول نکشیده است و حدود ساعت ۶:۳۰ بعد از ظهر به وقت محلی (۵:۳۰ به وقت تهران) روی داده است، یعنی یکی از پرازدحام‌ترین ساعات روز.
در انفجارهای احمدآباد نیز مانند انفجارهای جیپور، کوچه‌ها و خیابان‌های پرازدحام منطقه قدیمی احمدآباد به عنوان هدف اصلی انتخاب شده‌اند؛ خیابان‌ها و معابری باریک که شانس کمتری برای نجات افراد باقی می‌گذارد. گفته می‌شود که اولین انفجار در بازار میوه و دومین انفجار نزدیکی یک بیمارستان روی داده و باقی در محوطه‌ای نزدیک به دو انفجار اول موجب تخریب اتوبوس‌ها، آتش گرفتن خودروهای شخصی، و تخریب مغازه‌های بازار و غرفه‌های دستفروش‌ها شده است.
در پی این انفجارها مقامات مختلف۵ دولتی از جمله رئیس هیات وزرای محلی ایالت گجرات این حملات را محکوم کرده و آن را «جنایت علیه بشریت» توصیف کردند. وزیر کشور هند نیز با محکوم کردن این فعالیت‌ها گفت هدف از چنین عملیاتی برافروختن آشوب بین مذاهب مختلف این کشور است. او با واژگانی که در ادبیات سیاسی هند به گروه‌های اسلام‌گرای افراطی اشاره می‌کند، گفت: «عناصر ضد ملی که کمر به ایجاد تفرقه بسته‌اند در تلاش هستند با ارعاب و ایجاد وحشت به هدف خود برسند. انفجارهای روز شنبه در احمدآباد بخشی از همین استراتژی بود.» شیوراج پاتیل در جمع خبرنگاران در دهلی‌نو، پایتخت هند، وجود شباهت‌های بسیار در انفجارهای دو روز اخیر را تایید کرد.
هند در حالی هدف حملات تروریستی این گروه ناشناخته اسلام‌گرا قرار گرفته است که رویدادهای اخیر حاکی از افزایش فعالیت گروه‌های اسلام‌گرای افراطی در دیگر نقاط آسیاست. در همین راستا، شنبه در چین گروهی که مانند «مجاهدین هندی» گروهی ناشناخته به شمار می‌رود، با نام «حزب اسلامی ترکستان» اعلام موجودیت کرده و مسئولیت انفجارهایی را به عهده گرفت که در اتوبوس‌های شهرهای شانگهای و کومینگ در استان یونان طی دو هفته اخیر روی دادند. این گروه تهدید کرد که در طول بازی‌های المپیک پکن، اهداف بیشتری را در این کشور مورد حمله قرار خواهد داد. دولت پکن ادعای این گروه درباره مسئولیت انفجارهای کومینگ و شانگهای را نپذیرفته است.
نمونه دیگر این گروه‌های اسلامی - تروریستی نوظهور، گروهی موسوم به «جبهه متحد زیرزمینی جنوب تایلند» است که در دو هفته اخیر اعلام موجودیت کرده و سه‌شنبه هفته گذشته، ۲۲ ژوئیه، در تازه‌ترین درگیری‌های خود با نیروهای امنیتی دولت تایلند در جنوب این کشور موجب کشته شدن سه نفر شد.
افزایش فعالیت‌هایی این چنین و ظهور گروهک‌های تروریستی اسلام‌گرا در فاصله‌های کوتاه از یکدیگر می‌تواند نشانه‌ای از سرازیر شدن حرکت‌هایی از این دست به قلب آسیا باشد. فاصله کوتاه اعلام موجودیت این گروه‌ها حتی ممکن است به فرضیه‌ای دامن بزند که هنوز چندان محتمل به نظر می‌رسد و آن سرازیر شدن سرمایه‌ای هنگفت است برای تاسیس و تحریک گروه‌های اسلام‌گرا در منطقه شرق و جنوب آسیا. پدید آمدن گروه‌های شبه‌نظامی اسلام‌گرا در این منطقه از آسیا اگر با همین روند ادامه پیدا کند، می‌توان آن را با دوران رونق این گونه گروه‌ها در اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی مقایسه کرد، یعنی زمانی که دلارهای نفتی سعودی موجب پدید آمدن هسته‌های بسیاری از گروه‌هایی شد که اکنون زیر چتر طالبان به یکی از بزرگترین تهدیدات تبدیل شده اند.

نویسنده : آرش مومنیان

منبع : دیپلماسی ایرانی