مهمترین سرفصل‌های فنون ارتباط و آموزش و پرورش

در ذیل به مهمترین عناوین فنون ارتباط و آموزش و پرورش اشاره می شود. ابتدا به محاسن و سپس به معایب هر کدام پرداخته می شود و در انتها نکات کلیدی که در هر روش می بایستی مدنظر قرار گیرد ارائه می شود:
۱) روش همایش عمومی و سخنرانی:
از محاسن این روش می توان به موارد زیر اشاره کرد: روشی که ترتیب دادن آن به آسانی صورت می گیرد و افراد زیادی هم می توانند در آن شرکت کنند و همچنین اقدام به دعوت از بیش از یک سخنران و برانگیختن علاقه و آگاهی عمومی و آماده کردن زمینه برای بحث های دنباله دار از مزیت های دیگر آن است.
ولی از معایب این روش می توان به منفعل بودن حضار اشاره کرد. همچنین سخنرانان ممکن است نیازهای حضار را متوجه نبوده باشند و طبیعتا ارزیابی موفقیت در این روش مشکل است. نکاتی که در این روش باید مدنظر باشد چنین است که بایستی اطلاع رسانی به موقع صورت گیرد و نیز مطالب ارائه شده شفاف باشد. از وسایل کمک بصری استفاده و تعامل دو طرفه بین سخنران و حضار صورت گیرد.
۲) بحث و گفت وگوهای گروهی:
برانگیختن حس آگاهی و هوشیاری گروهی و تعامل دوطرفه برای تبادل نظریات مختلف از ویژگی های خوب این روش است.
ولی معایبی هم بر این روش مترتب است و آن اینکه به دست گرفته شدن روند جلسه توسط عده ای از حاضرین یا عدم کنترل جلسه یا بحث و همچنین عدم تمرکز روی موضوع اصلی ممکن است صورت گیرد.
در این روش پیشنهاد می شود که بحث با یکی از حضار علاقمند یا یک موضوع خاص آغاز شود. ضمنا دستور کار جلسه بایستی انعطاف پذیر و غیررسمی باشد. چکیده بحث در پایان ارائه شود و تصمیم نهایی توسط همه اعضا صورت گیرد.
۳) نمایشنامه:
اگر موقعیت و آموزش ها در قالب نمایش صورت گیرد گروه ها را فعال می کند و آموزش از طریق نمایش می تواند توجه کثیری را جلب کند.
در این روش لازم است بازیگران آموزشی دقت عمل داشته باشند تا آموزش به نحو مطلوب انجام گیرد، چون تهیه و سازماندهی این نمایشنامه های آموزشی برای کارگردانان به دلیل اینکه مهارت های خاص را می طلبد مشکل است.
بهتر است که نمایشنامه یک موضوع خاص را دنبال کند و اجرای آن پس از تمرین و آموزش های لازم صورت گیرد.
۴) رادیو، تلویزیون، روزنامه:
در نقش مهم رادیو، تلویزیون شکی نیست این وسایل ارتباط جمعی هم برای تعلیم بیسوادان و هم باسوادان مورد استفاده قرار می گیرند. روزنامه ها نیز می توانند اطلاعات را در یک زمان کوتاه برای باسوادان تهیه کنند. رسانه های جمعی می توانند در مورد موضوعات مختلف به مردم آگاهی دهند و فعالیت ها را در این راستا هماهنگ نمایند. معایب مترتب بر آن را چنین می توان عنوان کرد: که در رادیو از وسایل کمک بصری نمی توان بهره برد این وسایل در روزنامه ها و تلویزیون مورد استفاده هستند در ضمن برنامه های رسانه ای همیشه کوتاه و یک طرفه هستند در نتیجه ارزیابی تاثیر آن مشکل است. به دلیل تهیه شدن برای مستمعین ملی، ارتباط حسی با مشکلا ت بومی در آن بسیار کمتر است در این روش نکته ای که باید به آن توجه کافی داشت این است که این برنامه ها بیشتر به مشکلا ت محلی مردم توجه داشته باشند.
۵) استفاده از لوح های فشرده، نوارها ...:
براساس علا یق تهیه می شوند و می توانند برای شنوندگان زیادی بیش از یک دوره زمانی به کار گرفته شوند.ولی آماده کردن لوح های فشرده جدید برای همه دوره ها و سنین مختلف که جوابگوی همه نیازها بوده باشد و همچنین پر هزینه بودن آنها از معایب عمده این روش است. این مواد آموزشی بایستی درست نگهداری شوند با توجه به نیازهای مخاطبین آماده شوند و برنامه های انتخاب شده راجع به مشکلات محلی بوده باشد.
۶) استفاده از تخته سیاه:
یک ابزار انعطاف پذیر با ساخت و استفاده آسان که اگر به طور مناسب استفاده شود می تواند خیلی جذاب شود استفاده از گچ های رنگی هم به زیبایی ظاهر آن می افزاید فقط نیاز به مهارت ها و آموزش برای استفاده بهینه از آن دارد.
استفاده از این وسیله برای کسانی توصیه می شود که مهارت لا زم را در استفاده بهینه از آن داشته باشند به نحوی که سریع بتوانند در صورت نیاز تغییرات لا زم را در نوشته های آن ایجاد کنند. ولی در حالت کلی تخته سیاه می تواند وسیله اساسی هر گروهی باشد برای چکیده نویسی یا نوشتن خلا صه بحث ها، ترسیم نمودارها یا جدول ها. باید در نظر داشته باشید که نوشته های تخته سیاه شفاف و سازمان یافته باشد.
۷) تابلو اعلانات:
تابلو اعلا نات می تواند با جالب و گیرا بودن مطالبش و داشتن نمودارها و حاوی اطلا عات بودن و انعطاف پذیری قابل تامل است. ایراد استفاده از آن این است که دقت لا زم را برای تهیه اطلا عات آن با توجه به نیازهای ارتباطی می طلبد. آن چه که در این زمینه بایستی مورد توجه باشد آمیختگی مطالب آن با نقشه ها، عکس ها و... است که در این صورت وسیله مناسبی برای اعلا م موضوعات چکیده ها، گردهمایی ها و اخبار مختلف خواهد بود.
۸) فیلم های آموزشی:
به علت داشتن تصویر و صدای همزمان می تواند توجه مخاطبان را جلب کند و جذبه های هیجان انگیز بزرگی برای مخاطبان کثیری به وجود آورد.
معایب آن عبارت است از این که فیلم خوب کمیاب است، تجهیزات گران قیمت برای خرید و نگهداری می خواهد، ارتباط آن یک طرفه است مگر این که به طور مناسب به کار رود.
در این زمینه لا زم است که فیلم های آموزشی دارای بحث های آموزشی هم باشد و فعالیت گروهی هماهنگ صورت گیرد تا فیلم خوبی ساخته شود که مخاطب تشویق به انتقاد و ارزیابی از فیلم شود همچنین فیلم ها بایستی به جای آموزش فردی برای بحث های انگیزشی به کار برده شوند.
۹) اسلاد:
اسلاید خیلی ارزان تر از فیلم تهیه می شود و کار با آن ساده تر از فیلم است. حتی از عکس های ساده آموزشی هم می شود اسلاید تهیه کرد. ایرادات عمده آن این است که برای همه موضوعات آموزشی نمی توان از آن استفاده کرد و محدودیت استفاده از آن این روش را برای همه مطلوب نساخته است. به تنها نکته ای که در مورد استفاده از این روش می شود اشاره کرد این است که سعی شود از اسلایدها پس از تهیه، برای یک گزارش خوب استفاده شود.
۱۰) ارائه مدل ها:
برای احساس های گوناگون جذاب است و می تواند در موقع و حالت مختلف مورد استفاده قرار گیرد. ولی چون افراد زیادی نمی توانند مدلسازی کنند یا استفاده مناسبی از آن داشته باشند زیاد مطلوب نظر نیست. این مدل ها می توانند به صورت محلی عرضه شوند، منتها بایستی در محل ها و مراکز شناخته شده در معرض دید قرار گیرند.
۱۱) نقشه ها، جداول، نمودارها:
هر سه جذابیت دیداری دارد و جزییات را به صورت ساده بیان می کنند و اجازه مطالعه فارغ البال را به مخاطبین می دهند و می توانند روی تابلوهای اعلا ن هم نمایش داده شوند، منتها اگر با توجه به راهنما مطالعه نشوند گمراه کننده خواهند بود همچنین مشکلات نگهداری و حمل و نقل آنها مزید بر علت است.
در این مورد به نکته خاصی که باید اشاره شود این است که می بایست نقشه ها، جداول و نمودارها برای گروه های مختلف ساخته شوند و علا ئم و چیدمان آنها برای مخاطبان آشنا باشد.

نویسنده : نادره محمدی کوچه باغ

منبع : روزنامه مردم سالاری