هیدروژئوشیمی آب های زیرزمینی در دشت گرگان: راهکاری برای حساسیت سنجی آلودگی آب های زیرزمینی

دشت گرگان با وسعت بیش از ۵۰۰۰ کیلومتر مربع در جنوب شرق دریاچه خزر قرار دارد. از آنجا که آب های زیرزمینی منبع اصلی آب برای استفاده های خانگی، صنعتی و کشاورزی در این ناحیه است، تضمین کیفیت آب از طریق محافظت آن در برابر منابع آلاینده ضرورت دارد. در این مطالعه، داده های هیدروژئوشیمیایی ۹۶ چاه آبیاری برای ارزیابی کیفیت آب و تعیین فرآیندهای کنترل کننده شیمی آب مورد استفاده قرار گرفت. نمونه ها بر اساس ویژگی های ژئوشیمیایی و به کمک تحلیل خوشه ای به پنج گروه آماری مجزا (V, IV,III, II, I) تقسیم شد. نتایج نشان می دهد که کیفیت آب های زیرزمینی و ویژگی های ژئوشیمیایی نمونه های گروه بندی شده با زمین شناسی و هیدروگرافی ناحیه همخوانی دارد. نمونه های جمع آوری شده از نزدیکی محل تغذیه آبخوان که پوشیده از گراول و ماسه است به عنوان گروه I طبقه بندی شد. با دور شدن از محل تغذیه و وجود پوششی از خاک های سیلتی مقدار پارامترهای pH و TDS و همچنین غلظت HCO۳ و SO۴ افزایش می یابد (گروه های II و III). بیشترین غلظت کلرید و سولفات به بخش های شمالی ناحیه که به طور عمده پوشیده از رسوبات دانه ریز رسی است تعلق دارد (گروه های IV و V). توزیع مکانی گروه های آماری نشان دهنده قرار گیری نمونه های متعلق به یک گروه در نزدیکی یکدیگر است که پیشنهاد کننده فرایندها و یا جهت جریان یکسان می باشد. به طور کلی، نتایج نشان داد که گروه بندی آب های زیرزمینی بر اساس شیمی آب را می توان در حساسیت سنجی آلودگی آب های زیرزمینی در مناطق مختلف بکاربرد.

غلام حسین شمعانیان
مصطفی رقیمی
محمدابراهیم یخ کشی

منبع : پایگاه اطلاعات علمی