عصر فترت در ایران سده‌های میانه

کتاب <عصر فترت در ایران سده‌های میانه> تالیف منوچهر پزشک، وقایع تاریخی را از روزگار افول قدرت ایلخانان مغول تا ظهور امیر تیمور گورکانی مرور می‌کند. در این کتاب روزهای پرفراز و نشیب ایران پس از مرگ ابوسعید نهمین پادشاه ایلخانی، پسر اولجاتیو و ملقب به بهادرخان تا به قدرت رسیدن تیمورخان مرور می‌شود. در این دوران که از آن با نام <عصر فترت> نام برده می‌شود هشت نفر از بازماندگان چنگیز و هولا‌کو بعد از ابوسعید، نام ایلخانی گرفتند.
در طول سلطنت ابوسعید و حتی پیش از او، خاندان‌هایی در گوشه و کنار ایران حکومت می‌کردند که پس از مرگ او خود را مستقل ساختند. این دوران بیش از ۲۰ سال به طول انجامید و پس از پایان این دوران با افتادن کشور به دست پادشاهان و امیران نوعی ملوک‌الطوایفی در ایران پدید آمد. در بخش <روزگار میراث‌داران>، مولف به بررسی اوضاع عمومی ایران در آن دوران می‌پردازد.
در این بخش به حضور شاه شجاع، آخرین بازمانده آل‌مظفر پرداخته می‌شود و پایان زندگی سلطان اویس ایلکانی و قدرت‌های محلی اتابکان لرستان، آل کرت، سربداران، مازندران و گیلا‌ن از نظر دور نمی‌ماند. در ادامه در فصل <آغازی بر پایان عصر فترت> به چگونگی فراهم شدن شرایط حضور تیمور با پایان یافتن سلسله‌های آل مظفر و آل جلا‌یر پرداخته می‌شود. ‌
امیر تیمور در پانزدهم رمضان ۷۹۴ هجری قمری از رود جیحون عبور کرد و به سوی ایران آمد. او پس از عبور از مازندران و به بندگی درآوردن شاهان و به زیر فرمان درآوردن همه ایالت‌ها به سمت جنوب رفت و تا دامغان، سمنان و ری پیش رفت.
از آنجا به سوی غرب ایران و سپس قزوین و سلطانیه رفت. پس از آن به کردستان و بغداد لشکر کشید و سپس به لرستان آمد. امیر تیمور خوزستان را گرفت و والی شوشتر را گرفتار کرد و روی به فارس نهاد. از بهبهان گذشت و به شیراز رسید. از شیراز قصد اصفهان کرد و در نهایت همه شهرهای ایران را تحت فرمان گرفت.
به این ترتیب پس از تقریبا ۵۰ سال آشوب و بی‌نظمی دوباره آرامش برقرار شد. هر چند این آرامش، از خشونت، نظامی‌گری و جذبه خشمناک امیر تیمور ناشی می‌شد. در فصل آخر <فرهنگ، علوم و ادبیات عصر فترت> رشد تشیع در ایران، علوم این دوران و شاعران این دوران همچون ابن یمین فریومدی، خواجوی کرمانی، شاه نعمت‌الله ولی، عبید زاکانی و حافظ به تفصیل بررسی می‌شوند. ‌

منبع : روزنامه اعتماد ملی