مطالعه اثر پروتئین Bax بر لیزوزومهای کبدی و نقش آن در مرگ برنامه ریزی شده سلول با استفاده از میکروسکوپ الکترونی ترانسمیشن (TEM) در موش

مرگ سلولهای موجودات زنده به دو طریق اتفاق می افتد که عبارتند از -۱ نکروز (Necrosis) -۲ مرگ برنامه ریزی شده سلول (Apoptpsis). نکروز مرگ سلول از نوع تصادفی است که دراثر آن گروهی از سلولها در یک بافت از بین می روند و در مقابل در مرگ برنامه ریزی شده، سلول در اثر عوامل محرک (ویروسها و مواد شیمیائی و غیره) و یا به صورت برنامه ریزی شده (در سلولهای پیر و در سلولهای رویانی در حین مراحل طبیعی تکامل) از بین می رود(۹) . مطالعات اخیر نشان داده است که مرگ برنامه ریزی شده و سلول از دو راه صورت می گیرد:-۱ راه میتوکندری -۲ راه گیرنده های مرگ سلولی (۱). در هر دو راه با ساخته شدن ترکیبات پروتئینی به نام Bax و تاثیر این مواد بر میتوکندریها و دیگر ارگانلهای داخل سلول مثل لیزوزومها، شبکه آندوپلاسمیک و دستگاه گلژی یکسری آنزیمها به نام کاسپز (Caspas) فعال و مرگ برنامه ریزی شده (AP.) اتفاق می افتد (۳). هدف ما از این تحقیق بررسی دقیق تغییرات ساختمانی لیزوزمها در زمان تماس آنها با Bax در شرایط آزمایشگاهی بود. ابتدا لیزوزمها را با کمک اولتراسانتریفوژ از کبد موشهای نژاد Spragio dawli جدا و به دو گروه تقسیم کردیم. گروه شاهد بدون تاثیر ماده ای بر آنها و گروه بیمار که بر روی آنها Bax را در زمانهای مختلف تاثیر دادیم. سپس نمونه های هر دو گروه فیکس شده و مراحل آماده کردن بافت، تهیه بلوکها، برش به وسیله اولترامیکروتوم به اندازه ۵۰ تا ۱۰۰ نانومتر و رنگ آمیزی انجام گرفت و با کمک میکروسکوپ الکترونی ترانسمیشن الیمپوس مدل H-۸۰۰ با بزرگنمایی ۱۰۰۰۰-۲۰۰۰۰ تمام نمونه ها مورد مطالعه قرار داده شد و به این نتیجه رسیدیم که استفاده از ترکیبات Bax می تواند تغییراتی شامل: چروکیدگی غشا لیزوزوم ها و قطعه قطعه شدن ماده زمینه و نهایتا متلاشی شدن لیزوزومها و خروج آنزیمهای داخل لیزوزوم ها را باعث شود که به دنبال آن آنزیمهای آزاد شده می توانند باعث تخریب سلول شده و پدیده مرگ برنامه ریزی شده سلول (AP.) را تسریع کنند.

احمدرضا راجی
کیکوجی یاماشیتا

منبع : پایگاه اطلاعات علمی