بسته پیشنهادی کروبی به خاتمی

در گرماگرم دعوت از سیدمحمد خاتمی رییس‌جمهور پیشین برای شرکت در رقابت‌های دوره دهم ریاست‌جمهوری، محمدرضا عارف که پیشتر نامزدی خود را اعلام کرده بود، ستادهای تبلیغاتی خود را راه‌اندازی کرد و مشغول فعالیت شد. این در حالی است که دو تن دیگر از اعضای بلندپایه بنیاد باران نیز در این راه با او همقدم شدند و ریاست ستادهای عارف را بر عهده گرفتند. مرتضی حاجی و احمد مسجدجامعی که یکی وزیر سابق آموزش و پرورش و رئیس انجمن اصلاحات است و دیگری وزیر سابق ارشاد و عضو شورای شهر تهران، دست در دست محمدرضا عارف، مثلث جدیدی را در جبهه اصلاحات شکل داده‌اند که می‌تواند تعبیری باشد از عدم حضور سیدمحمد خاتمی در انتخابات دوره بعد. اگرچه آنها با این تحلیل که اگر خاتمی بیاید، این ستادها در اختیار او قرار خواهند گرفت، کار خود را آغاز کرده‌اند اما کیست که نداند در یک ستاد و برنامه‌های آن، برای این نامزد یا آن نامزد چه تفاوت‌هایی در اجرا وجود دارد. خصوصاً نامزدی مانند خاتمی که نیاز به تبلیغات ندارد و نامزدی مانند عارف که باید بیشترین سرمایه‌گذاری روی او انجام شود تا بلکه مردم دور دست ایران‌زمین نیز او را بشناسند و بپسندند. بدین‌ترتیب به نظر می‌رسد اولین علایم عدم حضور خاتمی در انتخابات توسط حلقه عارف، نمایان شد. گرچه هنوز برای تصمیم‌گیری زود است.
امّا در کنار این اتفاقات، مسایل دیگری نیز در جبهه اصلاحات در حال رخ دادن است، مسایلی که البته ریشه در گذشته نیز دارد و پای انتخابات مجلس هشتم را نیز به میان می‌کشد خصوصاً بسته‌ای که حزب اعتماد ملی به سیدمحمد خاتمی پیشنهاد کرد و او پذیرفت امّا سران اصلاح‌طلب، به‌رغم وعده اولیه خاتمی از انجام آن سرباز زدند. در آن انتخابات، هرچه اصولگرایان به سوی چند پارگی قدم برمی‌داشتند، اصلاح‌طلبان منسجم می‌شدند، انسجامی که البته حاصل تلاش افراد پشت پرده‌ای مانند زنده‌یاد احمد بورقانی بود که توانسته بود با خلوص نفس کار بزرگی را به سرانجام برساند. در آن روزها، بحث اول اصلاح‌طلبان این بود که آقای کروبی و حزب اعتماد ملی باید لیست اصلاح‌طلبان را بپذیرند امّا سران اعتماد ملی، از جایگاه یک حزب سیاسی و با پشتوانه رای انتخاباتی مهدی کروبی، این نوع پدرخواندگی را رد می‌کردند ولی افزودند که خود لیست جداگانه می‌دهند. مصاحبه‌های گاه‌ به گاه دبیرکل حزب اعتماد ملی که از ناکامی‌های گذشته و نقد نسبت به مجاهدین انقلاب و مشارکت در مجلس ششم سخن می‌گفت نیز، مضاعف شده بود. با این‌حال تلاش‌ها معطوف به همگرایی اصلاح‌طلبان بود. به همین دلیل بود که مهدی کروبی بسته پیشنهادی خود را با دو مامور ویژه به جماران و نزد سیدمحمد خاتمی فرستاد. مهدی کروبی در آن بسته، دو سطح ائتلاف را به خاتمی پیشنهاد کرد و قبل از این که خاتمی جواب مثبت را بدهد، برای نشان دادن حسن نیت، قدم اول را برداشت. سطح اول، اعلام عمومی از طریق دبیرکل حزب اعتماد ملی مبنی بر ائتلاف ۸۰ درصدی یا «یاران خاتمی» بود. به همین دلیل نیز مهدی کروبی رسماً اعلام کرد که با دیگر اصلاح‌طلبان ائتلاف می‌کند و به نگرانی‌های موجود پایان می‌دهد. سطح دوم ائتلاف، یک پیشنهاد بود، پیشنهادی از سوی اعتماد ملی به شخص خاتمی و گرفتن قول از او به عنوان ضمانت اجرایی کار. به همین دلیل اسماعیل گرامی‌مقدم و سیدرضا نوروززاده از سوی مهدی کروبی مأمور می‌شوند پیشنهادهای کروبی را به خاتمی برسانند که البته خاتمی در ابتدای امر سه بار از گرامی‌مقدم می‌پرسد شما واقعاً از طرف آقای کروبی آمده‌اید و بعد که هر سه بار جواب مثبت می‌گیرد، نامه را مطالعه می‌کند، خرسند می‌شود و نامه کروبی را حاوی پیشنهاد ارزنده‌ای می‌خواند و سپس قول اجرای آن را می‌دهد. مفادنامه چیز پنهانی نبود. قرار شد نام تعدادی از «لیست یاران خاتمی» خصوصاً محمد صدر که نامزد مشارکت و مجاهدین انقلاب بود، در لیست اعتماد ملی قرار بگیرند و متقابلاً اعضای مشخص، همچون رسول منتجب‌نیا قائم‌مقام اعتمادملی، در لیست «یاران خاتمی» قرار بگیرند. در کنار قولی که خاتمی داده بود و همراه با اعلام عمومی کروبی مبنی بر ائتلاف بیش از ۸۰ درصدی، همه چیز به یک پایان خوش نزدیک می‌شد. ضمن آن‌که خبر می‌رسید مثلث خاتمی، کروبی، هاشمی نیز تشکیل شده و تلاش‌ها به سوی ائتلاف صددرصدی است. امّا به رغم آن وعده خوبان، نیروهای حامی سیدمحمد خاتمی که هدایت‌کننده لیست «یاران خاتمی» بودند، به وعده خاتمی وقعی ننهادند؛ یا آنها ـ‌مشارکت و مجاهدین‌ـ قول و ضمانت خاتمی را لازم‌الاجرا ندانستند. چنین بود که وقتی لیست‌ها منتشر شد، در لیست اعتماد ملی، نام محمد صدر به چشم می‌خورد امّا در لیست «یاران خاتمی» چهار نفر از اعضای اعتماد ملی، خصوصاً رسول منتجب‌نیا حذف شدند. رایزنی‌های پس‌پرده نیز جواب نداد و کسانی که در ستاد خاتمی لیست را بستند گردنی به نشانه اشتباه کج نکردند و صراحتاً ابراز کردند که منتجب‌نیا را به دلیل گفتمانی که داشت در لیست نگذشته‌اند. چشم فرو بستن بر واقعیت در ستاد انتخاباتی اصلاح‌طلبان برای برخی، آنچنان بود که اگر هر چهره ناآشنایی را به خلق معرفی کنند و نام سید محمد خاتمی را نیز بر بالای آن بگذارند، رای مردم را می‌گیرند. به همین دلیل اعتماد ملی، خصوصاً پس از اعلام آرای انتخابات مجلس هشتم، راه خود را آرام‌آرام از مشارکت و سازمان مجاهدین انقلاب جدا کرد تا به امروز رسید که می‌گویند در انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده نامزد حزبی معرفی می‌کنیم. بخشی از این اتفاقات در جلسه اخیری که دکتر نجفی با فعالین سیاسی داشت از سوی اسماعیل گرامی مقدم خطاب به مصطفی تاج‌زاده بیان شد.
اکنون که چندین ماه از آن اتفاقات می‌گذرد، هنوز جای زخم نمایان است. هم برای اعتماد ملی و هم برای دیگر اصلاح‌طلبان. شاید از همین‌رو است که سه‌شنبه هفته گذشته، در جلسه ستاد ائتلاف اصلاح‌طلبان که با محوریت مجمع روحانیون و سیدمحمد خوئینی‌ها برگزار شد، پس از چند جلسه غیبت، نماینده حزب اعتماد ملی در جلسات حاضر شد. جلسه‌ای که البته نه تنها برای اعتماد ملی، بلکه برای کارگزاران نیز حاصلی جز طعنه نداشت. بدین قرار که یک بزرگی به شوخی و طعنه به گرامی‌مقدم گفت که وقتی قرار است کاندیدای حزبی بدهید یا کارگزاران وقتی به دنبال آقای ناطق‌نوری و دولت وحدت ملی است، چگونه در جلسه اصلاح‌طلبان حضور می یابند؟ که البته غلامحسین کرباسچی در مقام پاسخگویی برمی‌آید و یادآور می‌شود که برخی دیگر نیز – مشخصاً بهزاد نبوی – گفته‌اند: «یا خاتمی یا هیچ کس» و این جمله نیز با برگزاری همین جلسه و ائتلاف منافات دارد. ضمن آن که کارگزاران نیز اولا و بالذات به دنبال ریاست‌جمهوری آقای ناطق‌نوری نیست. اگر حرفی نیز زده شده و پیشنهادی ارائه گردیده، عده‌ای در همین جلسه آن را به اشتباه دریافت کرده‌ و رفته‌اند بیرون جار زده‌اند که کارگزاران به دنبال ریاست‌جمهوری ناطق‌نوری است. با این پاسخ، البته محمد سلامتی گزینه «یا خاتمی یا هیچ‌کس» را رد کرد و گفت که بهزاد نبوی چنین حرفی نزده و سازمان مجاهدین انقلاب نیز به دنبال این موضوع نیست. بدین‌ترتیب آن جلسه، در محور دیگری ادامه یافت و سخن‌ها به آن سمت‌وسو رفت. گرچه همچنان نام خاتمی مطرح بود.
در کنار مطرح بودن نام سیدمحمد خاتمی البته دیدارهایی نیز با وی انجام می‌شود که در تمام آن دیدارها، خاتمی یادآور فشاری که برای شرکت او در انتخابات است، می‌شود. ولی قید می‌کند که حاضر نیست مجدداً کاندیدای ریاست‌جمهوری شود. یکی از خبرنگاران که اخیراً با او دیدار کرده و از او خواسته بود که تحت فشار دیگران قرار نگیرد و تصمیم شخصی بگیرد، روایت می‌کرد که خاتمی نیز گفته بود کشور در این سه سال آنچنان مشکلات ریز و درشتی را از سر گذرانده و عوارض آنها برجای مانده که هرکس رئیس‌جمهور بعدی باشد، روزهای بسیار سختی خواهد داشت، روزهایی که معلوم نیست پایان خوشی داشته باشد و او – خاتمی – حاضر نیست چنین کسی باشد و آبروی خود را به علت مشکلات بر جای مانده از دیگران، از بین ببرد. شاید چنین روایت‌هایی در دفتر آقای خاتمی، فراوان باشد که محمدرضا عارف به این نتیجه رسیده ستادهای خود را زودتر راه‌اندازی کند. کسی چه می‌داند.

اکبر منتجبی

منبع : شهروند امروز