نقش توسعه منابع انسانی در بهره‌وری نیروی انسانی

امروزه رسمیت و عینیت سازمان‌ها با منابع انسانی آن‌ها شناخته می‌شود و اهمیت دادن به منابع انسانی به عنوان اساس و محور کار مدیریت سازمان‌ها می‌باشد.
توسعه و ارتقای سطح علمی انسانی در شرایط فعلی که با تغییرات و فناوری‌های جدید روبرو هستیم به عنوان یکی از عوامل کارایی هر سازمان به حساب می‌آید. در حقیقت رشد دانش و مهارت کارکنان و ایجاد تغییر و تحول در انجام وظایف از جمله اموری است که سازمان را از دو بعد اقتصادی و اجتماعی یاری می‌رساند از بعد اقتصادی آن را کارآمدتر و اثربخش‌تر می‌نماید و از بعد اجتماعی موجب بالا رفتن رضایت مراجعان و مصرف‌کنندگان خدمات سازمان می‌شود. این امر نهایتاً منجر به بهره‌وری سازمان و نیروی انسانی می‌شود، توسعه منابع انسانی و افزایش بهره‌وری به عنوان یک ضرورت، جهت ارتقای سطح زندگی بشر و پی‌ریزی جوامع مرفه‌تر، آرامش و آسایش انسان‌ها همواره هدفی والا برای همه دولت‌ها و سازمان‌ها تلقی می‌شود. بنابراین بدون تردید در نظام صنعتی متحول امروزی نخست کوشش در شناخت مفاهیم بهره‌وری و سپس تلاش در تعیین عمل موثر در افزایش آن، یکی از شرایط ضروری برای تحقق رشد و توسعه اقتصادی و رفاه اجتماعی می‌باشد. تحقیقات جهانی نشان داده که ارتباط مستقیم بین رشد توسعه منابع انسانی و سطح بهره‌وری وجود دارد. امروزه سازمان‌ها برای حفظ خویش در دنیای متغیر کنونی در تلاش طاقت‌فرسایی به سر می‌برند. این تلاش دربردارنده رشد و هماهنگی با تغییرات بازار، بهسازی کیفیت محصولات و حفظ تعادل و توازن است تحقق این ساعی سازمان بستگی به استعداد و انرژی و عملکرد کارکنان دارد و منابع و نیروی انسانی به عنوان یک مزیت رقابتی منحصر به فرد و سرمایه عمده سازمان مطرح و تاکید شود. بنابراین ساز و کاری که می‌توان به وسیله آن به منابع انسانی اهمیت داد و از آن به عنوان یک سرمایه بی‌پایان و پایدار در جهت بهره‌وری و پویایی سازمان بهره گرفت آموزش به منظور توسعه نیروی انسانی است. یکی از عوامل کارایی و اثربخشی هر سازمان توسعه و ارتقای سطح علمی- منابع انسانی آن سازمان است در حالیکه دقت در روند انتخاب و گزینش و استخدام می‌تواند به داشتن بهترین کارکنان و نیروی انسانی برای پیشبرد اهداف سازمان اطمینان بخشد اما رشد دانش و مهارت کارکنان و در نتیجه ایجاد تغییر و تحول در انجام وظایف کمک بسیار موثرتر و کاراتر به بهبود بهره‌وری در سازمان می‌کند. بهره‌وری مفهومی است جامع و کلی که افزایش آن به عنوان یک ضرورت جهت ارتقای سطح زندگی، رفاه بیشتر، آرامش و آسایش انسان‌ها که هدفی اساسی برای همه کشورهای جهان محسوب می‌شود همواره مدنظر دست‌اندرکاران سیاست و اقتصاد و دولتمردان بوده و می‌باشد.
یکی از راهکارهای مهم توسعه نیروی انسانی برنامه‌ریزی استراتژیک و تغییر در نگرش و کیفیت زندگی شغلی کارکنان است که نهایتاً منجر به بهره‌وری می‌شود.
توسعه منابع انسانی زمانی اهمیت ویژه می‌یابد که در سازمان‌های ستادی وسیعی چون: وزارتخانه یا منطقه آموزشی یا دانشگاهی مستقر شود در این دسته از سازمان‌های ستادی وظیفه توسعه منابع انسانی با توجه به حوزه عمل آن‌گاه در یک واحد مستقل به نام مدیریت توسعه منابع انسانی و گاه تحت پوشش معاونت طرح و برنامه قرار می‌گیرد بنابراین آموزش یا توسعه زیر مجموعه یک نظام گسترده‌تر به نام مدیریت منابع انسانی است.
توسعه منابع انسانی به آموزش و توسعه فعالیت‌های انسانی در سازمان‌های مرتبط است و کمک می‌کند تا شرایط فرهنگی خاصی ایجاد شود که در آن کارکنان به پتانسیل بالقوه برای بهره‌مند شدن از افراد و سازمان دست یابد در این حالت توسعه منابع انسانی خود را به صورت خیلی نزدیک با بهره‌وری و توسعه سازمان در یک راستا و هماهنگ می‌بیند.
● اهداف توسعه منابع انسانی:
▪ به طور کلی توسعه منابع انسانی باید به دنبال ایجاد هدف‌های زیر باشد:
۱) ایجاد آگاهی علمی و ارتقای سطح اطلاعات و دانش کارکنان
۲) ارتقای قابلیت‌ها و توانایی‌های کارکنان و سازمان‌ها
۳) ارتقای سطح آگاهی اجتماعی کارکنان سازمان‌ها
۴) توسعه مهارت و توانایی‌های انجام کار
۵) به روز کردن اطلاعات کارکنان و بهبود عملکرد آن‌ها
۶) ترفیع شغلی و آماده‌سازی برای ترفیع شغل کارکنان
۷) آشنا کردن کارکنان جدید با هدف‌های سازمان و آشنا کردن کارکنان قبلی با هدف‌های جدید سازمان
۸) رشد شخصیت و ارزش‌ها و حل مشکلات و مسایل و اختلافات کارکنان و رسیدن به اهداف تدوین شده سازمان
امروز توسعه منابع انسانی تنها با آموزش‌های تخصصی و فنی حاصل نمی‌شود بلکه باید از طریق نظام آموزشی جامع به پرورش کارکنان سازمان پرداخت. یعنی کارکنان سازمان در ابعاد مختلف پرورش دهد تا به آن کارایی مورد نظر دست یابند.
● بهره‌وری چیست؟
حداکثر نتیجه را از حداقل تلاش‌ها و امکانات به دست آوردن یعنی استفاده بهینه و درست از حداقل تلاش‌ها و امکانات برای به دست آوردن حداکثر کارایی و بهره.
یکی از عواملی که تاثیر زیادی بر بهره‌وری دارد می‌تواند در بهبود آن نقش مهمی را ایفا ‌کند آموزش است که نوعی سرمایه‌گذاری بلندمدت محسوب می‌شود نه هزینه جاری و ارتباط مستقیمی بین آموزش نیروی انسانی و بهره‌وری وجود دارد که آموزش در سازمان‌ها از طریق: همایش‌ها- میزگردها- جلسات- کارگاه‌های تخصصی- رسانه‌های گروهی آموزشی و... صورت می‌گیرد.
یکی از راهکارهای مهم و موثر برنامه‌های توسعه نیروی انسانی که به بهبود بهره‌وری منجر می‌شود برنامه‌ریزی استراتژیک است که شامل:
۱) اشکال جدید استراتژی به صورت کوتاه مدت و انعطاف‌پذیر
۲) انواع جدیدی از سازمان‌ها مثل ساختارهای تکامل یافته و انعطاف‌پذیر
۳) راه‌های جدید استفاده از بازارکار مثلاً نیمه وقت و تمام‌وقت و قرارداد کوتاه مدت
۴) خط مشی جدید برای رسیدن به مزیت رقابتی
۵) تاکید بر تغییر مدیریت به عنوان یک اصل رقابتی سازمانی
▪ ابعاد استراتژیک توسعه منابع انسانی بر ۴ اصل استوار است:
۱) باید در پی یک رسالت کلی برای سازمان باشد و استراتژی توسعه منابع انسانی با آن مرتبط باشد.
۲) برنامه اصلی در سازمان باید با توجه به مهارت‌های انسانی قابل دسترس برای اجرای آن و راهکارهای مربوط برای تعیین آن مهارت‌ها مورد سنجش قرار گیرد.
۳) افراد در همه سطوح در سلسله مراتب سازمانی و زنجیره سازمانی باید در مسوولیت‌پذیری و قابلیت پاسخگویی برای توسعه منابع انسانی سهیم باشند.
۴) باید یک فرآیند برنامه‌ریزی کلی و سیستماتیک و رسمی برای سازمان و دپارتمان پرسنلی و توسعه منابع انسانی وجود داشته باشد.
سازمان‌ها سعی می‌کنند از طریق آموزش، عملکرد کارکنان را تا حد امکان افزایش دهند لذا امکانات آموزش فردی و گروهی را فراهم می‌کنند از جمله اهداف مهم آنان تغییر نگرش کارکنان نسبت به شغل و افزایش کیفیت زندگی کاری آنان می‌باشد.
البته اگر ما حقیقتاً در پی ارتقای بهره‌وری باشیم لازم است اهمیت فوق‌العاده‌ای برای آموزش و توسعه نیروی انسانی قایل شویم.

نویسنده : محمد صاحبقرانی - کارشناس مدیریت و برنامه ریزی

منبع : بازار کار