بررسی پاسخ‌‌های رشدی و تجمع پرولین در سه رقم زیتون بومی ایران به تنش خشکی

در راستای انتخاب ارقام مقاوم به خشکی به منظور توسعه کشت باغات در مناطق خشک و نیمه خشک ایران، بررسی اثر تنش خشکی بر عکس‌العمل‌های مرفولوژیکی و بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی قلمه‌های ریشه‌دار شده برخی از ارقام زیتون بومی ایران (زرد، روغنی و ماری طارم) مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. گیاهان جوان زیتون یکساله ارقام فوق در یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی تحت تنش خشکی قرار گرفتند. تیمارهای آبیاری شامل رطوبت خاک در حد ظرفیت مزرعه (شاهد)، تنش ملایم (پتانسیل آب خاک ۰.۵ - مگاپاسگال) و تنش شدید (پتانسیل آب خاک ۵/۱ - مگاپاسگال) بودند. براساس نتایج به دست آمده به طور کلی وزن خشک ریشه، شاخه و برگ بسته به رقم با افزایش تنش خشکی کاهش نشان دادند. وزن خشک ریشه، شاخه و برگ به ترتیب در ارقام روغنی، زرد و ماری طارم با افزایش تنش رطوبت در مقایسه با شاهد کاهش یافتند. میزان ماده خشک اندام‌ها در گیاهان تحت تنش رقم ماری طارم در مقایسه با شاهد همان گونه بهتر بود. ارتفاع گیاهان ارقام ماری طارم و زرد تحت تیمار تنش ملایم در مقایسه با شاهد اختلاف معنی‌داری نداشتند در حالیکه در رقم روغنی بین تیمار شاهد با تیمار۵/۰ - مگاپاسگال و ۵/۱ - مگاپاسگال اختلاف معنی‌دار بود. به طور کلی میزان پرولین برگ در تمام ارقام با افزایش تنش افزایش نشان داد. پتانسیل آب برگ قبل از طلوع آفتاب در گیاهان تحت تیمار تنش ملایم (۵/۰ - مگاپاسگال) و شدید (۵/۱ - مگاپاسگال) در هر سه رقم با افزایش مدت تنش خشکی کاهش نشان داد و این اختلاف در مقایسه با شاهد کاملا معنی‌دار بود. ارقام مختلف تحت تنش شدید اختلاف معنی‌داری در پتانسیل آب برگ نشان دادند. اندازه‌گیری میزان نسبی آب برگ نشان داد که میزان نسبی آب برگ با افزایش تنش کاهش می‌یابد. کاهش در میزان نسبی آب برگ به ترتیب در ارقام روغنی، زرد و ماری طارم بیشتر بود. از این بررسی می‌توان نتیجه‌گیری نمود که ارقام ماری طارم، زرد و روغنی به ترتیب رشد و سازگاری بهتری با شرایط خشک نشان می‌دهند.

عیسی ارجی
کاظم ارزانی

منبع : پایگاه اطلاعات علمی