جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


ارزش پول ملی در بوته آزمون چک پول ها در قامت اسکناس


ارزش پول ملی در بوته آزمون چک پول ها در قامت اسکناس
چک پول های جدید بانک مرکزی مانند پول قابل داد و ستد است و لازم نیست پشت نویسی شود! مظاهری رئیس کل بانک مرکزی این موضوع را گفته، البته توزیع چک پول های صدهزار تومانی هم شروع شده و چک پول های دویست هزار تومانی هم در دست طراحی است.
رئیس کل بانک مرکزی همچنین تاکید کرده مردم این چک پول های جدید را پشت نویسی نکنند و همانند پول از آن استفاده کرده و بانک ها نیز نباید این چک پول ها را باطل و از رده خارج کنند!؟
با ممنوع شدن انتشار انواع چک پول توسط بانک ها از چند ماه پیش، انتشار چک پول در انحصار بانک مرکزی درآمد و علت ممنوع شدن انتشار انواع چک پول توسط بانک ها نیز تامین ابزار مبادله و قابل اتکا برای مردم و نیز برای افزایش ضریب ایمنی و جلوگیری از آثار تورم زای روش جاری چک پول ها اعلام شد. هر چند هم اکنون بانک ها ملزم شده اند تا چک پول های جدید را در واقع از بانک مرکزی بخرند تا پشتوانه مالی آنها حفظ شود.
واتر مارک ایران چک بانک مرکزی تصویر شاعر بنام ایرانی «فردوسی» است و برای این چک نیز همانند پول های اسکناسی رایج در کشور از نخ های امنیتی در ساخت کاغذ آن استفاده شده است.
● انتشار اسکناس های درشت!!
خبر انتشار اسکناس ۱۰ هزار تومانی در حالی ابتدای دی ماه پارسال از سوی معاون وقت امور بانکی وزیر امور اقتصاد و دارایی منتشر شد که پیش از آن، رئیس کل بانک مرکزی نیز انتشار اسکناس های درشت تر از ۵ هزار تومانی و همچنین احتمال تغییر واحد پولی کشور خبر داده بود.
طهماسب مظاهری در آخرین روزهای دی ماه پارسال به خبرگزاری ها گفت: بانک مرکزی برای چاپ اسکناس درشت تر از ۵ هزار تومانی در حال طراحی است و اگر تمام مراحل به خوبی پیش رود، در خرداد یاتیر ماه سال آینده این اسکناس منتشر خواهد شد.
انتشار اسکناس درشت تر از ۵ هزار تومانی در حالی از سوی بسیاری از کارشناسان اقتصادی، تلاشی بیهوده برای کنترل نرخ تورم و نقدینگی عنوان شده است که هم اکنون چک پول هایی که کارکرد پول را دارند در بازار در حال رواج است.
در همین رابطه، طهماسب مظاهری، دی ماه پارسال درباره انتشار خبر چاپ اسکناس های ۱۰ و ۵۰ هزار تومانی و جایگزینی آنها به جای چک پول ها، به خبرگزاری ها گفته بود: این موضوع صحت ندارد. ما تنها در حال مطالعه در خصوص چاپ اسکناس درشت و یا تغییر پول ملی هستیم.
تکذیب انتشار اسکناس های درشت به جای چک پول از سوی رئیس کل بانک مرکزی در حالی صورت گرفت که این روزها مهندس مظاهری می گوید:«چک پول های جدید بانک مرکزی مانند پول قابل داد و ستد است و لازم نیست پشت نویسی شود...؟!»
شماری از کارشناسان می گویند این امر نشان داده که بانک مرکزی برای حل مشکل تورم، شتاب زده تر از پیش عمل می کند و انتشار چک پول های ۵۰ هزار تومانی که مانند پول و اسکناس های رایج قابل داد و ستد است، فرار به جلو محسوب شده و اقدامی خلاف حفظ ارزش پول ملی است.
● حذف ۳ صفر در چک پول ها یا پول های جدید
طهماسب مظاهری، رئیس کل بانک مرکزی ایران هفته پیش از بررسی حذف سه یا چهار صفر از پول این کشور یا چاپ اسکناس های درشت تر خبر داد.
مظاهری در جمع خبرنگاران گفت «بعد از بکارگیری چک پول های ۱۰۰ و ۲۰۰ هزار تومانی در خصوص اصلاح رفرم پولی که در جریان است و حذف سه صفر یا چهار صفر یا چاپ اسکناس های درشت تر تصمیم گیری می شود.»
طبق گفته های رئیس کل بانک مرکزی ایران، چک پول های جدید ۱۰۰ هزار تومانی از چند روز قبل در دسترس مردم قرار گرفته اما چک پول های ۲۰۰ هزار تومانی هنوز در دست طراحی است.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی اعلام کرده که دیگر نیازی به پشت نویسی این چک پول ها نیست و به گفته مظاهری عملا کار اسکناس را انجام می دهند.
به گفته رئیس کل بانک مرکزی ایران، چک پول های قبلی بدون کنترل بانک مرکزی و دولت توسط بانک های مختلف منتشر می شد و در نتیجه کنترل نقدینگی برای دولت و بانک مرکزی ممکن نبود.
برای بالابردن ضریب ایمنی بیشتر، جنس چک پول های جدید از پنبه وچاپ آن فولادی و تمام ضرایب ایمنی درآن رعایت شده تا به گفته رئیس کل بانک مرکزی، مشکل مربوط به جعل آنها به حداقل برسد.
این اظهارات درحالی انجام می شود در طول سالهای اخیر به علت شدت تورم، از ارزش ریال پول ملی ایران کاسته شده ودر فاصله چندسال اخیر اسکناس های درشت تر چاپ شده و انتشار چک پولها مشکل مردم را در جابه جایی حجم گسترده پول کم کرده است.
گفته می شد انتشار بیش از حد چک پولها که از آنها به عنوان عامل مهمی در افزایش نقدینگی وتورم یاد می شود، بیش از عرف قانونی توسط بانکها منتشر شده، این درحالی است که ابزار موثری برای کنترل آن توسط بانک مرکزی وجود ندارد.
آمار چاپ چک پولها که نقش پول و نقدینگی را در جامعه بازی می کنند، هرماه توسط بانکها منتشر می شد اما چندماه پیش، بانک مرکزی تصمیمات مهمی در مورد نحوه انتشار، ضابطه مندکردن و خرید و فروش آن اتخاذ کرد تا شاید بتواند به نحوی افزایش نقدینگی را تا حدودی کنترل نماید.
قبلا بانک مرکزی اعلام کرده بود گردش هر چک پول درسطح جامعه باید تنها یکبار باشد، این درحالی است که چک پولها چندین بار دست به دست درسطح جامعه می چرخید به نحوی که چک پول های سابق با گردش سالانه ۲۳۰ هزار میلیارد تومانی مواجه بودند.
براساس گفته چندماه پیش رئیس جمهور، بانکها می توانند تا ۴۰درصد دارایی های نقدی و جاری خود چک پول چاپ کنند که دربرخی از بانکها این رقم به ۲۰۰درصد افزایش یافته بود.
براساس آخرین آمار اعلام شده، حجم کل اسکناس و مسکوک شش هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان است، درحالی که حجم انواع چک پولها ۱۲هزارو۳۰۰ میلیارد تومان اعلام شده است، به عبارت دیگر می توان ادعا کرد که حجم چک پولها تقریبا دوبرابر حجم کل اسکناس و مسکوک است.
هم اکنون حجم چک پول درگردش درکشور بیش از حجم اسکناس و مسکوکات است و این درحالی است که نظامات پولی پیشرفته در دنیا از این چک پولها استفاده چندانی نمی کنند، اما در ایران چک پولها جایگزینی برای اسکناس و پول تلقی می شود.چک پولها که جایگزینی برای اسکناس تلقی می شوند و درمعاملات به جای پول مورد استفاده قرارمی گیرند، دارای این قدرت هستند که براساس آن ضریب فزاینده افزایش می یابد، زیرا به راحتی می توانند نقد یا منتقل شوند.
به علاوه هرچه سرعت گردش آنها افزایش یابد، ضریب فزاینده آنها نیز افزایش می یابد. این چک پولها را می توان همردیف پول تلقی کرد یا حداقل می توان گفت که آنها قادر به خلق پولهای ثانویه هستند.
هم اکنون براساس آنچه جامعه پذیرفته یک برگ چک پول بارها و بارها در دست مردم می چرخد، در حالی که این امر منطقی نیست و یک چک پول تنها باید یکبار قدرت گردش داشته باشد بنابراین چک پولها کارکردی شبیه به اسکناس دارند.
طول عمر هر اسکناس به طور متوسط حدود ۵ سال برآورد شده است که اگر چک پولها نیز طول عمری حداقل نزدیک به طول عمر اسکناس ها داشته باشند، ضریب نقدینگی درجامعه را افزایش می دهند.
درهمین حال، لزوم توجه بانک مرکزی در انتشار چک پولها برای جلوگیری از افزایش نقدینگی و همچنین سازوکارهایی که این چک پولهای منتشرشده بیش از یکبار درسطح جامعه نگردد تا بیش از این با افزایش حجم نقدینگی در کشور روبرو نباشیم، باید بیش از پیش مورد توجه قرارگیرد.
برخی کارشناسان اقتصادی براین عقیده هستند که کنترل گردش چندباره چک پول در دست مردم امکان پذیر نیست و جمع آوری آن نیازمند وجود تقاضاهایی ازسوی مردم است، به همین دلیل نیز راه حل کنترل نقدینگی از طریق چک پولها را حذف آن از نظام پولی کشور و جایگزین کردن اسکناس هایی با مبالغ درشت اعلام می کنند.
انتشار چک پول هایی شبیه اسکناس درشت و اجرای قوانین تصویب شده برای ساماندهی، انتشار و نحوه خرید و فروش چک پول ها به عنوان الزاماتی که باید رعایت شود، از جمله موارد مهمی است که نباید به طور ناقص اجرایی شود.
در واقع با اظهارات طهماسب مظاهری، رئیس کل بانک مرکزی مبنی بر اینکه چک پول های جدید نیاز به پشت نویسی ندارند و همانند اسکناس قابلیت جابه جایی دارند. این واقعیت رسما تاییدشد که بانک مرکزی نه «چک پول» بلکه اسکناس درشت ۵۰ هزارتومانی چاپ کرده است.
خبرگزاری ها نیز دراین باره نوشتند نکته جالب در چک پول های جدید زمینه سازی برای حذف چهار صفر از پول ملی است. در چک پول ۵۰ هزارتومانی عدد ۵۰هم در گوشه بالای سمت راست و هم به صورت نامرئی در قسمت وسط بالای سمت چپ حک شده است.
کارشناسان معتقدند به نظر می رسد بانک مرکزی با یک تیر دو نشان را هدف گرفته است. نخست با در انحصار درآمدن انتشار چک پول ها، کنترل بیشتری بر چاپ آنها صورت خواهد گرفت و دیگر آنکه مشکل چاپ اسکناس درشت که سال ها است نیاز آن به دلیل افزایش نرخ تورم و کاهش ارزش پول ملی احساس می شود، موقتا مرتفع خواهد شد.
اما اطلاعیه رسمی بانک مرکزی نیز مبنی بر اینکه ایران چک جدید؛ مشابه اسکناس عمل کرده و کار کرد ایران چک جدید بانک مرکزی بین مردم و در روابط مردم و بانک ها مشابه گردش اسکناس خواهد بود؛ درواقع مهر تاییدی بر انتشار اسکناس درشت زد. اقدامی که مجلس نیز در قبال آن فعلا سکوت کرده است.
● تورم ایجاد نمی شود
دبیر کل بانک مرکزی، چاپ چک پولهای بانک مرکزی را در راستای حرکت به سمت انتشار اسکناس درشت تر عنوان و یکی از مشکلات نظام بانکی را انحراف تسهیلات بانکی اعلام کرد و گفت: چاپ اسکناس درشت تورم ایجاد نمی کند.
محمود بهمنی با تاکید بر اینکه دیگر ضرب سکه های همچون ۲۵۰ و ۵۰۰ ریالی برای بانک مرکزی مفهومی ندارد، افزود: زمانی که ارزش ذاتی پول بیش از ارزش مبادلاتی آن است باید از گردونه خارج شود.
دبیر کل بانک مرکزی با اشاره به اینکه ارزش نیکل سکه ها به مراتب بیش از ارزش مبادلاتی آن است، تصریح کرد: با توجه به این امر ضرب این سکه ها معنا ندارد وباید به سمت چاپ اسکناس ها با ارقام درشت تر رفت، به علاوه چاپ اسکناس های کوچک نیز دیگر مفهومی ندارد.
وی چاپ چک پولهای بانک مرکزی را در راستای حرکت به سمت اسکناس درشت تر عنوان کرد و افزود: اسکناس درشت ایجاد تورم نمی کند، بلکه باعث تسهیل و تسریع جریان امور مبادلات می شود، این درحالی است که بزرگترین اسکناس کشور هم اکنون ۵۰هزار ریالی است.
به گفته بهمنی چک پول ۵۰ هزار تومانی ایجاب می کند که اسکناس ۵۰ هزار تومانی نیز چاپ شود و البته بانک مرکزی درحال بررسی چاپ اسکناسهای ۱۰ و ۵۰ هزار تومانی است.
وی با بیان اینکه چک پول ۵۰هزار تومانی بانک مرکزی نیازی به پشت نویسی ندارد و تنها درج تاریخ و مهر شعبه برای اولین بار بر روی آن به منظور جلوگیری از جعل کافی است، از وجود ۳۶ فاکتور ایمنی این اسکناسها خبر داد و افزود: کارکرد این چک پولها شبیه اسکناس است و با توجه به موارد مذکور صرفه این چک پولها این است که به سرعت از گردش کار خارج نشوند.
دبیر کل بانک مرکزی با اشاره به اینکه چاپ مجدد این چک پولها هزینه بر است تصریح کرد: بر همین اساس، عرضه چک پول بانکها به بازار از ۲۶ مرداد ماه امسال ممنوع شده است و تمام این موارد درراستای جلوگیری از ایجاد نقدینگی و تورم است.
وی میزان چک پول منتشر شده توسط بانکها را ۱۳۶ هزار میلیارد ریال که هم اکنون به ۱۰۴ هزار میلیارد ریال رسیده، ذکر کرد و گفت: این رقم نیز به تدریج کاهش خواهد یافت و چک پولهای بانک مرکزی با ضوابط و استانداردهای خاصی وارد بازار می شود.
بهمنی با بیان اینکه به بانکها از تاریخ ۳۱ مرداد ماه امسال بخشنامه شده که این چک پولها نیازی به پشت نویسی ندارد، خاطر نشان کرد: به زودی چک پولهای ۲۰۰هزار تومانی بانک مرکزی نیز به جریان خواهد افتاد و تمام این اقدامات مقدمه ای برای انتشار اسکناسهایی با ارقام درشت تر است!
کارشناسان پولی معتقدند هرچند چک پول های جدید که کارکردی شبیه پول داشته و بدون پشتوانه چاپ و منتشر نخواهد شد اما بانک مرکزی باید حفظ و تقویت ارزش پول ملی را در قبال چاپ اینگونه چک پول های اسکناس گونه، در دستورکار جدی خود قراردهد.
منبع : روزنامه کیهان


همچنین مشاهده کنید