جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا
شاخ آفریقا، خودزنی از نوع دیگر
هر وقت مناطق آشوبزده و قحطیزده جهان را روی نقشه پیگیری کنیم بیگمان یکی از این مناطق شاخ آفریقا خواهد بود که از زمان استقلال کشورهای آن به نوعی درگیر نزاعهای درونی و بیرونی بوده است. در این منطقه کشورهایی قرار دارند که بیشتر آنها از نظر اقتصادی کشورهای بسیار فقیری محسوب میشوند و از این رو همیشه محتاج کمکهای سازمانهای جهانی هستند. همین فقر و نداری باعث شده است کشورهای قدرتمند در عرصه جهانی به دخالت در آنجا راغب شوند و از این رو میدانی برای عرض اندام کردن آنها باشد. از اوایل دهه ۸۰ قرن بیستم درگیریهای داخلی و مرزی این کشورها که هرکدام از آنها متحد یکی از ابرقدتهای آن زمان بودند شروع شد و هنوز هم ادامه دارد.
در این میان تلاشها برای پایان دادن به این نزاعها هنوز راه به جایی نبرده و حتی در مواردی خطرناکتر و پیچیدهتر شده است، اوج این پیچیدگی مربوط به اشغال سومالی توسط ارتش اتیوپی و حکم جلب رئیسجمهور سودان به دادگاه بینالمللی کیفری لاهه بوده است. در دیگر سو باید به این نکته هم اشاره کرد که این کشورها به جای آنکه سرمایههای ملی خود را صرف گسترش رفاه داخلی خود کنند، به خرید سلاح و تقویت بنیه نظامی خود میپردازند. شاید اشارهای کوتاه به درگیریهای این منطقه حساس بتواند تصویری روشنتر از این منطقه را به دست دهد. برای این منظور با اشاره به هر کشور مشکلات آن را بررسی میکنیم:
ـ اریتره: این کشور در دهه ۹۰ قرن گذشته پس از سالها جنگ و درگیری با اتیوپی از آن مستقل شد و از آن زمان تاکنون همواره درگیر جنگ با همسایگان خود بوده است. نکته جالب در مورد این کشور بازی ویژه رهبران آن با کشورهای جهان است، در حالی که در دهه هشتاد قرن بیستم انقلابیون اریترهای از شوروی تقاضای حمایت میکردند، همزمان از برخی از کشورهای اروپایی هم سلاح و مهمات دریافت میکردند. رهبران اریتره همچنین رابطهای تنگاتنگ با رژیم اسرائیل داشتند و از این رهگذر نیروهای خود را در سرزمینهای اشغالی فلسطین و با نظارت افسران اسرائیلی آموزش میدادند. در همین زمان آنها با سوریه دشمن اسرائیل هم رابطه داشتند و از این کشور هم کمکهایی دریافت میکردند، دیگر کشور کمککننده به آنها قطر بود، تا جایی که امیر فعلی قطر در دوره ولیعهدی خود در مناطق خوش آب و هوای اریتره کاخهای تابستانی ساخته بود و ماههایی از سال را در این کشور به سر میبرد. هرچند جنگ میان اریتره و اتیوپی رسما پایان یافته بود، اما اختلافات ارضی همچنان ادامه داشت و درگیریهای خونینی بین طرفین درمیگرفت. در تازهترین این درگیریها نخستوزیر اریتره نظامیان اتیوپی را متهم کرد که به روستایی مرزی حمله و تلفاتی را وارد کرده است. اریتره همچنین به کشور فقیر و تقریبا بدون ارتش جیبوتی هم حمله کرد که به دلیل پیمان دفاعی جیبوتی با فرانسه و حضور نیروهای آمریکایی در این کشور نتوانست کاری از پیش ببرد و عقبنشینی کرد. دیگر درگیری اریتره با سودان است که در این زمینه هم شبهنظامیان حامی دولت خارطوم با ارتش اریتره درگیر شدند.
ـ سومالی: با سقوط دولت محمد زیادباره در سومالی عملا این کشور دچار تفرقه شدیدی شد. در اوایل دهه ۹۰ ژنرالهای ارتش هرکدام منطقهای را به کنترل خود درآورده و به جنگ با یکدیگر پرداختند. حضور نیروهای چندملیتی به رهبری آمریکا در این کشور نیز نتوانست راه به جایی ببرد و با کشته شدن نظامیان این کشور به ناچار نیروهای خود را از سومالی بیرون کشید و با واگذار کردن امور به اتیوپی و حمایت از برخی جنگسالاران این کشور به هدایت پشت پرده روی آورد. این سیاست نیز نتوانست راه به جایی ببرد و با افزایش ناآرامیها در این کشور، تلاش برای ایجاد دولتی انتقالی در سومالی که با حمایت سازمان ملل در کنیا و جیبوتی شروع شده بود، با قدرتگیری جنبش دادگاههای اسلامی به محاق رفت و پس از کنترل تمام سومالی توسط نیروهای این دادگاهها، جنگسالاران رهبران دولت انتقالی به آدیسآبابا فراری شدند و با حمایت ارتش این کشور سال ۲۰۰۷ وارد موگادیشو شدند و عملا سومالی به اشغال اتیوپی درآمد. دادگاهها به همراه دیگر نیروهای مخالف اتیوپی با تشکیل پیمان ائتلاف برای آزادی سومالی فعالیت خود را آغاز کردند و در حال حاضر قسمت جنوبی کشور را در کنترل خود دارند. ناآرامیها در سومالی و عدم حضور دولت باعث شد برخی از گروهها و افراد تحت تعقیب آمریکا به مناطق دورافتاده آن پناه ببرند که در این مورد هم ارتش آمریکا در چند نوبت اقدام به بمباران این مناطق کرد که بهزعم آنها برخی از این افراد کشته شدند. علاوه بر اشغال سومالی توسط اتیوپی، منطقه اوگادن در جنوب هم توسط کنیا اشغال شده است و این کشور حاضر نیست آن را تخلیه کند.
ـ سودان: سودان را میتوان تقریبا پرچالشترین کشور در این منطقه برشمرد. با پایان جنگ با شورشیان جنوبی، این کشور اکنون درگیر جنگ با شورشیان در دارفور است. فعالیت دولت برای بازگرداندن آرامش به دارفور باعث دخالت برخی از کشورهای غربی از جمله آمریکا و فرانسه در آن شده است. اکنون رئیسجمهور و برخی از رهبران سودانی به جنایات جنگی علیه مردم دارفور متهم شدهاند که حکم دادستان دادگاه بینالمللی به سیاسی بودن توسط بسیاری از کشورها تعبیر شد. دیگر مشکل سودان با کشور چاد، همسایه غربیاش است که همدیگر را متهم به دخالت در امور یکدیگر میکنند. تمام تلاشها برای به تفاهم رساندن دو کشور راه به جایی نبرده است. سودان مشکلاتی نیز با اوگاندا، اریتره، کنیا و مصر دارد و از آنجا که کشور پهناوری است هر یک از این کشورها نسبت به مناطقی از آن ادعای ارضی دارند.
ـ اتیوپی: تقریبا با همه همسایگان خود مشکل دارد. سودان، اریتره و سومالی در این میان نقش بیشتری دارند، فقر و فلاکت در این کشور بیداد میکند و از آنجایی که به آبهای آزاد راه ندارد تمام بار حمل و نقل خود را بر جیبوتی قرار داده است. همپیمان کشورهای غربی به خصوص آمریکا است و از آنجایی که بیشتر مردم آن دیانت مسیحی دارند بیشتر انجمنهای مسیحی در غرب از این کشور حمایت و برای مبارزه با کشورهای مسلمان پول جمعآوری میکنند.
صادق راستگو
منبع : روزنامه اعتماد ملی
همچنین مشاهده کنید